RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, zwany dalej Traktatem, w szczególności jego art. 187,

uwzględniając wniosek Komisji,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Decyzję Rady 91/482/EWG z dnia 25 lipca 1991 r. w sprawie stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich z Europejską Wspólnotą Gospodarczą (¹), stosowało się do dnia 1 grudnia 2001 r. Jej art. 240 ust. 4 stanowi, że Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, uchwala przepisy, które mają zostać ustanowione w celu późniejszego zastosowania zasad określonych w art. 182– 186 Traktatu.

(2) Deklaracja nr 36 w sprawie krajów i terytoriów zamorskich, zwanych dalej „KTZ”, załączona do Aktu Końcowego Konferencji przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich podpisanego w Amsterdamie w 1997 r., zaprasza Radę, stanowiącą zgodnie z art. 187 Traktatu, do dokonania przeglądu porozumień stowarzyszeniowych z KTZ mając na uwadze następujący poczwórny cel:

– bardziej skuteczne promowanie rozwoju społecznego-gospodarczego KTZ;

– rozwijanie stosunków gospodarczych między KTZ i Unią Europejską;

– wzięcie pod uwagę w większym stopniu różnorodności i szczególnych cech poszczególnych KTZ, włącznie z aspektami dotyczącymi swobody przedsiębiorczości;

– oraz zapewnienie poprawy skuteczności instrumentów finansowych.

(3) Dnia 11 lutego 1999 r., Parlament Europejski przyjął rezolucję w sprawie stosunków między KTZ, państwami Azji, Karaibów i Pacyfiku (AKP) i regionami peryferyjnymi Unii Europejskiej (²). Ponadto, dnia 4 października 2001 r. przyjął rezolucję na wniosek Komisji w sprawie decyzji Rady w sprawie stowarzyszenia KTZ ze Wspólnotą Europejską (³).

(4) W komunikacie z dnia 20 maja 1999 r. zatytułowanym „Status KTZ stowarzyszonych z WE i opcji dla »KTZ 2000«”, Komisja zbadała charakterystykę i rozwój stowarzyszenia KTZ-WE od 1957 r., odnotowała podstawowe zasady i bieżącą sytuację stowarzyszenia i określiła alternatywne scenariusze polityki w tym zakresie na okres rozpoczynający się w dniu 1 marca 2000 r.

(5) Zgodnie z art. 10 decyzji 91/482/EWG, właściwe władze KTZ powiadomiły Komisję o zmianach lub dodatkowych elementach, jakich życzyłyby sobie w przyszłości, co miało miejsce w szczególności podczas posiedzenia jakie odbyło się w kontekście partnerstwa w dniach 29 i 30 kwietnia 1999 r., z udziałem Komisji, czterech Państw Członkowskich, z którymi powiązane są KTZ oraz 20 zainteresowanych KTZ.

(6) Pomimo że KTZ nie są państwami trzecimi, nie stanowią one części jednolitego rynku i muszą przestrzegać zobowiązań nałożonych na państwa trzecie w odniesieniu do handlu, w szczególności reguł pochodzenia, norm zdrowotnych i zdrowia roślin oraz środków ochronnych.

(7) Podejmując środki na mocy art. 187 Traktatu, Rada musi, zgodnie z ogólną regułą, brać pod uwagę zasady ustanowione w Części Czwartej Traktatu i inne zasady prawa wspólnotowego. Powinna ona także brać pod uwagę doświadczenia nabyte w trakcie wykonywania uzgodnień handlowych decyzji 91/482/EWG.

(8) Uzgodnienia te przewidują bezcłowy dostęp dla produktów pochodzących z KTZ i reguły pochodzenia pozwalające na kumulację produktów pochodzących z państw AKP, podlegającymi różnym ustaleniom, lub pochodzącymi ze Wspólnoty. Wywołuje to lub grozi wywołaniem poważnych zakłóceń w funkcjonowaniu niektórych wspólnych organizacji rynku w ramach wspólnej polityki rolnej, w szczególności rynków ryżu i cukru. W niektórych przypadkach zakłócenia te doprowadziły do przyjęcia środków ochronnych przez Komisję i Radę.

(9) Ograniczając zakres stosowania kumulacji pochodzenia, zmiany wprowadzone w stosunku do ryżu w średniookresowej ocenie decyzji (⁴) pomogły produktom z KTZ uzyskać dostęp do rynku Wspólnoty na warunkach sprzyjających jego równowadze. Dostęp ten powinien się poprawić w odniesieniu do najmniej rozwiniętych KTZ, lecz bez zmiany ogólnej ilości towarów korzystających z kumulacji. Ponieważ tylko dwa inne KTZ kiedykolwiek działały w tym sektorze, pozostała dostępna ilość powinna zostać im przydzielona w interesie przejrzystości.

(10) Jednakże jeśli chodzi o cukier i mieszanki cukru, wzrost wywozu cukru pochodzenia AKP lub wspólnotowego z KTZ na rynek odznaczający się znaczną nadwyżką podaży doprowadził do większego ograniczenia kwoty przyznanej producentom wspólnotowym, a tym samym do większej straty ich gwarantowanych dochodów.

(11) Ponadto, z uwagi na niską minimalną wartość dodaną czynności, jakie obecnie wystarczają w sektorze cukru do uzyskania statusu produktów pochodzących z KTZ, wkład tego wywozu do rozwoju terytoriów, może być w najlepszym razie tylko niewielki i niewątpliwie nieproporcjonalny do zakłóceń wywołanych w odnośnych sektorach we Wspólnocie.

(12) Z powyższych względów należy przyjąć zasady pochodzenia, wykluczające możliwość kumulacji AKP/WE-KTZ dla cukru, gdy zakres przeprowadzonych czynności jest minimalny. Jednakże biorąc pod uwagę inwestycje już przeprowadzone w KTZ na podstawie obowiązujących przepisów od 1991 r., takie wyłączenie powinno wchodzić w życie stopniowo. Dlatego, pod warunkiem przyjęcia niezbędnych przepisów wykonawczych kumulacja powinna być nadal czasowo dozwolona, przy stale malejących limitach ilościowych, które są zgodne z celami wspólnej organizacji rynku cukru Wspólnoty, uwzględniając przy tym uzasadnione interesy podmiotów gospodarczych z KTZ.

(13) Należy również zapewnić, aby produkty rolne pochodzące ze Wspólnoty i korzystające z refundacji wywozowych nie mogły być ponownie przywożone bez cła do Wspólnoty w ramach procedury kumulacji.

(14) Ponadto, należy uaktualnić wszystkie reguły pochodzenia KTZ w interesie odnośnych podmiotów gospodarczych i administracji w celu wzięcia pod uwagę postępu technicznego i polityki przyjętej przez Wspólnotę w stosunku do harmonizacji reguł pochodzenia. Podobnie, procedura powinna zostać uproszczona w celu umożliwienia w przyszłości łatwiejszego wprowadzania niezbędnych zmian technicznych do reguł.

(15) Procedura przeładunku towarów niepochodzących z KTZ, ale znajdujących się w swobodnym obrocie powinna zostać zakończona i wyjaśniona w celu zapewnienia przejrzystości i niezawodnych ram prawnych dla podmiotów gospodarczych i administracji. Należy ją także rozszerzyć na niektóre produkty rybołówstwa o szczególnym znaczeniu dla Grenlandii i Saint-Pierre i Miquelon, pod warunkiem przyjęcia niezbędnych przepisów wykonawczych.

(16) Przepisy ogólne Traktatu i wynikające z nich ustawodawstwo nie stosuje się automatycznie do KTZ, z wyjątkiem wyraźnych przepisów mających efekt przeciwny. Niemniej jednak produkty KTZ przywożone do Wspólnoty muszą być zgodne z obowiązującymi regułami wspólnotowymi.

(17) Pomoc finansowa dla KTZ powinna być przydzielana na podstawie jednolitych, przejrzystych i skutecznych kryteriów, biorących pod uwagę potrzeby i wyniki KTZ. Kryteria te powinny w szczególności obejmować gospodarcze i naturalne warunki KTZ, wykorzystanie środków przydzielanych w przeszłości, poszanowanie zasady należytego zarządzania finansami, uczciwej polityki fiskalnej, szacowaną zdolność absorpcji, potrzebę ustanowienia rezerwy w celu finansowania nieprzewidywalnych wydatków i łagodne przejście w celu zapobieżenia nagłym, znacznym trudnościom w przydzielaniu środków dla Nowej Kaledonii, Polinezji Francuskiej i Antyli Niderlandzkich. W interesie efektywności, uproszczenia i uznania zdolności władz KTZ do zarządzania, środki finansowe przyznane KTZ powinny być rozdysponowywane bardziej na zasadzie partnerstwa, stosując procedurę opartą na przepisach obowiązujących w odniesieniu do funduszy strukturalnych.

(18) W tym celu, procedury delegują główną odpowiedzialność za programowanie i wdrażanie współpracy do poszczególnych KTZ. Współpraca będzie prowadzona przede wszystkim zgodnie z rozporządzeniami terytorialnymi KTZ i będzie ona zwiększała wsparcie dla monitorowania, oceny i audytu zaprogramowanych czynności. Dodatkowo trzeba wyjaśnić, które programy wspólnotowe i linie budżetowe są otwarte dla KTZ, jak również procedury łagodnego przejścia od poprzednich Europejskich Funduszy Rozwoju do Funduszu dziewiątego.

(19) Globalne zmiany, odzwierciedlone w trwającym procesie liberalizacji handlu, mają szerokie implikacje dla Wspólnoty, głównego partnera handlowego KTZ, jak też dla ich sąsiadów z AKP i innych partnerów gospodarczych. W równym dostępie do rynku, poziom taryf celnych odgrywa coraz mniejszą rolę, zaś handel usługami i dziedziny związane z handlem nabierają coraz większego znaczenia w stosunkach KTZ z ich partnerami handlowymi. Dlatego stosunki te powinny być rozwijane przy jednoczesnym utrzymaniu szerokiego spektrum bieżących umów handlowych i warunków stopniowej integracji z gospodarką regionalną i globalną tych KTZ, które tego pragną, uproszczonych dzięki pomaganiu im w zwiększeniu ich zdolności do zajmowania się wszystkimi tymi nowymi obszarami.

(20) Środki niezbędne do realizacji niniejszej decyzji powinny zostać przyjęte zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji (⁵). Jednakże jeśli chodzi o Dziewiąty Europejski Fundusz Rozwoju, głosowanie większościowe powinno być takie samo jak ustanowione w art. 21 wewnętrznej Umowy między przedstawicielami rządów Państw Członkowskich zebranych w Radzie w sprawie finansowania i zarządzania pomocą wspólnotową na podstawie Protokołu finansowego Umowy o Partnerstwie między Państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku a Wspólnotą Europejską i jej Państwami Członkowskimi, podpisanej w Cotonou (Benin) dnia 23 czerwca 2000 r. i rozdysponowania pomocy finansowej dla Krajów i Terytoriów Zamorskich, do których odnosi się Część Czwarta Traktatu (⁶), zwane dalej „Umową wewnętrzną” .

(21) KTZ są wrażliwymi środowiskami wyspiarskimi wymagającymi właściwej ochrony, włączając w to zarządzanie odpadami. W odniesieniu do odpadów radioaktywnych, jest to zapewnione na mocy art. 198 Traktatu Euratom i ustawodawstwa w nim przyjętego, z wyjątkiem Grenlandii, do której Traktat Euratom nie ma zastosowania. W przypadku pozostałych odpadów należy określić zasady wspólnotowe, jakie mają być stosowane w odniesieniu do KTZ.

(22) Zasad stowarzyszenia ustanowionych w niniejszej decyzji nie powinno stosować się do Bermudów zgodnie z życzeniem Rządu Bermudów.

(23) Reakcja Rady na wszystkie wymienione powyżej nowe czynniki powinna być innowacyjna, zarówno konsekwentna, jak i dopasowana do wielu różnych sytuacji. Nowy status stowarzyszenia może zapewnić taką reakcję,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

CZĘŚĆ PIERWSZA

PRZEPISY OGÓLNE DOTYCZĄCE STOWARZYSZENIA KTZ ZE WSPÓLNOTĄ

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Artykuł 1

Cel, zadania i zasady

1. Stowarzyszenie KTZ ze Wspólnotą, zwane dalej „Stowarzyszeniem KTZ-WE”, ma za swoją podstawę cel określony art. 182 Traktatu, a mianowicie promowanie rozwoju gospodarczego i społecznego KTZ i ustanowienie ścisłych stosunków gospodarczych między nimi a Wspólnotą jako całością.

Realizuje ono cele ustanowione w art. 183 Traktatu zgodnie z zasadami określonymi w art. 184–188 Traktatu poprzez koncentrację na ograniczeniu, zapobieganiu i w końcu zlikwidowaniu ubóstwa oraz na trwałym rozwoju i stopniowej integracji z regionem i gospodarką światowa.

2. Stowarzyszenie odnosi się do KTZ wymienionych w załączniku I A.

3. Zgodnie z art. 188 Traktatu, niniejszą decyzję stosuje się do Grenlandii z uwzględnieniem szczególnych przepisów wymienionych w Protokole w sprawie przepisów szczególnych dla Grenlandii załączonych do Traktatu.

Artykuł 2

Podstawowe elementy

1. Stowarzyszenie KTZ-WE opiera się na zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawnego. Zasady te, na których opiera się Unia zgodnie z art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej, są powszechnie obowiązujące dla Państw Członkowskich i związanych z nimi KTZ.

