Wersja obowiązująca od 2026.02.26

Art. 45. [Wykonywanie prac przy zabytku w sposób niezgodny z pozwoleniem lub przy jego braku ] 1. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym do rejestru:

1) prace konserwatorskie lub restauratorskie,

2) roboty budowlane,

3) badania konserwatorskie,

4) badania architektoniczne,

5) inne działania, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6–8 i 10–12

– wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję nakazującą właścicielowi albo jednostce organizacyjnej posiadającej zabytek w trwałym zarządzie albo posiadaczowi zabytku na terenach zamkniętych, o których mowa w art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2024 r. poz. 1151 i 1824 oraz z 2025 r. poz. 1019), na podstawie umowy, której przedmiotem jest oddanie nieruchomości do korzystania, albo użytkownikowi wieczystemu gruntu, na którym zabytek się znajduje, przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie terenu, określając termin wykonania tych czynności, albo zobowiązującą właściciela albo jednostkę organizacyjną posiadającą zabytek w trwałym zarządzie, albo posiadacza zabytku na terenach zamkniętych, albo użytkownika wieczystego gruntu, na którym zabytek się znajduje, do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie. [2]

1a. [3] Jeżeli prace konserwatorskie lub restauratorskie, roboty budowlane, badania konserwatorskie, badania architektoniczne lub działania, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 7, 8 i 10–12, wykonane przy zabytku wpisanym do rejestru bez wymaganego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu lub przemieszczenie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru bez wymaganego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków, lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu, nie powodują jego zniszczenia, uszkodzenia lub nie skutkują niewłaściwym korzystaniem z zabytku i nie zachodzi potrzeba uporządkowania terenu, wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję o odstąpieniu od nałożenia obowiązków, o których mowa w ust. 1. Wojewódzki konserwator zabytków może nałożyć obowiązek wykonania w określonym terminie, nie krótszym niż miesiąc, dokumentacji wykonanych prac, robót lub badań.

2. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym na Listę Skarbów Dziedzictwa prace konserwatorskie, restauratorskie, badania konserwatorskie, lub wykonano inne działania polegające na:

1) trwałym przeniesieniu tego zabytku z naruszeniem ustalonego tradycją wystroju wnętrza, w którym zabytek ten się znajduje,

2) zmianie przeznaczenia tego zabytku lub sposobu korzystania z niego,

3) podejmowaniu innych, niż określone w art. 43 ust. 1 pkt 1 czynności, które mogłyby prowadzić do zmiany wyglądu tego zabytku

– minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu, określając termin wykonania tej czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

3. [4] (uchylony)

[2] Art. 45 ust. 1 w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 25 lipca 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych oraz wsparcia przedsiębiorczości (Dz.U. poz. 1168). Zmiana weszła w życie 26 lutego 2026 r.

[3] Art. 45 ust. 1a dodany przez art. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 25 lipca 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych oraz wsparcia przedsiębiorczości (Dz.U. poz. 1168). Zmiana weszła w życie 26 lutego 2026 r.

[4] Art. 45 ust. 3 uchylony przez art. 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 25 lipca 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych oraz wsparcia przedsiębiorczości (Dz.U. poz. 1168). Zmiana weszła w życie 26 lutego 2026 r.

Wersja obowiązująca od 2024.08.26 do 2026.02.25     (Dz.U.2024.1292 tekst jednolity)

Art. 45. [Wykonywanie prac przy zabytku w sposób niezgodny z pozwoleniem lub przy jego braku] 1. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym do rejestru:

1) prace konserwatorskie lub restauratorskie,

2) roboty budowlane,

3) badania konserwatorskie,

4) badania architektoniczne,

5) inne działania, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6–8 i 10–12

– wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie terenu, określając termin wykonania tych czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

2. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym na Listę Skarbów Dziedzictwa prace konserwatorskie, restauratorskie, badania konserwatorskie, lub wykonano inne działania polegające na:

1) trwałym przeniesieniu tego zabytku z naruszeniem ustalonego tradycją wystroju wnętrza, w którym zabytek ten się znajduje,

