Umowa pożyczki

Umowa pożyczki

Jan Tarnowski

Pożyczka jest jedną z najczęściej spotykanych umów w obrocie gospodarczym. Warto więc zapoznać się z wszelkimi konsekwencjami, które rodzi zawarcie takiej umowy, zarówno ze strony prawa cywilnego, jak i podatkowego.

Prawo cywilne

Przez umowę pożyczki uregulowaną w art. 720 k.c. dający zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość rzeczy oznaczonych co do gatunku lub określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku lub tę samą ilość pieniędzy.

Jeżeli wartość przedmiotu pożyczki przekracza pięćset złotych, dla celów dowodowych umowa powinna być zawarta na piśmie. Brak formy pisemnej powoduje, że w razie sporu strony nie mogą dowodzić faktu zawarcia umowy ani treści umowy przy pomocy świadków, chyba że wyrażą na to zgodę lub jeżeli fakt zawarcia umowy będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma.

Umowa pożyczki dotyczy rzeczy oznaczonych co do gatunku; rzeczy oznaczone co do tożsamości są przedmiotem umowy użyczenia lub umowy najmu. Oceniając skutki podatkowe umowy należy pamiętać, że w przypadku użyczenia, które zawsze ma charakter bezpłatny, są one inne niż w przypadku pożyczki; użyczenie jest bowiem kwalifikowane przez organy podatkowe do kategorii nieodpłatnych świadczeń, których wartość oblicza się według cen rynkowych stosowanych w danej miejscowości w dacie otrzymania świadczenia.

Umowa pożyczki, jako umowa konsensualna, dochodzi do skutku przez samo porozumienie stron. Wydanie przedmiotu pożyczki może nastąpić później lub nawet nie nastąpić wcale, na co wskazują wyraźnie przepisy kodeksu cywilnego regulujące kwestie np. terminu wydania przedmiotu pożyczki. Tak więc chwilą zawarcia umowy pożyczki nie jest chwila wydania pożyczkobiorcy przedmiotu pożyczki, ale chwila zgodnego oświadczenia woli obu stron.

Odsetki

Pożyczka może być zawarta pod tytułem darmym lub odpłatnym. Odpłatność przybiera formę odsetek, które mogą być ustanowione zarówno w przypadku pożyczki pieniężnej, jak i niepieniężnej. Jeżeli wysokość odsetek nie została przez strony ustalona w umowie, należą się odsetki ustawowe. Obok odsetek umownych pożyczkodawca może także żądać zapłaty odsetek za zwłokę. Zgodnie z art. 481 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się, podobnie jak w przypadku odsetek umownych, odsetki ustawowe. Jeżeli wierzytelność (kwota pożyczki) jest oprocentowana według stopy wyższej niż ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według stopy określonej przez strony. Oprócz odsetek za zwłokę wierzyciel może – w razie zwłoki dłużnika – żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych. Odsetki za zwłokę mogą być żądane przez pożyczkodawcę niezależnie od faktu poniesienia szkody przez wierzyciela, natomiast żądanie naprawienia szkody tylko wówczas może być podnoszone, gdy szkoda faktycznie nastąpiła.