2. Nie ma dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną w dziedzinach współpracy określonych w niniejszej decyzji.

Artykuł 3

Najmniej rozwinięte KTZ

1. Wspólnota zapewnia szczególne traktowanie najmniej rozwiniętym KTZ i tym, które nie są w stanie odnieść korzyści ze współpracy regionalnej i integracji określonej w art. 16.

2. Aby sprostać tym trudnościom, współpraca finansowa obejmuje m.in. szczególne traktowanie przy ustalaniu wielkości środków finansowych i dołączonych do nich warunków w celu umożliwienia najmniej rozwiniętym KTZ przezwyciężenie strukturalnych i pozostałych przeszkód w ich rozwoju. Zwraca się przy tym szczególną uwagę na poprawę warunków życiowych najuboższych warstw ludności w kontekście złagodzenia problemu ubóstwa.

3. KTZ uznane za najmniej rozwinięte są do celów niniejszej decyzji wymienione w załączniku I B. Wykaz ten jest zmieniany na mocy decyzji Rady, działającej jednomyślnie na wniosek Komisji, w przypadku gdy sytuacja gospodarcza danego KTZ podlega znaczącej i trwałej zmianie, wywołującej konieczność jego umieszczenia w kategorii najmniej rozwiniętych KTZ lub w przypadku gdy jego umieszczenie w kategorii nie jest już uzasadnione.

Rozdział 2

Podmioty współpracy w KTZ

Artykuł 4

Zasady

1. W ramach partnerstwa ustanowionego w art. 7, władze KTZ przyjmują zasadniczą odpowiedzialność za opracowanie strategii stowarzyszenia i rozwoju oraz ich realizację poprzez przygotowanie, razem z Komisją i Państwami Członkowskimi, z którymi związane są KTZ, jednolitych dokumentów programowych (zwanych dalej JDP) i programów współpracy.

2. Wspólnota uznaje, że lokalne podmioty publiczne lub prywatne odgrywają kluczową rolę w realizacji celów ustanowionych w art. 183 Traktatu.

3. Wprowadzając w życie niniejszą decyzję, strony kierują się zasadami przejrzystości, pomocniczości i potrzebą efektywności.

Artykuł 5

Rodzaje pomiotów

1. Podmioty współpracy KTZ obejmują:

– władze KTZ;

– pozostałe władze regionalne i lokalne w KTZ;

– społeczeństwo obywatelskie, stowarzyszenia społeczne, stowarzyszenia przedsiębiorców związki zawodowe, służbę publiczną oraz lokalne, krajowe lub międzynarodowe organizacje pozarządowe.

Państwa Członkowskie, z którymi powiązane są KTZ powiadamiają Komisję, w terminie trzech miesięcy od wejścia w życie niniejszej decyzji, o krajowych władzach regionalnych i lokalnych określonych w różnych artykułach niniejszej decyzji.

2. Uznanie pomiotów pozarządowych zależy od ich zdolności zaspokajania potrzeb lokalnej ludności, ich doświadczenia oraz demokratycznego i odpowiedzialnego modelu ich organizacji i zarządzania.

3. Pomioty pozarządowe ustala się w drodze porozumienia między władzami danego KTZ, Komisją i Państwem Członkowskim, z którym ten KTZ jest związany, biorąc pod uwagę dany podmiot, jego doświadczenie i dziedzinę działalności. W każdym KTZ proces ustalenia podmiotu jest częścią procesu przygotowania programów współpracy określonych w art. 4.

Artykuł 6

Obowiązki podmiotów pozarządowych

Podmioty pozarządowe ustalone na podstawie art. 5 ust. 3 mają do spełnienia rolę w zakresie:

– informowania i konsultowania;

– przygotowywania i wdrażania programów współpracy;

– zdecentralizowanej współpracy w kontekście delegowania obowiązków do celów wspierania inicjatyw dotyczących rozwoju lokalnego.

Rozdział 3

Zasady i procedury partnerstwa KTZ-WE

Artykuł 7

Dialog i partnerstwo

1. W celu umożliwienia KTZ wzięcia pełnego udziału w realizacji stowarzyszenia KTZ-WE, w poszanowaniu sposobu zorganizowania instytucji zainteresowanych Państw Członkowskich, stowarzyszenie stosuje procedurę konsultacji w oparciu o przepisy wymienione poniżej. Zajmuje się ono każdą sprawą, jaka może wyniknąć w stosunkach między KTZ i Wspólnotą.

2. Szeroki dialog powinien umożliwić Wspólnocie, wszystkim KTZ i Państwom Członkowskim, z którymi są one związane, zasięganie wzajemnych opinii na temat zasad, szczegółowych procedur i wyników stowarzyszenia.

Forum dialogu KTZ-EU, zwane dalej „forum KTZ”, zbiera się corocznie na spotkaniu władz KTZ, przedstawicieli Państw Członkowskich i Komisji.

3. W celu umożliwienia praktycznego wdrożenia celów i zasad niniejszej decyzji w szczególności określonych w art. 4 i 19, ustanawia się odrębne partnerstwa między Komisją, Państwem Członkowskim, z którym KTZ jest związany, i każdym KTZ reprezentowanym przez jego władze. Owe trójstronne konsultacje będą dalej zwane „ partnerstwem”.

Dla każdego KTZ tworzy się grupy robocze partnerstwa, działające w charakterze doradczym. W ich skład wchodzą trzej wymienieni powyżej partnerzy. Grupy robocze mogą być zwoływane na wniosek Komisji, Państwa Członkowskiego lub KTZ. Na wniosek jednego z partnerów, kilka grup roboczych partnerstwa może organizować wspólne posiedzenia w celu rozważenia spraw będących przedmiotem ich wspólnego zainteresowania lub regionalnych aspektów stowarzyszenia.

4. Konsultacje te są prowadzone w pełnej zgodności z odpowiednimi kompetencjami instytucjonalnymi, prawnymi i finansowymi każdego z trzech partnerów.

Komisja przewodniczy grupom roboczym i forum KTZ oraz zapewnia działanie ich sekretariatu.

Przedstawiciel Europejskiego Banku Inwestycyjnego, zwanego dalej EBI, uczestniczy w posiedzeniach, gdy sprawy dotyczące Banku są na porządku dziennym.

5. Stosownie do przypadku, opinie grup roboczych i forum KTZ są przedmiotem decyzji Komisji, w granicach jej uprawnień, lub propozycji Komisji dla Rady w związku z realizacją nowych elementów stowarzyszenia KTZ-WE lub jego zmian na podstawie art. 187 Traktatu.

Artykuł 8

Wspólne Zgromadzenie AKP-UE

Władze KTZ są informowane o porządku dziennym, rezolucjach i zaleceniach wspólnego zgromadzenia AKP-UE.

Państwa Członkowskie i Komisja wspierają każdy wniosek władz KTZ o uczestniczenie w charakterze obserwatorów w posiedzeniach plenarnych wspólnego zgromadzenia AKP-UE, zgodnie z regulaminem wewnętrznym zgromadzenia.

Artykuł 9

Zarządzanie

Bieżące zarządzanie niniejszą decyzją prowadzi Komisja i władze KTZ oraz, jeśli będzie to niezbędne, Państwo Członkowskie, z którym KTZ jest związane, zgodnie z odpowiednimi kompetencjami instytucjonalnymi, prawnymi i finansowymi każdego partnera, w szczególności, gdy chodzi o rozwój współpracy finansowej i współpracy w dziedzinie handlu i usług.

CZĘŚĆ DRUGA

DZIEDZINY WSPÓŁPRACY KTZ-WE

Artykuł 10

Obszary współpracy

Wspólnota przyczynia się do współpracy w tych dziedzinach w KTZ wymienionych w niniejszym tytule zgodnie z priorytetami przyjętymi w strategiach rozwoju dla każdego KTZ lub, stosownie do przypadku, w formie środków regionalnych.

Artykuł 11

Sektory produkcyjne

Współpraca wspiera polityki sektorowe i strategie ułatwiające dostęp do działalności produkcyjnej i środków. Są to w szczególności:

a) Rolnictwo: polityka rolna i rozwój instytucjonalny, zróżnicowanie produkcji, nawadnianie, nasiennictwo, środki ochrony roślin, produkcja nawozów, sprzęt rolniczy, agroprzetwarzanie, hodowla bydła, zootechnika i badania; marketing; składowanie i transport; bezpieczeństwo żywności; kredyty rolne; osadnictwo rolnicze i reforma rolna, przeznaczenie gruntów i polityka rejestracyjna, transfer technologii, infrastruktura nawadniania i osuszania, pozostałe usługi pomocnicze dla rolnictwa.

b) Leśnictwo: polityka leśna i rozwój instytucjonalny, wykorzystanie drzew do ochrony środowiska naturalnego w walce z erozją i pustynnieniem; zalesianie; gospodarka leśna, w tym racjonalne użytkowanie i kontrola wywozu drewna; kwestie odnoszące się do lasów tropikalnych; badania i szkolenie.

c) Rybołówstwo: polityka połowów i rozwój instytucjonalny, ochrona zasobów rybnych i racjonalne gospodarowanie zasobami rybnymi; hodowla ryb i rybołówstwo rzemieślnicze; transport ryb; składowanie w chłodni, sprzedaż i konserwowanie ryb.

d) Rozwój obszarów wiejskich: polityka wiejska i rozwój instytucjonalny, projekty i programy zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich; projekty pomocy dla ludności, produkcja i obrót na obszarach wiejskich; infrastruktura wiejska.

e) Przemysł: polityka sektorowa i rozwój instytucjonalny; rzemiosło; przetwórstwo rolne i pozostałe sektory przemysłu przetwórczego, przemysł środków transportu; technologiczne badania i rozwój; kontrola jakości; rozwój i ekspansja małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) i mikroprzedsiębiorstw.

f) Górnictwo: polityka sektorowa i rozwój instytucjonalny technologiczne badania i rozwój; górnictwo na małą skalę itd.

g) Energetyka: polityka energetyczna i rozwój instytucjonalny; wytwarzanie energii (ze źródeł odnawialnych i nieodnawialnych); efektywne wykorzystanie źródeł energii; badania i szkolenia w zakresie energetyki; zachęcanie sektora prywatnego do zaangażowania w wytwarzanie i dystrybucję energii.

h) Transport: polityka transportowa i rozwój instytucjonalny; transport drogowy, kolejowy, lotniczy, morski lub śródlądowy oraz pomieszczenia i urządzenia do składowania.

i) Komunikacja: polityka komunikacyjna i rozwój instytucjonalny; telekomunikacja i media.

j) Gospodarka wodna: polityka wodna i rozwój instytucjonalny; ochrona zasobów wodnych, zarządzanie ściekami, zaopatrzenie w wodę na obszarach wiejskich i miejskich do użytku domowego, przemysłowego lub rolnego; składowanie, dystrybucja i zarządzanie zasobami wodnymi.

k) Bankowość, usługi finansowe i obsługa firm: polityka sektora finansowego i rozwój instytucjonalny, obsługa firm; prywatyzacja, udział kapitałowy i marketing; wsparcie dla handlu i stowarzyszeń przedsiębiorców (w tym agencje promujące wywóz); instytucje finansowe i bankowe.

l) Rozwój i zastosowanie technologii, badania naukowe: polityka i rozwój instytucjonalny; skoordynowane działanie na szczeblu lokalnym, krajowym i/lub regionalnym na rzecz promocji działalności naukowej i technicznej i jej zastosowań w produkcji oraz wspieranie oświaty informatycznej w sektorze publicznym i prywatnym, programy naukowe i wyposażenie badawcze.

Artykuł 12

Rozwój handlu

1. Wspólnota stosuje środki rozwoju handlu we wszystkich fazach wymiany aż do końcowej dystrybucji produktu.

Celem jest zapewnienie uzyskania przez KTZ maksymalnych korzyści z przepisów niniejszej decyzji i uczestnictwa na najkorzystniejszych warunkach we Wspólnocie w rynkach krajowych, subregionalnych, regionalnych międzynarodowych poprzez zróżnicowanie zakresu i zwiększenie wartości i wielkości handlu KTZ towarami i usługami.

2. Poza rozwojem handlu między KTZ i Wspólnotą, szczególną uwagę poświęca się czynnościom mającym na celu podniesienie samowystarczalności KTZ i poprawę współpracy regionalnej w zakresie handlu i usług.