2) zmianie przeznaczenia tego zabytku lub sposobu korzystania z niego,

3) podejmowaniu innych, niż określone w art. 43 ust. 1 pkt 1 czynności, które mogłyby prowadzić do zmiany wyglądu tego zabytku

– minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu, określając termin wykonania tej czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, przepis art. 44 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2022.04.19 do 2024.08.25     (Dz.U.2022.840 tekst jednolity)

Art. 45. [Wykonywanie prac przy zabytku w sposób niezgodny z pozwoleniem lub przy jego braku] 1. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym do rejestru:

1) prace konserwatorskie lub restauratorskie,

2) roboty budowlane,

3) badania konserwatorskie,

4) badania architektoniczne,

5) inne działania, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6–8 i 10–12

– wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie terenu, określając termin wykonania tych czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

2. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym na Listę Skarbów Dziedzictwa prace konserwatorskie, restauratorskie, badania konserwatorskie, lub wykonano inne działania polegające na:

1) trwałym przeniesieniu tego zabytku z naruszeniem ustalonego tradycją wystroju wnętrza, w którym zabytek ten się znajduje,

2) zmianie przeznaczenia tego zabytku lub sposobu korzystania z niego,

3) podejmowaniu innych, niż określone w art. 43 ust. 1 pkt 1 czynności, które mogłyby prowadzić do zmiany wyglądu tego zabytku

– minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu, określając termin wykonania tej czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, przepis art. 44 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2021.04.16 do 2022.04.18     (Dz.U.2021.710 tekst jednolity)

Art. 45. [Wykonywanie prac przy zabytku w sposób niezgodny z pozwoleniem lub przy jego braku ] 1. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym do rejestru:

1) prace konserwatorskie lub restauratorskie,

2) roboty budowlane,

3) badania konserwatorskie,

4) badania architektoniczne,

5) inne działania, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6–8 i 10–12

– wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie terenu, określając termin wykonania tych czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

2. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym na Listę Skarbów Dziedzictwa prace konserwatorskie, restauratorskie, badania konserwatorskie, lub wykonano inne działania polegające na:

1) trwałym przeniesieniu tego zabytku z naruszeniem ustalonego tradycją wystroju wnętrza, w którym zabytek ten się znajduje,

2) zmianie przeznaczenia tego zabytku lub sposobu korzystania z niego,

3) podejmowaniu innych, niż określone w art. 43 ust. 1 pkt 1 czynności, które mogłyby prowadzić do zmiany wyglądu tego zabytku

– minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu, określając termin wykonania tej czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, przepis art. 44 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2020.02.21 do 2021.04.15     (Dz.U.2020.282 tekst jednolity)

Art. 45. [Wykonywanie prac przy zabytku w sposób niezgodny z pozwoleniem lub przy jego braku ] 1. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym do rejestru:

1) prace konserwatorskie lub restauratorskie,

2) roboty budowlane,

3) badania konserwatorskie,

4) badania architektoniczne,

5) inne działania, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6–8 i 10–12

– wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie terenu, określając termin wykonania tych czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

2. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym na Listę Skarbów Dziedzictwa prace konserwatorskie, restauratorskie, badania konserwatorskie, lub wykonano inne działania polegające na:

1) trwałym przeniesieniu tego zabytku z naruszeniem ustalonego tradycją wystroju wnętrza, w którym zabytek ten się znajduje,

2) zmianie przeznaczenia tego zabytku lub sposobu korzystania z niego,

3) podejmowaniu innych, niż określone w art. 43 ust. 1 pkt 1 czynności, które mogłyby prowadzić do zmiany wyglądu tego zabytku

– minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu, określając termin wykonania tej czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, przepis art. 44 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2018.10.30 do 2020.02.20     (Dz.U.2018.2067 tekst jednolity)

Art. 45. [Wykonywanie prac przy zabytku w sposób niezgodny z pozwoleniem lub przy jego braku ] 1. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym do rejestru:

1) prace konserwatorskie lub restauratorskie,

2) roboty budowlane,

3) badania konserwatorskie,

4) badania architektoniczne,

5) inne działania, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6–8 i 10–12

– wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie terenu, określając termin wykonania tych czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

2. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym na Listę Skarbów Dziedzictwa prace konserwatorskie, restauratorskie, badania konserwatorskie, lub wykonano inne działania polegające na:

1) trwałym przeniesieniu tego zabytku z naruszeniem ustalonego tradycją wystroju wnętrza, w którym zabytek ten się znajduje,

2) zmianie przeznaczenia tego zabytku lub sposobu korzystania z niego,

3) podejmowaniu innych, niż określone w art. 43 ust. 1 pkt 1 czynności, które mogłyby prowadzić do zmiany wyglądu tego zabytku

– minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu, określając termin wykonania tej czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, przepis art. 44 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2017.11.28 do 2018.10.29     (Dz.U.2017.2187 tekst jednolity)

Art. 45. [Wykonywanie prac przy zabytku w sposób niezgodny z pozwoleniem lub przy jego braku ] 1. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym do rejestru:

1) prace konserwatorskie lub restauratorskie,

2) roboty budowlane,

3) badania konserwatorskie,

4) badania architektoniczne,

5) inne działania, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6–8 i 10–12

– wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie terenu, określając termin wykonania tych czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

2. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym na Listę Skarbów Dziedzictwa prace konserwatorskie, restauratorskie, badania konserwatorskie, lub wykonano inne działania polegające na:

1) trwałym przeniesieniu tego zabytku z naruszeniem ustalonego tradycją wystroju wnętrza, w którym zabytek ten się znajduje,

2) zmianie przeznaczenia tego zabytku lub sposobu korzystania z niego,

3) podejmowaniu innych, niż określone w art. 43 ust. 1 pkt 1 czynności, które mogłyby prowadzić do zmiany wyglądu tego zabytku

– minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu, określając termin wykonania tej czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, przepis art. 44 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2016.11.25 do 2017.11.27

Art. 45. [Wykonywanie prac przy zabytku w sposób niezgodny z pozwoleniem lub przy jego braku ] [33] 1. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym do rejestru:

1) prace konserwatorskie lub restauratorskie,

2) roboty budowlane,

3) badania konserwatorskie,

4) badania architektoniczne,

5) inne działania, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6–8 i 10–12

– wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie terenu, określając termin wykonania tych czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

2. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym na Listę Skarbów Dziedzictwa prace konserwatorskie, restauratorskie, badania konserwatorskie, lub wykonano inne działania polegające na:

1) trwałym przeniesieniu tego zabytku z naruszeniem ustalonego tradycją wystroju wnętrza, w którym zabytek ten się znajduje,

2) zmianie przeznaczenia tego zabytku lub sposobu korzystania z niego,

3) podejmowaniu innych, niż określone w art. 43 ust. 1 pkt 1 czynności, które mogłyby prowadzić do zmiany wyglądu tego zabytku

– minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wydaje decyzję nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu, określając termin wykonania tej czynności, albo zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 2, przepis art. 44 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

[33] Art. 45 w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 17 ustawy z dnia 10 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ustawy o muzeach (Dz.U. poz. 1330; ost. zm.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1887). Zmiana weszła w życie 25 listopada 2016 r.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2014.10.24 do 2016.11.24     (Dz.U.2014.1446 tekst jednolity)

Art. 45. [Wykonywanie prac przy zabytku w sposób niezgodny z pozwoleniem lub przy jego braku ] 1. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym do rejestru prace konserwatorskie, restauratorskie, roboty budowlane, badania konserwatorskie, architektoniczne lub podjęto inne działania, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6–8 i 10–12, wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję:

1) nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie terenu, określając termin wykonania tych czynności, albo

2) zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

2. Przepis art. 44 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2003.11.17 do 2014.10.23

Art. 45. 1. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków lub w sposób odbiegający od zakresu i warunków określonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym do rejestru prace konserwatorskie, restauratorskie, roboty budowlane, badania konserwatorskie, architektoniczne lub podjęto inne działania, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6–8 i 10–12, wojewódzki konserwator zabytków wydaje decyzję:

1) nakazującą przywrócenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporządkowanie terenu, określając termin wykonania tych czynności, albo

2) zobowiązującą do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposób i w określonym terminie.

2. Przepis art. 44 ust. 4 stosuje się odpowiednio.