Przeciwdziałanie lichwie – zasady udzielania pożyczek i kredytów konsumenckich

Ochrona przed wyzyskiem osób ubiegających się o pożyczkę lub kredyt konsumencki zaczyna się w chwili zawarcia umowy. Zakres tej ochrony został zwiększony przepisami ustawy o przeciwdziałaniu lichwie. W artykule przedstawiamy zasady stosowania wprowadzonych ograniczeń i ich konsekwencje praktyczne.

17 listopada 2022 r. została opublikowana ustawa z 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (Dz.U. z 2022 r. poz. 2339). Jej celem jest zwiększenie ochrony osób fizycznych, zawierających pozabankowe umowy o pożyczkę pieniężną, niepozostające w bezpośrednim związku z prowadzoną przez te osoby działalnością gospodarczą lub zawodową. Ustawa nie zawiera samodzielnej regulacji, lecz wprowadza zmiany do istniejących ustaw, w tym w szczególności do Kodeksu cywilnego, Kodeksu karnego oraz do ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

Wśród najważniejszych zmian wskazać należy:

• wprowadzenie nowego limitów kosztów pozaodsetkowych dla kredytu konsumpcyjnego i pożyczek pieniężnych oraz
• dodanie definicji legalnej kosztów pozaodsetkowych.

Nowelizacja:

• uregulowała także stosowanie zabezpieczeń spłaty pożyczek pieniężnych oraz
• wprowadziła nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad instytucjami pożyczkowymi w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego.

Pożyczki w Kodeksie cywilnym

Najistotniejsze zmiany zaszły w ustawie z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, gdzie do istniejącej regulacji umowy pożyczki dodano wiele nowych przepisów (art. 720¹ i nast. Kodeksu cywilnego) i unormowano:

1. definicję pozaodsetkowych kosztów związanych z zawarciem umowy pożyczki,
2. wzór pozwalający określić maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów ponoszonych przez biorącego pożyczkę,
3. granicę pozaodsetkowych kosztów w całym okresie spłaty pożyczki w wysokości do 25% całkowitej kwoty pożyczki,
4. warunki ustanowienia zabezpieczenia zwrotu pożyczki.

Przez pozaodsetkowe koszty związane z zawarciem umowy pożyczki pieniężnej należy rozumieć:

1. marże, prowizje lub opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki lub jej obsługą albo koszty o podobnym charakterze,
2. opłaty związane z odroczeniem terminu spłaty pożyczki, jej nieterminową spłatą albo koszty o podobnym charakterze,
3. koszty usług dodatkowych, w szczególności koszty ubezpieczeń, koszty związane z ustanowieniem zabezpieczenia pożyczki, koszty pozyskiwania informacji dotyczących biorącego pożyczkę, ...