3. W ramach instrumentów przewidzianych w niniejszej decyzji i zgodnie z przepisami ustanowionymi w odniesieniu do tych instrumentów, działania podejmowane są na wniosek władz KTZ, szczególnie w następujących dziedzinach:

a) wspieranie określenia właściwej polityki makroekonomicznej niezbędnej dla rozwoju handlu;

b) wspieranie tworzenia lub reformowania właściwych ram prawnych i regulacyjnych oraz dla reformy procedury administracyjnej;

c) ustanowienie spójnych strategii handlowej;

d) wspieranie rozwoju wewnętrznych zdolności KTZ, systemów informacyjnych i świadomości roli i wagi handlu dla rozwoju gospodarczego;

e) wspieranie wzmocnienia infrastruktury związanej z handlem, w szczególności wsparcie dla wysiłków KTZ na rzecz poprawy infrastruktury usług wspomagających, w tym transportu i składowania, w celu zapewnienia ich efektywnego udziału w dystrybucji produktów i usług oraz zwiększenia strumienia wywozu z KTZ;

f) rozwój zasobów ludzkich i umiejętności zawodowych w dziedzinie handlu i usług, w szczególności w sektorze przetwarzania, sprzedaży, dystrybucji i transportu na rynku Wspólnoty, rynkach regionalnych i rynkach międzynarodowych;

g) wspieranie rozwoju sektora prywatnego, w szczególności MŚP w zakresie identyfikacji i rozwoju produktów, rynków zbytu oraz wspólnych przedsiębiorstw o orientacji proeksportowej;

h) wspieranie działań KTZ na rzecz zachęcania i przyciągania inwestycji prywatnych i działalności w formie wspólnych przedsiębiorstw;

i) zakładanie, dostosowywanie i wzmacnianie organizacji w KTZ zajmujących się pracami rozwojowymi w handlu i usługach, ze zwróceniem szczególnej uwagi na specjalne potrzeby organizacji w najmniej rozwiniętych KTZ;

j) wspieranie KTZ dążących do poprawy jakości swoich produktów, dostosowanie ich do wymagań rynkowych i zróżnicowanie ich rynków zbytu;

k) wspieranie wysiłków KTZ na rzecz bardziej skutecznej penetracji rynków państw trzecich;

l) środki rozwoju rynku obejmujące zwiększenie kontaktów i wymiany informacji między podmiotami gospodarczymi w KTZ, państwach AKP, Państwach Członkowskich i państwach trzecich;

m) wspieranie KTZ w stosowaniu nowoczesnych technik marketingowych w sektorach i programach zorientowanych na produkt, w szczególności w takich dziedzinach jak rozwój obszarów wiejskich i rolnictwa;

n) zakładanie i rozwój instytucji ubezpieczeniowych i kredytowych w dziedzinie rozwoju handlu.

4. Wspieranie udziału KTZ w targach handlowych, wystawach i misjach handlowych odbywa się tylko tam, gdzie imprezy takie stanowią integralną część ogólnego planu rozwoju handlu i rynku.

5. Najmniej rozwinięte KTZ zachęca się do udziału w różnych przedsięwzięciach handlowych poprzez specjalne przepisy, między innymi pokrywanie kosztów podróży personelu i kosztów transportu eksponatów w razie ich uczestnictwa w targach, wystawach i misjach handlowych na szczeblu lokalnym, regionalnym lub szczeblu państw trzecich, włączając w to koszty czasowej budowy i/lub wynajmowania stanowisk i stoisk wystawienniczych. Najmniej rozwiniętym KTZ przyznaje się specjalną pomoc w zakresie przygotowania i/lub zakupu materiałów promocyjnych.

Artykuł 13

Handel usługami

1. Wspólnota zgadza się rozwijać i finansować infrastrukturę i zasoby ludzkie odnośnie do handlu usługami zgodnie z priorytetami ustanowionymi w ramach strategii rozwoju dla każdego KTZ.

2. Wspólnota przyczynia się do rozwoju i wspierania efektywnych pod względem kosztów i wydajnych usług transportu morskiego w KTZ, poprzez:

a) wspieranie efektywnych przewozów ładunków przy uzasadnionych ekonomicznie stawkach przewozowych;

b) wprowadzanie dobrej polityki i zasad konkurencji;

c) ułatwianie większego udziału KTZ w międzynarodowych usługach żeglugi morskiej;

d) rozwijanie regionalnych programów transportu morskiego i rozwoju handlu;

e) zwiększenie lokalnego zaangażowania sektora prywatnego w żeglugę morską.

Wspólnota i KTZ zobowiązują się do wspierania bezpieczeństwa żeglugi morskiej, bezpieczeństwa załóg i zapobiegania zanieczyszczeniom środowiska.

3. Wspólnota intensyfikuje współpracę z KTZ, aby zapewnić stałą poprawę i wzrost ruchu lotniczego.

Czynności te obejmują:

a) zbadanie wszystkich środków reformowania i modernizowania transportu lotniczego w KTZ;

b) wspieranie ich handlowej prężności i konkurencyjności;

c) zachęcanie sektora prywatnego do większego udziału w inwestycjach i wymianie doświadczeń i dobrych praktyk handlowych;

d) zapewnienie pasażerom i eksporterom we wszystkich KTZ dostępu do globalnej sieci transportu lotniczego.

4. Należy zapewnić bezpieczeństwo sektora transportu lotniczego oraz przyjąć i wdrożyć odpowiednie normy międzynarodowe.

W tym celu, Wspólnota pomaga KTZ poprzez:

a) wdrażanie systemów bezpieczeństwa nawigacji lotniczej, w tym systemu dozorowania i zarządzania ruchem lotniczym (CNS/ATM);

b) wdrażanie systemów bezpieczeństwa lotnisk i wzmocnienie zdolności organów lotnictwa cywilnego do zarządzania wszystkimi aspektami bezpieczeństwa operacyjnego znajdującego się pod ich kontrolą;

c) rozwijanie infrastruktury i zasobów ludzkich;

d) zapewnienie, by wszelkie środki w tej dziedzinie były podejmowane na podstawie porad udzielanych przez właściwe organizacje międzynarodowe oraz że będą one skuteczne i trwałe w długim okresie.

5. Należną uwagę trzeba poświęcić zagadnieniu minimalizacji wpływu transportu lotniczego na środowisko naturalne, szczególnie poprzez odpowiednie badania tego wpływu.

6. W wielu aspektach transportu lotniczego, regionalne rozwiązania mogą przyczynić się do zmniejszenia kosztów i odniesienia korzyści skali. W tym celu, Wspólnota zobowiązuje się wspierać działania na poziomie regionalnym, tam gdzie jest to właściwe.

7. Ponieważ telekomunikacja i aktywny udział w społeczeństwie informacyjnym są warunkami wstępnymi pomyślnej integracji KTZ z gospodarką światową, Wspólnota i KTZ potwierdzają swoje odpowiednie zobowiązania w ramach istniejących porozumień wielostronnych, w szczególności w ramach Porozumienia Światowej Organizacji Handlu (WTO) w sprawie telekomunikacji podstawowej.

8. Wspólnota wspiera wysiłki KTZ na rzecz zwiększenia ich zdolności w dziedzinie handlu usługami. Współpraca obejmuje, między innymi, następujące dziedziny:

a) wspieranie konsultacji między właściwymi organami telekomunikacji w KTZ i we Wspólnocie w związku z zachęcaniem rozwoju konkurencyjnego środowiska telekomunikacyjnego, dostosowującego stawki do kosztów;

b) ustanawianie dialogu w sprawie różnych aspektów społeczeństwa informacyjnego, w tym aspektów regulacyjnych i polityki komunikacyjnej;

c) wymianę informacji i ewentualną pomoc techniczną przy regulacji, standaryzacji, ocenie zgodności i certyfikacji informacji i technologii komunikacyjnych oraz stosowanie częstotliwości;

d) upowszechnianie nowych technologii komunikacyjnych i informacyjnych oraz rozwój nowych instrumentów, szczególnie w stosunku do wzajemnych połączeń sieci i wzajemnego funkcjonowania aplikacji;

e) promowanie i wdrażanie wspólnych badań w dziedzinie nowych technologii odnoszących się do społeczeństwa informacyjnego;

f) opracowywanie i realizację programów i polityk na rzecz zwiększenia świadomości korzyści gospodarczych i społecznych wynikających ze społeczeństwa informacyjnego.

9. Współpraca w szczególności koncentruje się na większej komplementarności i harmonizacji systemu łączności na poziomie lokalnym, krajowym, regionalnym, międzyregionalnym i międzynarodowym oraz ich dostosowaniu do nowych technologii.

10. Wspólnota wspiera środki i działania na rzecz rozwoju i wspierania trwałej turystyki. Środki te należy zastosować na wszystkich szczeblach, poczynając od identyfikacji produktu turystycznego aż do fazy wprowadzenia do obrotu i promocji.

Celem jest wspieranie wysiłków władz KTZ na rzecz osiągnięcia maksymalnych korzyści z turystyki lokalnej, regionalnej i międzynarodowej z uwagi na wpływ turystyki na rozwój gospodarczy i stymulowanie prywatnych przepływów finansowych ze Wspólnoty i innych źródeł na rzecz rozwoju turystyki w KTZ. Szczególną uwagę poświęca się potrzebie zintegrowania turystyki ze społecznym, kulturalnym i gospodarczym życiem ludzi, jak również z poszanowaniem środowiska naturalnego.

Szczególne środki rozwoju turystyki są nakierowane na zdefiniowanie, dostosowanie i rozwój właściwej polityki na poziomie lokalnym, krajowym, regionalnym, międzyregionalnym i międzynarodowym. Plany i programy rozwoju turystyki powinny opierać się na tej polityce uwzględniając następujące cztery składniki:

a) zasoby ludzkie rozwój instytucjonalny, między innymi:

– profesjonalne zarządzanie rozwojem szczególnych umiejętności i ustawiczne szkolenie na odpowiednich poziomach w sektorze prywatnym i publicznym dla zapewnienia właściwego planowania i rozwoju;

– ustanowienie i wzmocnienie ośrodków promujących turystykę;

– edukacja i kształcenie dla szczególnych warstw ludności i organizacji publicznych i prywatnych działających w sektorze turystyki, w tym dla personelu zaangażowanego w sektor wspierający turystykę;

– współpraca między poszczególnymi KTZ oraz KTZ-AKP i wymiana w dziedzinie kształcenia, pomocy technicznej oraz rozwoju instytucji.

b) rozwój produktów, w tym między innymi:

– identyfikacja produktu turystyki, rozwój nietradycyjnych i nowych produktów turystyki, adaptacja istniejącego produktu, w tym zachowanie i rozwój dziedzictwa kulturowego, aspekty ekologiczne i środowiskowe, zarządzanie, ochrona flory i fauny, naturalne wartości historyczne, społeczne i inne, rozwój usług pomocniczych;

– wspieranie inwestycji prywatnych w przemysł turystyczny KTZ, w tym tworzenie wspólnych przedsiębiorstw;

– produkcja rzemieślniczych wyrobów ludowych do celów rynku turystycznego.

c) rozwój rynku obejmujący, między innymi:

– pomoc przy zdefiniowaniu i realizacji celów i planów rozwoju rynku na poziomie lokalnym, krajowym, regionalnym, międzyregionalnym i międzynarodowym;

– wspieranie starań KTZ na rzecz uzyskania dostępu do usług przemysłu turystycznego, takich jak centralnej systemy rezerwacji oraz kontrola ruchu lotniczego i systemy bezpieczeństwa;

– marketing i środki oraz materiały promocyjne w ramach planów i programów rozwoju zintegrowanego rynku w celu lepszej penetracji rynku, nakierowane na głównych animatorów ruchu turystycznego na rynkach tradycyjnych i nietradycyjnych, a także szczególnych działań, takich jak uczestnictwo w wyspecjalizowanych imprezach handlowych jak np. targi, produkcja wysokiej jakości literatury, filmów i pomocy marketingowych;

d) badania naukowe i informacje obejmujące, między innymi:

– poprawę informacji turystycznej oraz zbieranie, analizowanie, upowszechnianie i wykorzystywanie danych statystycznych;

– ocena społeczno-ekonomicznego wpływu turystyki na gospodarki KTZ ze szczególnym podkreśleniem rozwoju powiązań z innymi sektorami w KTZ i otaczających regionach, takich jak produkcja żywności, budownictwo, technologia i zarządzanie.

Artykuł 14

Dziedziny związane z handlem

1. Wspólnota wzmacnia, w ramach strategii rozwoju dla każdego KTZ, zdolność KTZ do zajmowania się wszystkimi dziedzinami związanymi z handlem, obejmującymi w miarę potrzeby poprawę i wsparcie ram instytucjonalnych.

2. Wspólnota współpracuje z KTZ we wprowadzaniu ogólnych zasad ochrony i wspierania inwestycji.

3. Wspólnota także pomaga wzmocnić współpracę z KTZ w związku z formułowaniem i wspieraniem polityki konkurencji z udziałem odpowiednich agencji konkurencji, stopniowo zapewniających skuteczne stosowanie zasad konkurencji przez przedsiębiorstwa zarówno prywatne, jak i państwowe. Współpraca w tej dziedzinie obejmuje, w szczególności, pomoc w tworzeniu właściwych ram prawnych i ich administracyjne stosowanie w szczególności w odniesieniu do najmniej rozwiniętych KTZ.

4. Wspólnota nadal sprzyja współpracy KTZ i rozszerza ją w szczególności na następujące dziedziny:

a) przygotowanie przepisów ustawowych i wykonawczych w sprawie ochrony i egzekwowania prawa własności intelektualnej, zapobieganie nadużywaniu tych praw przez ich posiadaczy i naruszanie tych praw przez konkurentów, ustanawianie i wzmacnianie urzędów lokalnych krajowych i regionalnych i innych agencji, w tym wsparcie dla regionalnych organizacji własności intelektualnej zaangażowanych w ochronę i egzekwowanie tych praw, w tym w szkolenie personelu;

b) zawieranie porozumień zmierzających do ochrony znaków towarowych i oznaczeń geograficznych dla produktów cieszących się szczególnym zainteresowaniem.

5. Wspólnota pomaga KTZ w ich wysiłkach w odniesieniu do standaryzacji i certyfikacji w celu promocji zgodnych systemów między Wspólnotą i KTZ. W szczególności współpraca obejmuje następujące elementy:

a) środki na rzecz wspierania szerszego stosowania międzynarodowych przepisów technicznych, norm i procedur oceny zgodności, w tym środków odnoszących się w szczególności do danego sektora zgodnie z poziomem rozwoju ekonomicznego danego KTZ;

b) współpraca w dziedzinie wysokiej jakości zarządzania w wybranych sektorach o dużym znaczeniu dla KTZ;

c) wspieranie inicjatyw KTZ na rzecz rozwijania zdolności w zakresie oceny zgodności, metrologii i standaryzacji;

d) rozwijanie powiązań między KTZ a europejskimi instytucjami ds. oceny zgodności i certyfikacji.

