Przychody i koszty

W myśl zapisów ustawy o rachunkowości przez przychody i zyski rozumie się uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.

1.1. Przychody i koszty - ogólne definicje

Jak można zauważyć, definicja zawarta w przepisach ustawy o rachunkowości jest bardzo ogólna i konkretnie nie definiuje przychodu ze sprzedaży. Z ustawy tej pośrednio wynika, że za przychód w jednostkach prowadzących działalność gospodarczą przyjmuje się wyrażone w rzeczywistych cenach sprzedaży kwoty należne z tytułu sprzedaży produktów, tj. wyrobów gotowych, robót i usług, towarów i materiałów, z uwzględnieniem dotacji, opustów, rabatów i innych zwiększeń lub zmniejszeń, bez podatku od towarów i usług oraz innych podatków bezpośrednio związanych z obrotem.

Zatem do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się przychody ze sprzedaży:

• wyrobów gotowych, półproduktów, robót i usług,
• towarów, materiałów,
• pozostałych składników majątku, np. środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, inwestycji, papierów wartościowych.

Natomiast przez koszty i straty, w myśl ustawy o rachunkowości, rozumie się uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.

W ustawie oprócz ogólnej definicji przychodów i kosztów osobno zostały wymienione pozostałe koszty i przychody operacyjne, przez które rozumie się koszty i przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności koszty i przychody związane:

a) z działalnością socjalną;

b) ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, a także nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji;

c) z utrzymywaniem nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji, w tym także z aktualizacją wartości tych inwestycji, jak również z ich przekwalifikowaniem odpowiednio do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli do wyceny inwestycji przyjęto cenę rynkową bądź inaczej określoną wartość godziwą;

d) z odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych, z wyjątkiem należności i zobowiązań o charakterze publicznoprawnym nieobciążających kosztów;

e) z utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z operacjami finansowymi,

f) z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami, z wyjątkiem odpisów obciążających koszty finansowe,

g) z odszkodowaniami i karami,

h) z przekazaniem lub otrzymaniem nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny, aktywów, w tym także środków pieniężnych, na inne cele niż dopłaty do cen sprzedaży, nabyciem lub wytworzeniem środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych;

i) ze zdarzeniami losowymi.

Przychody ze sprzedaży produktów, towarów, materiałów i związane z nimi koszty ujmuje się w księgach rachunkowych, co do zasady, zgodnie z zasadą memoriału. Oznacza to, że w księgach jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie do terminu ich zapłaty. Za przychody wpływające na wynik finansowy przyjmuje się więc kwoty należne od nabywców w kwocie netto, tj. bez VAT należnego, dotyczące danego okresu sprawozdawczego, niezależnie od terminu ich zapłaty.

Dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione

Nie stanowią natomiast przychodu pobrane z góry przedpłaty, zaliczki na poczet dostaw i usług, których wykonanie nastąpi w następnych okresach sprawozdawczych. Tego typu przedpłaty i zaliczki zalicza się do rozliczeń międzyokresowych przychodów.

W myśl zapisów ustawy o rachunkowości, prowadząc ewidencję przychodów i związanych z nimi kosztów, należy zachować zasadę ostrożności, zgodnie z którą w wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość, należy uwzględnić:

• zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym również dokonywane ...