Wyrok NSA z dnia 15 lutego 2024 r., sygn. I OSK 313/23

Dnia 15 lutego 2024 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Zygmunt Zgierski sędzia del. WSA Dariusz Chaciński po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2024 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A. C. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 20 września 2022 r., sygn. akt II SA/Gl 798/22 w sprawie ze skargi A. C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia 31 marca 2022 r. nr SKO.PS/41.5/1397/2021/17801 w przedmiocie odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej uchyla zaskarżony wyrok i zaskarżoną decyzję.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z 20 września 2022 r. oddalił skargę A. C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia 31 marca 2022 r. nr SKO.PS/41.5/1397/2021/17801 w przedmiocie odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej.

W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji przyjął następujące okoliczności faktyczne i prawne.

Decyzją z dnia 25 października 2021 r. Prezydent Miasta J. (dalej: organ pierwszej instancji), działając na podstawie art. 60, art. 61 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 1876 ze zm.) oraz art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego postanowił ustalić odpłatność A. C. (dalej: strona, skarżący) za pobyt ojca – J. C. w Domu Pomocy Społecznej "[...]" w J. w określonej w decyzji wysokości za podane okresy w przedziale od 1 października 2013 r. do dnia opuszczenia przez ojca domu pomocy społecznej.

W uzasadnieniu organ stwierdził, że skierowany do domu pomocy ojciec strony posiada sześcioro dzieci, w tym skarżącego, a w domu pomocy przebywa od 2013 r. Średni miesięczny koszt utrzymania, wynosi aktualnie 5.350,71 zł, z czego umieszczony w domu pomocy pokrywa opłatę w wysokości 70% swego dochodu - tj. kwotę 801,50zł miesięcznie, a pozostałe środki w wysokości 4.549,21 pokrywane są przez Miasto. Postępowanie w sprawie ustalenia odpłatności za pobyt ojca w domu pomocy społecznej wszczęte zostało pismem z 31 października 2013 r. Po trzykrotnym uchyleniu przez SKO w Katowicach decyzji organu I instancji dotyczącej ustalenia skarżącemu odpłatności za pobyt ojca w domu pomocy społecznej, w toku ponownie prowadzonego postępowania strona okazała pracownikowi socjalnemu wyrok skazujący jego ojca z powodu stosowanej przemocy oraz o pozbawieniu władzy rodzicielskiej, jednak skarżący nie wyraził zgody na jego skopiowanie. Jednocześnie skarżący ponowił złożony 2 marca 2020 r. wniosek (oświadczeniem z dnia 13 lipca 2020 r.) o zwolnienie z odpłatności za pobyt ojca z domu pomocy społecznej, wskazując na przedłożony wyrok, potwierdzający, w przekonaniu skarżącego, przesłanki do zwolnienia, co zostało opisane w notatce służbowej. W ocenie skarżącego, z uwagi na treść art. 64a ustawy o pomocy społecznej jest podstawa do zwolnienia go z odpłatności, więc jego sytuacja dochodowa nie ma znaczenia (odmówił więc wyrażenia zgody na zbieranie i przetwarzanie swoich danych w zakresie sytuacji finansowej, zarówno przez pracowników socjalnych w W., jak i w J.) Organ wyjaśnił, że postanowieniem z 10 sierpnia 2021 r. rozstrzygnięto wniosek skarżącego o zwolnienie go z odpłatności za pobyt ojca w domu pomocy społecznej, podnosząc, że warunkiem zastosowania dyspozycji z przywołanego przepisu jest dysponowanie przez stronę odpowiednim orzeczeniem sądowym i przedłożenie go orzekającemu organowi. Nie sposób w tym zakresie oprzeć się jedynie na oświadczeniu samej strony. Wobec powyższego organ ustalił odpłatność skarżącego jak w sentencji. Jednocześnie organ przyznał, że niełatwo jest ocenić sytuację dochodową, rodzinną i majątkową zobowiązanego, gdyż sam skarżący nie współdziała w tym zakresie, a uzyskiwanie informacji na temat miejsca zamieszkania, pracodawcy czy dochodów wpływa na długość prowadzonego postępowania, a nadto ulega często zmianie w trakcie jego trwania.