6. Wspólnota pomaga wzmocnić współpracę z KTZ w odniesieniu środków na rzecz zdrowia ludzi, zwierząt i roślin w celu budowy zdolności sektora publicznego i prywatnego w tej dziedzinie.

7. Mając na uwadze Zasady z Rio oraz w celu wzmocnienia wzajemnego wspierania się handlu i polityka ochrony środowiska, Wspólnota pogłębia współpracę z KTZ. Celem współpracy jest w szczególności:

a) ustanawianie spójnych polityk lokalnych, krajowych, regionalnych, i międzynarodowych;

b) wzmocnienie kontroli jakości towarów i usług związanych ze środowiskiem naturalnym;

c) poprawa przyjaznych dla środowiska metod produkcji w odpowiednich sektorach.

8. Wspólnota współpracuje z KTZ w odniesieniu do norm pracy. Współpraca w tej dziedzinie składa się głownie z:

a) wymiany informacji o odnośnych przepisach ustawowych i wykonawczych dotyczących pracy;

b) pomocy w formułowaniu prawa pracy i wzmacnianiu obowiązującego ustawodawstwa;

c) programów edukacyjnych i podnoszących świadomość, nastawionych na zniesienie pracy dzieci;

d) stosowanie przepisów ustawowych i wykonawczych dotyczących pracy;

9. Wspólnota współpracuje z KTZ w dziedzinie polityki ochrony konsumentów i ochrony zdrowia konsumenta poprzez:

a) poprawę zdolności instytucjonalnej i technicznej w tej dziedzinie;

b) ustanowienie systemów szybkiego alarmowania i wzajemnego informowania o niebezpiecznych produktach;

c) wymianę informacji i doświadczeń w sprawie ustanawiania i obsługiwania systemu nadzoru produktów wprowadzonych na rynek i bezpieczeństwa produktów;

d) poprawę informowania konsumentów o cenach, i charakterystyce oferowanych produktów i usług;

e) zachęcanie rozwoju prywatnych stowarzyszeń konsumenckich i kontaktów między rzecznikami interesów konsumenckich;

f) poprawa zgodności polityki i systemów dotyczących konsumenta;

g) informowanie o wejściu w życie przepisów prawnych i wspieranie współpracy w prowadzeniu śledztw w sprawie szkodliwych lub nieuczciwych praktyk handlowych;

h) wprowadzanie zakazów wywozu w handlu towarami i usługami, obrót którymi został zakazany w kraju ich wytworzenia.

10. Wspólnota wspiera wysiłki podejmowane przez instytucje publiczne lub prywatne w KTZ w zakresie technologii informatycznych i telekomunikacji w celu:

a) modernizacji infrastruktury telekomunikacyjnej, usług przesyłania danych, aplikacji zdalnego przetwarzania i projektów zastosowań telematycznych (TAP);

b) rozwoju i poprawy usług i umiejętności potrzebnych do zbudowania społeczeństwa informacyjnego oraz zintegrowania tych usług w możliwie najlepszy sposób w kontekście regionalnym;

c) poprawy świadomości co do możliwości gospodarczych i wymiany doświadczeń oraz know-how;

d) dostarczania lepszej informacji użytkownikom tych zasobów;

e) wykorzystania potencjału tego sektora w sposób optymalny i trwały;

f) zwiększenia zastosowania technologii komunikacyjnych i informacyjnych w dziedzinie edukacji, w tym kształcenia na odległość;

g) zwiększania zakresu handlu elektronicznego i współpracy gospodarczej;

h) poprawy i modernizacji sieci usług służby zdrowia poprzez rozwój powiązań między szpitalami, stosowania diagnozy na odległość i tworzenia wspólnych baz danych;

i) rozwój multimedialnego dostępu do kultury i zasobów turystycznych;

j) poprawy i zwiększenia zastosowania technologii komunikacyjnych i informatycznych w przemyśle i w celu innowacji.

Artykuł 15

Sektory społeczne

Wspólnota dostarcza, w ramach strategii rozwoju każdego KTZ, środków dla rozwoju czynnika ludzkiego i społecznego. Współpraca mogłaby w szczególności wspierać programy w następujących sektorach:

a) Polityka edukacyjna i rozwój instytucjonalny (budynki i materiały); kształcenie językowe i kształcenie nauczycieli; szkolnictwo podstawowe, szkolnictwo średnie i kształcenie zawodowe; szkolnictwo wyższe (w tym działalność edukacyjna charakterystyczna dla danego sektora, np. szkolnictwo rolnicze).

W szkolnictwie należy się skoncentrować na zwiększeniu dostępności i poprawy jakości szkolnictwa podstawowego poprzez budowanie większej liczby szkół, poprawę stanu istniejących pomieszczeń i zapewnienie materiałów edukacyjnych, kształcenia, nauczycieli i stypendiów dla uboższych studentów;

b) Reformowanie działalności sektora ochrony zdrowia, polityka zdrowotna i rozwój instytucjonalny; edukacja medyczna, kształcenie i badania, infrastruktura zdrowotna; HIV/AIDS.

W sektorze zdrowia realizacja projektów powinna zapewnić podstawę i profilaktyczne usługi medyczne, w szczególności planowanie rodziny i opiekę nad matką i dzieckiem;

c) Polityka ludnościowa i planowanie rodziny; opieka nad matką i dzieckiem, w tym wsparcie dla projektów dotyczących wyżywienia i rozwoju następnego pokolenia.

d) Zwiększenie efektywności polityk zapobiegania produkcji, dystrybucji i przemytowi wszystkich rodzajów narkotyków, środków odurzających i substancji psychotropowych, zapobieganie i zmniejszeni nadużywania narkotyków, uwzględniając w tym kontekście pracę wykonaną przez organy międzynarodowe.

Współpraca obejmuje następujące elementy:

i) kształcenie, edukację, promocję zdrowia i rehabilitację osób uzależnionych, włącznie z projektami ponownej integracji osób uzależnionych w środowisku społecznym i środowisku pracy;

ii) środki mające na celu wsparcie alternatywnych możliwości ekonomicznych, np. programów alternatywnego rozwoju obszarów nielegalnej produkcji roślin wykorzystywanych w produkcji narkotyków, związane ze skutecznymi środkami ich wdrożenia;

iii) pomoc techniczną, finansową i administracyjną odnoszącą się do monitorowania handlu prekursorami i ustanawiania norm równoważnych przyjętych przez Wspólnotę i odnośne władze międzynarodowe;

iv) pomoc techniczna, finansowa i administracyjna odnosząca się do zapobiegania, leczenia i zmniejszenia narkomanii;

v) pomoc techniczna i szkoleniowa oraz ustanawianie norm zapobiegania praniu brudnych pieniędzy równoważne przyjętym przez Wspólnotę i inne organy międzynarodowe, w szczególności grupę roboczą działań finansowych ds. prania brudnych pieniędzy;

vi) wymiana istotnych informacji w sprawie wykonywania przepisów lit. a)–d).

e) Polityka wodna i rozwój instytucjonalny; ochrona zasobów wodnych; zarządzanie odpadami (woda dla rolnictwa lub energetyki będzie objęta działaniami odpowiedniego sektora).

W sektorze zaopatrzenia w wodę i ochrony sanitarnej otoczenia, celem jest świadczenie usług na terenach zaniedbanych. Finansowanie wspierające poprawę dostępu do zaopatrzenia w wodę pitną i usługi sanitarne przyczynia się bezpośrednio do rozwoju zasobów ludzkich poprzez poprawę stanu zdrowia, a tym samym zwiększenie wydajności pracy osób, które nie mają jeszcze dostępu do tych usług; ciągła potrzeba rozszerzenia podstawowych usług zaopatrzenia w wodę, usług sanitarnych i usług transportowych dla ludności zarówno miejskiej, jaki i wiejskiej musi być zaspokajana w zrównoważony sposób pod względem środowiska naturalnego.

f) Wspólnota współpracuje z KTZ w zakresie ochrony, stałego wykorzystania swojej różnorodności biologicznej i stałego nią zarządzania, uwzględniając wspólnotowy plan działań w sprawie różnorodności biologicznej.

Współpraca w tej dziedzinie może obejmować, w szczególności:

i) wspieranie opracowania, uaktualniania i wdrażania narodowych strategii i planów działań dotyczących różnorodności biologicznej;

ii) ułatwianie ustanawiania lokalnych, regionalnych i subregionalnych mechanizmów wymiany informacji oraz monitorowania i oceny postępu we wdrażaniu Konwencji o różnorodności biologicznej (⁷);

iii) opracowywanie i uaktualnianie baz danych o różnorodności biologicznej KTZ;

iv) wprowadzania właściwych środków odnoszących się do dostępu do zasobów genetycznych;

v) wspieranie zawierania z sektorem prywatnym umów w sprawie użytkowania zasobów genetycznych kraju, aby społeczności lokalne mogły efektywnie korzystać z przychodu uzyskiwanego z takich umów i aby użytkowanie zasobów genetycznych nie zaszkodziło ochronie i zachowaniu różnorodności biologicznej;

vi) wspomaganie KTZ w aktywnym uczestnictwie w procesie ustalania polityki i negocjacji na warunkach Konwencji o różnorodności biologicznej.

g) Budownictwo mieszkaniowe i zintegrowane projekty i programy urbanizacji.

W przypadku rozwoju urbanizacji wysiłki koncentrują się na budowie lub naprawie dróg i innej infrastruktury podstawowej, włącznie z tanim budownictwem.

Artykuł 16

Współpraca i integracja regionalna

Współpraca ma zapewnić udzielanie skutecznej pomocy w celu realizacji celów i priorytetów określonych przez odpowiednie władze KTZ w ramach współpracy i integracji regionalnej i subregionalnej:

1. Współpraca regionalna obejmuje czynności uzgodnione między:

a) dwoma lub więcej KTZ;

b) jednym lub więcej KTZ i jednym lub więcej sąsiadującymi państwami AKP lub niebędącymi państwami AKP;

c) jednym lub więcej KTZ i jednym lub więcej państwami AKP lub jednym lub więcej najbardziej peryferyjnych regionów określonych w art. 299 ust. 2 Traktatu (Gwadelupa, Gujana, Martynika, Reunion, Wyspy Kanaryjskie, Azory i Madera);

d) dwoma lub więcej ugrupowaniami regionalnymi, których członkami są KTZ;

e) jednym lub więcej KTZ i ugrupowaniami regionalnymi, których członkami są KTZ, państwa AKP lub jeden lub więcej najbardziej peryferyjnymi regionami.

2. Celami współpracy w tym kontekście są:

a) dążenie do stopniowej integracji KTZ z gospodarką światową;

b) przyspieszenie współpracy gospodarczej i rozwoju w obrębie regionów KTZ i pomiędzy nimi i regionami państw AKP;

c) wspieranie swobodnego przepływu osób, towarów, usług, kapitału, siły roboczej i technologii;

d) przyspieszenie gospodarczego zróżnicowania oraz koordynacji i harmonizacji polityk współpracy regionalnej i subregionalnej;

e) wspieranie i promowanie handlu wewnątrz i między KTZ oraz handlu z najbardziej peryferyjnymi regionami, państwami AKP lub państwami trzecimi.

3. W kontekście integracji regionalnej, celem współpracy jest:

a) budowanie i wzmacnianie zdolności organizacji i instytucji współpracy regionalnej i integracji dla wspierania współpracy i integracji regionalnej;

b) zachęcanie najmniej rozwiniętych KTZ do brania udziału w rozwoju rynków regionalnych i odnoszenia stąd korzyści;

c) wdrażanie polityki reform strukturalnych na poziomie regionalnym;

d) liberalizacja handlu i płatności;

e) stymulowanie inwestycji zagranicznych i krajowych oraz innych inicjatyw regionalnej i subregionalnej integracji gospodarczej;

f) uwzględnienie przejściowych kosztów netto integracji regionalnej w dochodach budżetowych i bilansie płatniczym.

4. Współpraca, w dziedzinie współpracy regionalnej, obejmuje szeroki zakres dziedzin funkcjonalnych i tematycznych, w szczególności dotyczących wspólnych problemów i pozwalających wykorzystać oszczędności skali, w tym:

a) infrastrukturę, zwłaszcza transport i komunikację oraz związane z tym problemy bezpieczeństwa, energetykę;

b) środowisko naturalne, zarządzanie zasobami wodnymi;

c) ochronę zdrowia, edukację i szkolenie;

d) badania i współpracę naukowo-techniczną;

e) inicjatywy regionalne dotyczące przygotowania na wypadek katastrof i łagodzenia ich skutków;

f) inne dziedziny, np. kontrolę zbrojeń, walkę z narkomanią, przestępczością zorganizowaną, praniem pieniędzy, nadużyciami finansowymi i korupcją.

5. Współpraca wspiera także programy i inicjatywy współpracy międzyregionalnej, między KTZ i między państwami AKP.

Artykuł 17

Współpraca kulturalna i społeczna

Współpraca przyczynia się do autonomicznego rozwoju KTZ, będącego procesem, który koncentruje się na samych narodach i jest zakorzeniony w kulturze każdego z nich. Wymiar ludzki i kulturowy obejmuje wszystkie dziedziny i znajduje odzwierciedlenie we wszystkich programach i projektach rozwoju. Współpraca wspomaga politykę i środki przyjęte przez właściwe władze KTZ w celu wzmocnienia ich zasobów ludzkich, podniesienia ich własnych zdolności twórczych i wspierania ich tożsamości kulturowej. Sprzyja ona udziałowi ludności w procesie rozwoju.

Współpraca kulturalna i społeczna odbywa się poprzez:

– uwzględnianie wymiaru kulturowego i społecznego;

– wspieranie tożsamości kulturowej i dialogu międzykulturowego, w szczególności w odniesieniu do zachowania dziedzictwa kulturowego, wytwarzania i upowszechniania dóbr kultury, wydarzeń kulturalnych oraz informacji i komunikacji;

– działania dotyczące rozwoju zasobów ludzkich, zwłaszcza obejmujące edukację i szkolenie, współpracę naukowo-techniczną, rolę kobiet w rozwoju, ochronę zdrowia i zwalczanie narkomanii, zaludnienie i demografię.

CZĘŚĆ TRZECIA

INSTRUMENTY WSPÓŁPRACY KTZ-WE

TYTUŁ I

WSPÓŁPRACA NA RZECZ FINANSOWANIA ROZWOJU

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Artykuł 18

Cele

Współpraca na rzecz finansowania rozwoju, poprzez zapewnienie wystarczających środków finansowych i odpowiedniej pomocy technicznej, ma na celu:

a) wspieranie i wspomaganie starań KTZ mających na celu osiągnięcie trwałego rozwoju społecznego, kulturowego i gospodarczego w oparciu o wspólny interes i w duchu współzależności;

b) pomoc w podniesieniu poziomu życia narodów KTZ;

c) wspomaganie środków mogących mobilizować zdolność do przejawiania inicjatywy przez społeczności, grupy, stowarzyszenia i osoby prywatne i ich uczestnictwo w tworzeniu i realizacji programów rozwojowych;

d) przyczynienie się do pełnego uczestnictwa ludności w korzyściach z rozwoju w interesie zwalczania ubóstwa;

e) przyczynianie się do rozwoju zdolności KTZ do przystosowania i przekształcania lokalnych technologii i wprowadzania do nich innowacji oraz do opanowania odpowiednich nowych technologii;

f) wsparcie starań KTZ zmierzających do gospodarczego zróżnicowania, między innymi poprzez przyczynianie się do stałego poszukiwania, ochrony, przetwarzania i wykorzystania ich zasobów naturalnych;

g) wspieranie i wspomaganie optymalnego rozwoju zasobów ludzkich w KTZ;

h) ułatwienie wzrostu przepływów finansowych do KTZ, które odpowiadają zmiennym potrzebom KTZ i wsparcie ich wysiłków w celu harmonizacji współpracy międzynarodowej na rzecz ich rozwoju poprzez współfinansowanie działań z innymi instytucjami finansowymi lub stronami trzecimi;

i) wspieranie bezpośrednich inwestycji prywatnych w KTZ, wspomaganie rozwoju zdrowego, zasobnego i dynamicznego sektora prywatnego w KTZ i wspieranie przepływu lokalnych, krajowych i zagranicznych inwestycji prywatnych do sektorów produkcyjnych w KTZ;

j) zachęcanie do współpracy regionalnej, solidarności i integracji między KTZ oraz między KTZ a państwami AKP;

k) zezwalanie na ustanowienie bardziej zrównoważonych stosunków gospodarczych i społecznych i lepszego zrozumienia między KTZ, państwami AKP, Państwami Członkowskimi a resztą świata, w celu wsparcia integracji KTZ z gospodarką światową;

l) umożliwienie skorzystania z pomocy w sytuacjach wyjątkowych tym KTZ, które zmagają się z poważnymi trudnościami gospodarczymi i społecznymi o wyjątkowym charakterze, wynikającymi z klęsk żywiołowych lub wyjątkowych okoliczności o porównywalnych skutkach;

m) pomaganie najmniej rozwiniętym KTZ pokonać szczególne przeszkody hamujące ich wysiłki na rzecz rozwoju.

Artykuł 19

Zasady

1. Współpraca na rzecz finansowania rozwoju opiera się na zasadach partnerstwa, komplementarności i pomocniczości oraz:

a) jest realizowana zgodnie ze strategiami stowarzyszenia i rozwoju przyjętymi zgodnie z art. 4, z należytym uwzględnieniem geograficznych, społecznych i kulturowych cech KTZ oraz ich charakterystycznego potencjału;

b) zapewnia, by napływ środków odbywał się w sposób regularny i przewidywalny;

c) jest elastyczna i dostosowana do sytuacji każdego KTZ.

2. Państwa Członkowskie współpracują z Komisją w celu zapewnienia należytego zarządzania finansami przy wykorzystywaniu funduszy wspólnotowych.

3. Na zasadzie podejścia partnerskiego, decyzje o działalności wspólnotowej są podejmowane w ścisłej konsultacji między Komisją, władzami zainteresowanego KTZ i Państwem Członkowskim, z którym ten KTZ jest związany. Partnerstwo takie jest prowadzone w całkowitej zgodności z odpowiednimi uprawnieniami instytucjonalnymi, prawnymi i finansowymi każdego z partnerów.

4. Bez uszczerbku dla art. 25 ust. 1 akapit drugi, wpłaty dokonywane przez Wspólnotę i Państwa Członkowskie są komplementarne.

5. Zgodnie z zasadą pomocniczości, za wdrażanie czynności są odpowiedzialne władze zainteresowanego KTZ, bez uszczerbku dla uprawnień Komisji mających na celu zapewnienie należytego zarządzania finansami przy wykorzystywaniu funduszy wspólnotowych.

Artykuł 20

Jednolite dokumenty programowe

1. Zgodnie z art. 4, władze KTZ, Komisja oraz Państwo Członkowskie, z którym ten KTZ jest związany ustalają, w ramach partnerstwa, strategię i cele priorytetowe, na których opiera się JDP.

2. Władze KTZ są odpowiedzialne za:

a) ustanowienie priorytetów, na których powinna opierać się strategia współpracy;

b) w ramach planowania sektorowego, identyfikację projektów i programów oraz ustanowienie środków wspomagających w celu zapewnienia trwałości i skuteczności proponowanych rozwiązań;

c) przygotowanie dokumentacji projektów i programów;

d) przygotowanie, negocjowanie i zawieranie umów;

e) realizację projektów i programów oraz zarządzanie nimi;

f) obsługę projektów i programów oraz zapewnienie ich trwałości.

3. Właściwe organy KTZ i Komisji są wspólnie odpowiedzialne za:

a) przyjęcie JDP;

b) zapewnienie równości warunków udziału w zaproszeniach do składania ofert i zamówieniach;

c) monitorowanie i ocena skutków i wyników projektów i programów;

d) zapewnienie właściwej, szybkiej i skutecznej realizacji projektów i programów.

4. Komisja jest odpowiedzialna za podejmowanie decyzji w sprawie finansowania ogólnego przydziału środków związanych z JDP, zgodnie z procedurą określoną w art. 24.

5. O ile niniejsza decyzja nie stanowi inaczej, wszystkie decyzje wymagające zatwierdzenia przez jedną ze stron stowarzyszenia są zatwierdzone lub uznane za zatwierdzone, w ciągu sześciu miesięcy od momentu notyfikacji drugiej stronie.

Artykuł 21

Zakres finansowania

W ramach strategii i priorytetów ustalonych przez odnośny KTZ na poziomie lokalnym lub regionalnym, wsparcie finansowe może zostać przyznane na czynności przyczyniające się do realizacji celów wymienionych w niniejszej decyzji.

W jej zakres wchodzą następujące czynności:

a) polityki i reformy sektorowe oraz spójne z nimi projekty;

b) rozwój instytucjonalny, zwiększanie zdolności oraz integracja aspektów środowiskowych;

c) pogramy współpracy technicznej;

d) pomoc humanitarna oraz pomoc w sytuacjach wyjątkowych;

e) dodatkowe wsparcie w wypadku wahań poziomu wpływów z wywozu towarów i usług.

Artykuł 22

Kwalifikowanie do finansowania

1. Następujące podmioty i organy kwalifikują się do uzyskiwania finansowego wsparcia na mocy niniejszej decyzji:

a) KTZ;

b) regionalne lub międzypaństwowe organy, do których należy jeden lub więcej KTZ i będące do tego upoważnione przez odpowiednie organy;

c) wspólne organy tworzone przez Wspólnotę i KTZ w celu realizacji pewnych celów specjalnych.

2. Za zgodą władz odnośnego KTZ, do uzyskiwania wsparcia mogą być uprawnione:

a) lokalne, krajowe i/lub regionalne publiczne lub pół-publiczne agencje, służby lub władze lokalne KTZ, w szczególności ich instytucje finansowe i banki rozwoju;

b) spółki i przedsiębiorstwa KTZ i ugrupowania regionalne;

c) przedsiębiorstwa Państw Członkowskich, aby umożliwić im, z towarzyszeniem ich własnego wkładu, podjęcie prac produkcyjnych na terytorium KTZ;

d) pośrednicy finansowi KTZ lub Wspólnoty promujący i finansujący inwestycje prywatne w KTZ;

e) podmioty zdecentralizowanej współpracy i inne podmioty niepaństwowe z KTZ i ze Wspólnoty w celu umożliwienia im podjęcia projektów i programów gospodarczych, kulturalnych, społecznych i projektów edukacyjnych w KTZ w ramach zdecentralizowanej współpracy, określone w art. 29.

Artykuł 23

Programowanie i wykonanie

W ciągu 12 miesięcy od jej wejścia w życie niniejszej decyzji, Komisja przyjmuje przepisy wykonawcze do tej części i do załączników II A–D [1], zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 24 i we współpracy z KTZ zgodnie z art. 7.

Wspiera ona pełne wykorzystanie przez KTZ instrumentów ustanowionych w niniejszej decyzji, w szczególności przepisów handlowych i finansowych, poprzez udzielanie odpowiednich wytycznych i informacji w ciągu 12 miesięcy od wejścia decyzji w życie.

Przepisy obejmują w szczególności:

a) procedurę przygotowywania jednolitego dokumentu programowego i jego zasadniczych elementów;

b) procedury i kryteria kontroli, audytu, ocen ex-ante, w połowie okresu i ex-post, oraz przeglądu i wykonania jednolitego dokumentu programowego, w tym odnoszące się do udziału Komisji w tych działaniach;

c) przygotowanie sprawozdań okresowych lub innych sprawozdań;

d) szczegółowe zasady korekt finansowych określone w art. 32.

Procedury finansowe i księgowe stosowane w ramach współpracy finansowej na rzecz rozwoju dla KTZ na mocy 9. EFR są procedurami ustalonymi w rozporządzeniu finansowym 9. EFR. Procedury finansowe i księgowe stosowane w ramach współpracy finansowej na rzecz rozwoju dla KTZ na mocy 10. EFR są procedurami ustalonymi w rozporządzeniu finansowym 10. EFR. [2]

Artykuł 24

Komitet EFR-KTZ

1. W miarę potrzeb Komisję wspomaga Komitet utworzony w drodze wewnętrznej umowy, zwany dalej w niniejszym artykule „Komitetem”.

2. Wykonując uprawnienia powierzone mu na mocy niniejszej decyzji, Komitet znany jest jako „Komitet EFR-KTZ”. Regulamin wewnętrzny Komitetu, przyjęty na mocy umowy wewnętrznej ma zastosowanie do Komitetu EFR-KTZ.

3. Prace Komitetu koncentrują się na zasadniczych problemach współpracy na rzecz rozwoju na poziomie KTZ i regionalnym. W interesie spójności, koordynacji i komplementarności, monitoruje on wykonywanie JDP.

4. Komitet wydaje opinie w sprawie:

a) projektów JDP i ich zmian;

b) przepisów wykonawczych do niniejszej części decyzji i do załączników II A-D.

5. Przedstawiciel Komisji przedkłada Komitetowi projekt środków, które należy podjąć. Komitet wydaje opinię w sprawie projektu w terminie wyznaczonym przez przewodniczącego. Opinia jest wydawana przez większość ustanowioną w art. 21 ust. 4 umowy wewnętrznej. Głosy przedstawicieli Państw Członkowskich w Komitecie są ważone w sposób określony w ust. 3 wyżej wymienionego artykułu. Przewodniczący nie bierze udziału w głosowaniu.

6. Komisja przyjmuje środki, które stosuje się niezwłocznie. Jednakże jeżeli środki te nie są zgodne z opinią Komitetu, Komisja niezwłocznie przekazuje je Radzie. W takim wypadku Komisja może odroczyć stosowanie wyznaczonych przez nią środków na okres nie dłuższy niż trzy miesiące od dnia takiego powiadomienia.

7. Rada, stanowiąc większością głosów i zgodnie z metodą ich ważenia określoną w ust. 5, może podjąć inną decyzję w terminie przewidzianym w ust. 6.

8. Komisja informuje Komitet o powtórnym ogłoszeniu, ocenie i audycie JDP.

9. [3] Przy realizacji 10. EFR stosuje się odpowiednie przepisy umowy wewnętrznej ustanawiającej 10. EFR.

Rozdział 2

Środki udostępniane KTZ

Artykuł 25

Pomoc finansowa

1. Całkowita kwota wspólnotowej pomocy finansowej do celów rozdziału 1, jej podział, warunki i zasady finansowania oraz wykorzystanie pomocy w latach 2000-2007 i 2008-2013 [4] są podane w załącznikach II A–D i w rozdziale 3, bez uszczerbku dla przepisów przyjętych przez Komisję w sposób ustanowiony w art. 24.

Pomoc finansowa na mocy niniejszej decyzji może zostać użyta do pokrycia całkowitego kosztu zarówno lokalnych, jak i zagranicznych wydatków na projekty i programy, w tym na finansowanie kosztów powtarzających się.

2. KTZ kwalifikują się też do finansowania na rzecz krajów rozwijających się, wymienionych w załączniku II E na mocy obowiązującego ustawodawstwa oraz do programów wspólnotowych wymienionych w załączniku II F.

Rozdział 3

Wsparcie inwestycji sektora prywatnego

Artykuł 26

Popieranie inwestycji

Władze KTZ, Państw Członkowskich i Wspólnoty, uznając wagę inwestycji prywatnych w celu wsparcia współpracy na rzecz rozwoju oraz uznając potrzebę podjęcia działań w celu wsparcia takich inwestycji, postanawiają:

a) stosować środki mające na celu zachęcenie inwestorów prywatnych, działających zgodnie z celami i priorytetami współpracy na rzecz rozwoju KTZ-WE i zgodnie właściwymi przepisami ustawowymi i wykonawczymi, do udziału w ich staraniach na rzecz rozwoju;

b) zapewnić takim inwestorom sprawiedliwe i równe traktowanie;

c) podejmować środki i działania przyczyniające się do stworzenia i utrzymania przewidywalnego i bezpiecznego klimatu dla inwestycji oraz rozpocząć negocjacje w sprawie umów, które poprawią ten klimat;

d) wspierać efektywną współpracę między podmiotami gospodarczymi z KTZ oraz między nimi a podmiotami Wspólnotowymi w celu zwiększenia przepływu kapitału, umiejętności zarządzania, technologii i innych form know-how;

e) starać się o większy przepływ środków prywatnych między Wspólnotą a KTZ poprzez, między innymi, usunięcie przeszkód utrudniających podmiotom gospodarczym z KTZ dostęp do międzynarodowych rynków kapitałowych, w tym rynków Wspólnoty;

f) stworzyć warunki sprzyjające rozwojowi instytucji finansowych i mobilizacji środków o istotnym znaczeniu dla akumulacji kapitału i wzrostu przedsiębiorczości;

g) wspierać rozwój przedsiębiorczości poprzez podejmowanie niezbędnych działań mających na celu poprawę środowiska biznesu, w szczególności tworzenie ram prawnych i administracyjnych oraz bodźców sprzyjających powstawaniu i rozwojowi dynamicznych przedsiębiorstw sektora prywatnego, włącznie z przedsiębiorstwami zakładanymi od podstaw;

h) wzmocnić zdolność lokalnych instytucji w KTZ do zapewnienia szeregu usług zachęcających podmioty lokalne do udziału w większym zakresie w działalności przemysłowej i gospodarczej.

Artykuł 27

Wsparcie i finansowanie inwestycji

Współpraca będzie zapewniała długoterminowe finansowanie w celu wspierania wzrostu sektora prywatnego i mobilizowała w tym celu kapitał krajowy i zagraniczny. W tym celu, współpraca zapewnia w szczególności:

a) dotacje do pomocy technicznej i finansowej wspierającej rozwój zasobów ludzkich, tworzenie zdolności instytucjonalnej i innych form pomocy instytucjonalnej związanej z konkretnymi inwestycjami; środki zmierzające do poprawy konkurencyjności przedsiębiorstw i rozwijania zdolności prywatnych pośredników finansowych i niefinansowych; środki mające ułatwić i wspierać inwestycje oraz czynności w celu poprawy konkurencyjności;

b) usługi doradczo-konsultacyjne w celu stworzenia klimatu przyjaznego dla inwestycji i zasobów informacyjnych, aby pomóc ukierunkowaniu i stymulowaniu przepływów kapitałowych;

c) dotacje finansowane przez instrument inwestycyjny określony w załączniku II C;

d) pożyczki ze środków własnych EBI.

Warunki mające zastosowanie do instrumentu inwestycyjnego i pożyczek wymienionych powyżej zostały ustanowione odpowiednio w załącznikach II B i C.

Rozdział 4

Dodatkowe wsparcie w przypadku wahań przychodów z wywozu

Artykuł 28

Dodatkowe wsparcie

1. W celu złagodzenia negatywnych skutków krótkoterminowych wahań przychodów z wywozu, zwłaszcza produktów sektora rolnictwa i górnictwa, które mogłyby zagrozić realizacji celów rozwoju KTZ, ustanawia się system dodatkowej pomocy w ramach przydziału finansowego określonego w załączniku II A.

2. Celem pomocy w przypadku krótkoterminowych wahań przychodów z wywozu jest ochrona polityki i reform makroekonomicznych i sektorowych zagrożonych w wyniku spadku wpływów oraz przeciwdziałanie negatywnym skutkom niestabilności przychodów z wywozu, w szczególności produktów rolnych i górnictwa.

3. Zależność gospodarek KTZ od wywozu, zwłaszcza produktów w sektorze rolnictwa i górnictwa, bierze się pod uwagę przy rozdzielaniu środków określonych w załączniku II D. W tym kontekście, najmniej rozwinięte KTZ są bardziej korzystnie traktowane.

4. Dodatkowe środki dostarcza się zgodnie ze szczegółowymi procedurami mechanizmu wsparcia wymienionymi w załączniku II D.

5. Wspólnota wspiera także rynkowe programy ubezpieczeń przeznaczone dla KTZ zmierzające do zabezpieczenia tych krajów przed ryzykiem wahań przychodów z wywozu.

Rozdział 5

Wsparcie pozostałych podmiotów współpracy

Artykuł 29

Cele i finansowanie

1. W celu ustosunkowania się do potrzeb społeczności lokalnych w zakresie rozwoju i zachęcanie wszystkich podmiotów zdecentralizowanej współpracy, mogących przyczynić się do autonomicznego rozwoju KTZ do zgłaszania i realizowania inicjatyw, współpraca KTZ-WE wspiera takie czynności na rzecz rozwoju w granicach przewidzianych przez zainteresowane KTZ i przez Państwa Członkowskie, z którymi te KTZ są związane, oraz w ramach przepisów jednolitego dokumentu programowego.

2. W tym kontekście, wsparcia finansowego udziela się następującym zdecentralizowanym projektom i mikroprojektom:

a) Partnerami współpracy uprawnionymi do wsparcia finansowego w ramach niniejszego rozdziału są zdecentralizowane podmioty współpracy we Wspólnocie, KTZ lub innych krajach rozwijających się, mianowicie: władze lokalne, organizacje pozarządowe, lokalne stowarzyszenia zawodowe i lokalne grupy obywateli, spółdzielnie, związki zawodowe, organizacje kobiece i młodzieżowe, instytucje oświatowe i badawcze, kościoły i wszelkie stowarzyszenia pozarządowe, jakie mogą przyczynić się do rozwoju.

Ta forma współpracy umożliwia aktywizację zdolności, innowacyjnych sposobów działania, metod i środków podmiotów zdecentralizowanej współpracy, na rzecz rozwoju KTZ. Wsparcie będzie dotyczyć w szczególności wspólnych działań między Wspólnotą, KTZ i innymi krajami rozwijającymi się;

b) Lokalne mikroprojekty mają gospodarczy i społeczny wpływ na życie ludzi, zaspokajają zaobserwowane i stwierdzone podstawowe potrzeby oraz podejmowane są z inicjatywy i z aktywnym udziałem społeczności lokalnych, które z nich będą korzystać.

3. Projekty lub programy w ramach tej formy współpracy mogą być sposobem osiągnięcia poszczególnych celów jednolitego dokumentu programowego lub wynikiem inicjatyw społeczności lokalnych lub podmiotów zdecentralizowanych.

4. Wsparcie udzielane w ramach niniejszego rozdziału jest elementem dodatkowym lub, w razie potrzeby, komplementarnym w odniesieniu do przepisów załącznika II E.

5. Wkład w finansowanie mikroprojektów i współpracy zdecentralizowanej pochodzi z dotacji, w którym to przypadku wkład zwykle nie przekracza trzech czwartych całkowitego kosztu każdego projektu. Pozostała część zostaje sfinansowana:

a) w przypadku mikroprojektów, przez zainteresowaną społeczność lokalną, w formie niepieniężnej lub w formie usług lub w gotówce w zależności od jej możliwości wniesienia wkładu;

b) w przypadku współpracy zdecentralizowanej, przez podmioty współpracy zdecentralizowanej, pod warunkiem że środki finansowe, techniczne, materialne i inne środki udostępnione przez te podmioty stanowią, jako ogólna zasada, mniej niż 25 % szacowanego kosztu projektu/programu;

c) w wyjątkowych przypadkach, gdy mają miejsce zarówno mikroprojekty, jak i współpraca zdecentralizowana, przez władze KTZ, w formie wkładów finansowych albo poprzez udostępnienie publicznego sprzętu lub świadczenie usług.

Procedury stosowane w odniesieniu do projektów programów finansowanych w kontekście mikroprojektów, jak i współpracy zdecentralizowanej są wymienione w niniejszej decyzji, zwłaszcza w odniesieniu do przepisów wykonawczych jednolitego dokumentu programowego.

Rozdział 6

Wsparcie pomocy humanitarnej i pomocy w sytuacjach wyjątkowych

Artykuł 30

Cele i środki

1. Pomoc humanitarna i pomoc w sytuacjach wyjątkowych jest udzielana KTZ przeżywającemu poważne trudności gospodarcze i społeczne o wyjątkowym charakterze wynikające z klęsk żywiołowych lub wyjątkowych okoliczności powodujących porównywalny skutek. Pomoc humanitarną i pomoc w sytuacjach wyjątkowych kontynuuje się tak długo jak potrzeba, aby można było sprostać pilnym problemom, jakie powstają w takich sytuacjach.

Pomoc humanitarna i pomoc w sytuacjach wyjątkowych jest udzielana wyłącznie na podstawie potrzeb i interesów ofiar katastrof.

2. Celem pomocy humanitarnej i pomocy w sytuacjach wyjątkowych jest:

a) ratowanie ludzkiego życia w sytuacja kryzysowych i pokryzysowych spowodowanych klęskami żywiołowymi lub wyjątkowymi okolicznościami o porównywalnym skutku;

b) udział w sfinansowaniu transportu pomocy i wysiłki w celu zapewnienia, z wykorzystaniem wszelkich dostępnych środków logistycznych, by pomoc dotarła do tych, dla których jest przeznaczona;

c) prowadzenie krótkoterminowych akcji odbudowy i przywracania poprzedniego stanu, aby jak najszybciej stworzyć tym ludziom warunki do integracji lub reintegracji;

d) ustosunkowanie się do potrzeb wynikających z przemieszczeń ludności, jak np. uchodźców, wysiedleńców i powracających w następstwie klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka, w celu zaspokojenia, tak długo jak to konieczne, wszelkich potrzeb uchodźców i wysiedleńców bez względu gdzie się znajdują, oraz ułatwienia ich dobrowolnego ponownego osiedlenia się;

e) pomoc KTZ w rozwoju lub doskonaleniu systemów zapobiegania katastrofom i postępowania w razie ich zaistnienia, w tym systemów przewidywania i wczesnego ostrzegania, w celu ograniczenia następstw katastrof.

3. Pomoc może także zostać przyznana KTZ przyjmującym uchodźców lub osoby powracające w celu zaspokojenia najpilniejszych potrzeb nieobjętych pomocą w sytuacjach wyjątkowych.

4. Pomoc przewidziana w niniejszym artykule jest finansowana z budżetu Wspólnoty. Jednakże może być ona wyjątkowo finansowana z wpłat ustanowionych w załączniku II A, w uzupełnieniu finansowania danej pozycji budżetu.

5. Działania związane z pomocą humanitarną i pomocą w sytuacjach wyjątkowych podejmuje się na wniosek KTZ dotkniętego katastrofą, Komisji, Państwa Członkowskiego, z którym ten KTZ jest związany, organizacji międzynarodowych lub lokalnych albo międzynarodowych organizacji pozarządowych. Pomoc taka jest zarządzana i udzielana w ramach procedur ułatwiających szybkie, elastyczne i skuteczne działania.

Rozdział 7

Procedury wykonawcze

Artykuł 31

Pomoc techniczna

[5] 1. Środki w ramach badań lub pomocy technicznej mogą być finansowane z inicjatywy lub w imieniu Komisji w celu zapewnienia przygotowań, monitorowania, oceny i nadzoru niezbędnych do wykonania niniejszej decyzji oraz jej całościowej oceny, o której mowa w art. 1 ust. 1 lit. c) załącznika II A.

Tego rodzaju środki w ramach badań lub pomocy technicznej są finansowane z całkowitego przydziału dotacji.

2. Środki w ramach badań lub pomocy technicznej mogą być finansowane z inicjatywy KTZ w odniesieniu do realizacji działań ujętych w jednolitym dokumencie programowym, z zastrzeżeniem opinii Komisji.

W ramach 9. EFR tego rodzaju środki w ramach badań lub pomocy technicznej mogą być finansowane z dotacji dla danego KTZ. W ramach 10. EFR są one finansowane z całkowitego przydziału dotacji.

Artykuł 32

Kontrola finansowa

1. Odnośne KTZ biorą na siebie podstawową odpowiedzialność za nadzór finansowy nad interwencją. W miarę potrzeb jest on wykonywany w koordynacji z Państwem Członkowskim, z którym ten KTZ jest związany, zgodnie ustawodawstwem krajowym.

2. Komisja jest odpowiedzialna za:

a) zapewnienie, że system zarządzania i kontroli istnieje i działa prawidłowo w odnośnym KTZ, aby środki wspólnotowe, były wydawane prawidłowo i efektywnie;

b) wysłanie, w przypadku nieprawidłowości, zaleceń lub wniosków o środki korygujące w celu wyeliminowania tych nieprawidłowości i usunięcia wszystkich stwierdzonych uchybień w zarządzaniu.

3. Komisja, KTZ, a gdzie sytuacja tego wymaga, Państwo Członkowskie, z którymi ten KTZ jest związany, współpracują na podstawie uzgodnień administracyjnych przyjętych na spotkaniach organizowanych raz lub dwa razy w roku w celu koordynacji programów, metodologii i wdrażania kontroli.

4. W odniesieniu do korekt finansowych:

a) KTZ jest w pierwszej kolejności odpowiedzialny za wykrywanie i korygowanie nieprawidłowości finansowych;

b) jednakże w przypadku uchybień ze strony odnośnego KTZ, Komisja podejmuje działanie, o ile KTZ nie jest w stanie zaradzić zaistniałej sytuacji a próby polubownego załatwienia sprawy nie przynoszą efektu, w kierunku zmniejszenia lub wycofania salda ogólnej sumy przyznanych środków zgodnie z decyzją o finansowaniu jednolitego dokumentu programowego.

Rozdział 8

Przejście od poprzedniego Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR) do dziewiątego EFR

Artykuł 33

Wykonywanie poprzednich EFR i faza przejściowa

1. Zobowiązania podjęte w ramach szóstego, siódmego i ósmego EFR przed wejściem w życie niniejszej decyzji są w dalszym ciągu realizowane zgodnie z zasadami mającymi zastosowanie do tych EFR.

Środki z szóstego, siódmego i ósmego EFR, które były przydzielone KTZ przed wejściem w życie niniejszej decyzji wciąż pozostają im przydzielone. Środki te są nadal wykorzystywane zgodnie z przepisami decyzji 91/482/EWG, która nadal ma zastosowanie do tych celów, do czasu wejścia w życie umowy wewnętrznej ustanawiającej dziewiąty EFR.

Do czasu wejścia w życie umowy wewnętrznej ustanawiającej dziewiąty EFR, urzędnicy odpowiedzialni za zarządzanie środkami Europejskiego Funduszu Rozwoju, mianowicie główny urzędnik zatwierdzający EFR, lokalny urzędnik zatwierdzający KTZ i przewodniczący delegacji Komisji, pozostają odpowiedzialni za zadania z zakresu zarządzania i wdrażania powierzone im na mocy decyzji Rady 91/482/WE.

2. Wszelkie salda pozostałe z poprzednich EFR w dniu wejścia w życie wewnętrznej umowy ustanawiającej dziewiąty EFR, jak również wszystkie kwoty z realizowanych projektów w ramach tych Funduszy podlegające wyłączeniu ze zobowiązania finansowego w okresie późniejszym, powinny zostać przekazane do dziewiątego EFR i rozdzielone zgodnie z warunkami ustanowionymi w niniejszej decyzji.

Wszystkie środki przekazane w ten sposób do dziewiątego EFR, które poprzednio zostały przydzielone do programu indykatywnego KTZ lub regionu, pozostają przydzielone temu KTZ lub współpracy regionalnej.

Wszystkie pozostałe salda nieprzydzielone do programu indykatywnego zostają przeniesione do kwoty nieprzeznaczonej na żaden cel dziewiątego EFR. Całkowita kwota w ramach niniejszej decyzji, uzupełniona o salda z poprzednich EDF, obejmuje lata 2000–2007. Niniejszy ustęp stosuje się w szczególności do wszystkich pozostałych sald ogólnych kwot określonych w art. 118 i 142 decyzji 91/482/EWG dotyczącej, odpowiednio, stabilizacji przychodów z wywozu produktów rolnych (Stabex) i specjalnego instrumentu finansowania (Sysmin).

Artykuł 33a

[6] 1. Po dniu 31 grudnia 2007 r. lub po wejściu w życie umowy wewnętrznej ustanawiającej 10. EFR, jeśli ta data będzie późniejsza, nie przyznaje się sald z 9. EFR lub z wcześniejszych funduszy, z wyjątkiem sald i funduszy uruchomionych po tej dacie wejścia w życie, wynikających z systemu gwarantującego stabilizację zysków eksportowych z podstawowych produktów rolnych (STABEX) w ramach EFR wcześniejszych niż 9. EFR oraz pozostałych sald i zwrotów funduszy przyznanych w ramach 9. EFR na finansowanie zasobów instrumentu określonego w załączniku II C, z wyłączeniem powiązanych dotacji na spłatę oprocentowania.

2. Po dniu 31 grudnia 2007 r. nie przyznaje się funduszy uruchomionych z projektów w ramach 9. EFR lub z wcześniejszych EFR, chyba że Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, zadecyduje inaczej, z wyjątkiem funduszy STABEX uruchomionych po tej dacie wejścia w życie, które automatycznie przenosi się do odpowiednich terytorialnych programów indykatywnych finansowanych zgodnie z art. 3 ust. 1 załącznika II Aa oraz z wyjątkiem funduszy przyznanych w ramach 9. EFR na finansowanie zasobów instrumentu określonego w załączniku II C, z wyłączeniem powiązanych dotacji na spłatę oprocentowania.

TYTUŁ II

WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA I HANDLOWA

Artykuł 34

Cel

1. Celem współpracy gospodarczej i handlowej jest wspieranie rozwoju gospodarczego-społecznego KTZ, w szczególności poprzez ustanowienie ścisłych stosunków gospodarczych pomiędzy nimi i Wspólnotą jako całością.

Realizacja takiej współpracy musi być zgodne z celami pozostałych wspólnych polityk.

2. Ponadto, Wspólnota zobowiązuje się wspierać skutecznie integrację KTZ z globalną gospodarką i rozwijać ich handel towarami usługami na rynkach regionalnych i światowych.

Rozdział 1

Uzgodnienia dotyczące obrotu towarowego

Artykuł 35

Swobodny dostęp produktów pochodzących

1. Produkty pochodzące z KTZ są w przywożone do Wspólnoty bez ceł przywozowych.

2. Pojęcie „produkty pochodzące” i metody współpracy administracyjnej odnoszące się do niej są ustanowione w załączniku III.

Artykuł 36

Przeładunek produktów niepochodzących znajdujących się w swobodnym obrocie w KTZ

1. Produkty niepochodzące z KTZ ale będące przedmiotem swobodnego obrotu w KTZ i jako takie powrotnie wywożone do Wspólnoty są w przypadku przywozu do Wspólnoty wolne od należności celnych i podatków o skutku równoważnym, pod warunkiem że:

a) w odnośnym KTZ, zapłacono za nie cło lub podatki o skutku równoważnym na poziomie równym lub wyższym niż poziom należności celnych stosowanych w przywozie do Wspólnoty tych samych produktów z państw trzecich, korzystających z klauzuli największego uprzywilejowania;

b) nie były przedmiotem zwolnienia z należności celnych lub podatków o skutku równoważnym, albo przedmiotem zwrotu całości lub części należności celnych lub podatków, bez uszczerbku dla ust. 2;

c) są zaopatrzone w świadectwo wywozowe.

2. Bez uszczerbku dla ust. 1, Komisja może, po otrzymaniu właściwie umotywowanego wniosku od władz odnośnego KTZ i w świetle celów niniejszej decyzji, przyznać KTZ publiczną pomoc finansową na potrzeby obsługi procedury przeładunku.

We wniosku wskazuje się w szczególności rodzaj i oczekiwaną wielkość handlu, który ma być objęty pomocą.

Pomoc ta musi mieć formę pomocy w odniesieniu do przewozu towarów wprowadzonych do swobodnego obrotu, włączając w to uzasadnione wydatki bieżące związane z zarządzaniem procedurą przeładunku. Pomoc ta nie powoduje poważnych zaburzeń ani trudności mogących wynikać z pogorszenia w sektorze gospodarki Wspólnoty lub jednego lub więcej Państw Członkowskich.

Władze KTZ mogą składać oświadczenia do Komisji w celu dostarczenia dalszych informacji uzasadniających ich pisemny wniosek.

Na wniosek władz KTZ, zwołuje się grupę roboczą partnerstwa określoną w art. 7 ust. 3 w celu podjęcia decyzji we wszystkich sprawach wynikających z zarządzania procedurą przeładunku.

3. Ustępów 1 i 2 nie stosuje się do:

a) produktów rolnych wymienionych w załączniku I do Traktatu ani do produktów objętych rozporządzeniem Rady (EWG) nr 3448/93 z dnia 6 grudnia 1993 r. ustanawiającym zasady handlu mające zastosowanie do niektórych towarów pochodzących z przetwórstwa produktów rolnych (⁸) z wyjątkiem, od dnia 1 lutego 2002 i pod warunkiem przyjęcia przez Komisję niezbędnych przepisów wykonawczych, do produktów rybołówstwa:

A) objętych kodami CN 0303 31 10 00, 0304 20 95 10 i 0306 13 10 przeładowanych na Grenlandii w stosunku do rocznej ilości wynoszącej 10 000 ton, oraz

B) objętych kodami CN 0302 21 10, 0303 31 10, 0305 49 10, 0306 12 10, 0306 12 90, 0306 22 91, 0306 22 99, 0306 13 10, 0306 13 30, 0306 13 40, 0306 13 50, 0306 13 80, 0306 23 10, 0306 23 31, 0306 23 39, 0306 23 90 przeładowanych na Saint-Pierre i Miquelon w stosunku do rocznej ilości wynoszącej 2 000 ton;

b) produkty, podlegające przy przywozie do Wspólnoty restrykcjom lub ograniczeniom ilościowym lub cłom antydumpingowym.

4. Warunki wprowadzania do Wspólnoty produktów niepochodzących z KTZ, lecz znajdujących się w swobodnym obrocie w KTZ, oraz metody współpracy administracyjnej odnoszące się do nich są ustanowione w załączniku IV.

Artykuł 37

Sposób postępowania komitetu

1. W sprawach objętych art. 36, Komisja jest wspomagana przez Komitet.

2. Artykułów 3 i 7 decyzji 1999/468/WE stosuje się do procedur Komitetu.

3. Komitet uchwala swój regulamin wewnętrzny.

Artykuł 38

Ograniczenia ilościowe i środki o skutku równoważnym

1. Wspólnota nie stosuje w odniesieniu do przywozu produktów pochodzących z KTZ żadnych ograniczeń ilościowych ani środków o skutku równoważnym.

2. Przepisy ust. 1 nie stanowią przeszkód w stosowaniu zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytu towarów uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrony roślin, ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, zachowaniem nieodnawialnych zasobów naturalnych, bądź ochrony własności przemysłowej i handlowej.

Takie zakazy lub ograniczenia w żadnym przypadku nie powinny stanowić arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji, lub ogólnie, ukrytego ograniczenia w handlu.

Artykuł 39

Odpady

1. Przewóz odpadów między Państwami Członkowskimi a KTZ podlega kontroli zgodnie z prawem międzynarodowym i prawem wspólnotowym. Wspólnota wspiera ustanawianie i rozwój skutecznej współpracy międzynarodowa w tej dziedzinie w celu ochrony środowiska naturalnego i zdrowia publicznego.

2. Wspólnota zakazuje wszelkiego wywozu bezpośredniego lub pośredniego odpadów do KTZ, z wyjątkiem wywozu odpadów niebędących niebezpiecznymi, przeznaczonych do odzysku, podczas gdy władze KTZ zakazują bezpośredniego lub pośredniego przywozu do ich krajów takich odpadów ze Wspólnoty lub dowolnego innego kraju, bez uszczerbku dla szczególnych międzynarodowych zobowiązań dotyczących tych dziedzin, które zostały podjęte, lub mogą zostać podjęte w przyszłości na właściwych forach międzynarodowych.

3. W odniesieniu do Wspólnoty stosuje się rozporządzenie Rady (EWG) nr 259/93 z dnia 1 lutego 1993 r. w sprawie nadzoru i kontroli przesyłania odpadów w obrębie, do Wspólnoty Europejskiej oraz poza jej obszar (⁹).

4. W odniesieniu do tych KTZ, które, ze względu na swój status konstytucyjny, nie są stroną Konwencji bazylejskiej, ich odpowiednie organy przyspieszą przyjęcie niezbędnego ustawodawstwa krajowego i rozporządzeń administracyjnych w celu wykonania postanowień Konwencji bazylejskiej (¹⁰).

5. Dodatkowo, zainteresowane Państwa Członkowskie wspierają przyjęcie przez KTZ niezbędnego ustawodawstwa krajowego i rozporządzeń administracyjnych w celu wykonania:

a) rozporządzenia (EWG) nr 259/93 jak następuje:

i) artykuł 13 w zakresie wysyłki odpadów wewnątrz KTZ,

ii) artykuł 18 w zakresie wywozu odpadów do państw AKP z KTZ;

b) rozporządzenia (WE) nr 1420/1999 (¹¹);

c) rozporządzenie Komisji (WE) nr 1547/1999 (¹²);

d) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/59/WE, z zastrzeżeniem terminów transpozycji, ustanowionych w jej art. 16 (¹³).

6. W odniesieniu do przywozu do Wspólnoty z KTZ odpadów niebezpiecznych i odpadów niebędących niebezpiecznymi, przeznaczonych do ostatecznej utylizacji, stosuje się art. 1–12 i 25–39 rozporządzenia (EWG) nr 259/93 i decyzję Komisji 94/774/EC (¹⁴).

7. Jeden lub więcej KTZ i Państwo Członkowskie, z którym te KTZ są związane, mogą stosować krajowe procedury wywozu odpadów z KTZ do tego Państwa Członkowskiego.

W tym przypadku zainteresowane Państwo Członkowskie notyfikuje Komisji obowiązujące ustawodawstwo w ciągu sześciu miesięcy od wejścia w życie niniejszej decyzji lub każde przyszłe stosowne ustawodawstwo krajowe, włącznie z jego zmianami.

Artykuł 40

Środki przyjęte przez KTZ

1. Z uwagi na obecne potrzeby rozwojowe KTZ, władze KTZ mogą utrzymać lub wprowadzić w odniesieniu do przywozu produktów pochodzących ze Wspólnoty, należności celne lub ograniczenia ilościowe, jakie uznają za konieczne.

2. a) Zasady handlu stosowane wobec Wspólnoty przez KTZ nie mogą spowodować żadnej dyskryminacji między Państwami Członkowskimi ani być mniej korzystne niż klauzula największego uprzywilejowania.

b) Bez względu na przepisy szczególne niniejszej decyzji, Wspólnota nie stosuje w dziedzinie handlu dyskryminacji między KTZ.

c) Przepisy lit. a) nie stanowią przeszkody, żeby kraj lub terytorium zapewniło niektórym innym KTZ lub innym krajom rozwijającym się bardziej korzystnego traktowania niż przyznane Wspólnocie.

3. Władze KTZ przekazują Komisji, w okresie trzech miesięcy od wejścia w życie niniejszej decyzji, taryfy celne i wykazy ograniczeń ilościowych, które stosują.

Przekażą one także Komisji informację zarówno o następnych zmianach takich środków oraz kiedy i w jakim zakresie zostały one przyjęte.

Artykuł 41

Klauzula nadzoru

1. Produkty pochodzące z KTZ określone w art. 35 lub produkty niepochodzące z KTZ określone w art. 36 mogą podlegać specjalnemu nadzorowi. Komisja decyduje, w konsultacji z władzami KTZ i Państwem Członkowskim, z którym ten KTZ jest związany, do których produktów stosuje się nadzór.

2. Stosuje się art. 308d rozporządzenia Komisji nr 2454/93 ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (¹⁵).

3. Komisja i właściwe władze KTZ zapewniają skuteczność środków nadzoru wprowadzając metody współpracy administracyjnej wymienione w załącznikach III i IV.

Artykuł 42

Środki ochronne

1. Jeżeli w wyniku zastosowania niniejszej decyzji wystąpią poważne zaburzenia w sektorze gospodarki Wspólnoty lub jednego albo więcej jej Państw Członkowskich, lub zagrożona będzie ich zewnętrzna stabilność finansowa, lub jeśli wystąpią trudności mogące doprowadzić do pogorszenia w sektorze działalności Wspólnoty lub w regionie Wspólnoty, Komisja może, z własnej inicjatywy lub na wniosek jednego lub więcej Państw Członkowskich oraz po konsultacji z Komitetem określonym w art. 43 podjąć środki ochronne lub upoważnić zainteresowane Państwa Członkowskie do podjęcia niezbędnych środków ochronnych, zgodnie z poniższymi ustępami.

2. Do celów stosowania ust. 1, pierwszeństwo należy dać tym środkom, które w najmniejszym stopniu mogłyby zakłócić funkcjonowanie stowarzyszenia i Wspólnoty. Środki te nie przekraczają zakresu środków absolutnie niezbędnych do wyeliminowania powstałych trudności. Nie mogą one przekraczać zakresu wycofania traktowania preferencyjnego przyznanego na mocy niniejszej decyzji.

3. Gdy środki ochronne są podejmowane lub modyfikowane, szczególną uwagę zwraca się na interesy najmniej rozwiniętych KTZ.

4. Niniejszy artykuł pozostaje bez uszczerbku dla praw i obowiązków Wspólnoty w ramach reguł WTO, włączając w to reguły zawarte w Porozumieniu WTO w sprawie środków ochronnych (¹⁶). Nie stanowi on także przeszkody dla stosowania przepisów ustanawiających wspólną organizację rynków rolnych, lub administracyjnych przepisów wspólnotowych lub krajowych z nich wynikających, albo szczególnych reguł przyjętych na mocy art. 235 Traktatu w odniesieniu do przetworzonych produktów rolnych.

5. a) Jeżeli Państwo Członkowskie kieruje wniosek do Komisji o zastosowanie środków ochronnych, Komisja informuje odpowiednio Radę, Państwa Członkowskie i władze KTZ w ciągu trzech dni roboczych od daty otrzymania wniosku Państwa Członkowskiego i zaprasza władze KTZ do przekazania jakichkolwiek informacji uznanych przez nie za ważne dla zaistniałej sytuacji.

b) Gdy Komisja działa z własnej inicjatywy, informuje ona o tym zainteresowany KTZ i Państwa Członkowskie w jak najwcześniejszej fazie.

c) Jeżeli władze KTZ wystąpią z takim wnioskiem i bez uszczerbku dla nieprzekraczalnych terminów określonych w niniejszym artykule, zwołuje się grupę roboczą partnerstwa określoną w art. 7 ust. 3. Wynik działania grupy roboczej przekazuje się komitetowi doradczemu. W takim przypadku nieprzekraczalny termin określony w ust. 9 niniejszego artykułu zostaje przedłużony o dziesięć dni roboczych. W tym samym czasie Państwa Członkowskie zostają zaproszone na posiedzenie komitetu określonego w art. 43.

Państwa Członkowskie i KTZ przekazują Komisji wszystkie informacje konieczne do uzasadnienia ich wniosków o stosowanie lub niestosowanie środków ochronnych.

6. Komisja niezwłocznie powiadamia Radę, Państwa Członkowskie i władze KTZ o decyzji o podjęciu niezbędnych środków ochronnych. Decyzję stosuje się ze skutkiem natychmiastowym.

7. Każde Państwo Członkowskie może przedstawić decyzję Komisji, określoną w ust. 6, Radzie w ciągu 10 dni roboczych od otrzymania notyfikacji o decyzji.

8. Jeżeli Komisja nie przyjmie decyzji w ciągu 21 dni roboczych lub jeżeli odrzuci wniosek, lub jeżeli Komisja zadecyduje o niepodjęciu środków ochronnych, każde Państwo Członkowskie, które skierowało sprawę do Komisji może przedstawić ją Radzie.

9. W przypadkach określonych w ust. 7 i 8, Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną, może przyjąć inną decyzję w ciągu 21 dni roboczych.

Artykuł 43

Procedura komitetu

1. W sprawach objętych art. 42 Komisja jest wspomagana przez Komitet.

2. Artykuły 3 i 7 decyzji 1999/468/WE stosuje się do procedur Komitetu.

3. Komitet uchwala swój regulamin wewnętrzny.

Rozdział 2

Handel usługami i zasady zakładania przedsiębiorstw

Artykuł 44

Cel ogólny

Celem długoterminowym w tej dziedzinie jest stopniowa liberalizacja handlu usługami, z należytym poszanowaniem celów polityki lokalnej KTZ i z odpowiednim uwzględnieniem poziomu rozwoju KTZ i zobowiązań podjętych przez Wspólnotę, Państwa Członkowskie lub KTZ w ramach WTO.

Artykuł 45

Zasady ogólne zakładania przedsiębiorstw i świadczenia usług

1. Do celów niniejszego rozdziału stosuje się następujące definicje:

a) „spółki lub przedsiębiorstwa”: spółki prawa cywilnego lub handlowego, także spółki publiczne lub inne, spółdzielnie, oraz wszystkie inne osoby prawne lub stowarzyszenia prawa publicznego lub prywatnego, z wyjątkiem spółek, które zmierzają do osiągnięcia zysku.

„Spółki lub przedsiębiorstwa Państwa Członkowskiego” to spółki lub przedsiębiorstwa utworzone zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego, których siedziba statutowa, zarząd lub główne miejsce prowadzenia działalności znajduje się w Państwie Członkowskim. Jednakże spółka lub przedsiębiorstwo mające tylko swoja siedzibę statutową w Państwie Członkowskim musi być zaangażowane w działalność mającą rzeczywisty i ciągły związek z gospodarką tego Państwa Członkowskiego.

„Spółki lub przedsiębiorstwa KTZ” to spółki lub przedsiębiorstwa utworzone zgodnie z prawem danego KTZ, których siedziba statutowa, zarząd lub główne miejsce prowadzenia działalności znajduje się w tym KTZ. Jednakże spółka lub przedsiębiorstwo mające tylko swoja siedzibę statutową w tym kraju lub terytorium, musi być zaangażowane w działalność mającą rzeczywisty i ciągły związek z gospodarką tego kraju lub terytorium;

b) „mieszkańcy KTZ”: osoby będące normalnie rezydentami KTZ, będące obywatelami Państwa Członkowskiego lub posiadające status prawny szczególny dla KTZ. Definicja ta podostaje bez uszczerbku dla praw przyznanych przez obywatelstwo Unii w rozumieniu Traktatu.

2. Jeśli chodzi o przepisy stosowane do zakładania przedsiębiorstw i świadczenia usług, zgodnie z art. 183 ust. 5 Traktatu i poniższym ust. 3:

a) Wspólnota stosuje wobec KTZ zobowiązania podjęte w ramach Układu Ogólnego w sprawie Handlu Usługami (GATS) na warunkach określonych w tym Układzie i zgodnie z niniejszą decyzją; stosując te zobowiązania, Państwa Członkowskie nie dyskryminują mieszkańców, spółek lub przedsiębiorstw KTZ;

b) władze KTZ zapewniają obywatelom, spółkom i przedsiębiorstwom Państw Członkowskich traktowanie, które nie jest gorsze od zapewnionego obywatelom, spółkom lub przedsiębiorstwom państw trzecich i nie dyskryminują obywateli, spółek lub przedsiębiorstw Państw Członkowskich.

3. Władze KTZ mogą, w związku z popieraniem lub wspieraniem lokalnego zatrudnienia, przyjąć przepisy na rzecz ich mieszkańców i działań lokalnych.

W takim przypadku władze KTZ powiadamiają Komisję o przyjętych przepisach, aby mogła ona o tym poinformować Państwa Członkowskie.

4. W odniesieniu do zawodów lekarza, stomatologa, położnej, pielęgniarki farmaceuty i lekarza weterynarii, Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, przyjmuje wykaz kwalifikacji zawodowych szczególnych dla mieszkańców KTZ, które mają być uznane przez Państwa Członkowskie.

Artykuł 46

Transport morski

Celem współpracy w tej dziedzinie jest zapewnienie harmonijnego rozwoju skutecznych i niezawodnych usług żeglugi morskiej na ekonomicznie zadowalających warunkach, poprzez ułatwianie aktywnego uczestnictwa wszystkich stron zgodnie z zasadą nieograniczonego dostępu do handlu na zasadach komercyjnych.

Niniejszy przepis nie ma zastosowania do Grenlandii.

Rozdział 3

Obszary związane z handlem

Artykuł 47

Płatności bieżące i przepływ kapitału

1. Bez uszczerbku dla przepisów ust. 2:

a) Państwa Członkowskie i władze KTZ nie nakładają ograniczeń na jakiekolwiek płatności w pełni wymienialnej walucie na rachunku bieżącym bilansu płatniczego, między rezydentami Wspólnoty i KTZ;

b) w odniesieniu do transakcji na rachunku obrotów bieżących w bilansie płatniczym, Państwa Członkowskie i władze KTZ nie nakładają żadnych ograniczeń na swobodny przepływ kapitału na inwestycje bezpośrednie w spółkach utworzonych zgodnie z prawem przyjmującego Państwa Członkowskiego, kraju lub terytorium oraz zapewniają, by aktywa z takiej inwestycji i wszelkie zyski z niej wynikające mogły być realizowane i wywożone.

2. Wspólnota, Państwa Członkowskie i KTZ są uprawnione do podjęcia środków określonych mutatis mutandis w art. 57, 58, 59, 60 i 301 Traktatu zgodnie z warunkami tam ustanowionymi. W ten sam sposób, w przypadku gdy jeden lub więcej KTZ lub jedno lub więcej Państw Członkowskich ma poważne trudności w zrównoważeniu bilansu płatniczego, lub jest nimi zagrożone, władze KTZ, Państwa Członkowskie lub Wspólnota mogą, zgodnie z warunkami uchwalonymi w ramach GATT, GATS i art. VIII i XIV Artykułów Umowy Międzynarodowego Funduszu Walutowego, przyjąć ograniczenia w transakcjach, których okres obowiązywania jest ograniczony, i które nie mogą wykraczać poza to, co jest niezbędne dla poprawy sytuacji w bilansie płatniczym. Stosując takie środki, władze KTZ, Państwa Członkowskie lub Wspólnota informują się nawzajem bezzwłocznie i przedkładają sobie wzajemnie jak najszybciej harmonogram zniesienia odnośnych środków.

Artykuł 48

Polityka konkurencji

1. Wprowadzenie i stosowanie skutecznej i rzetelnej polityki i reguł konkurencji ma decydujące znaczenie dla poprawy i zapewnienia przyjaznego klimatu dla inwestycji, trwałego procesu uprzemysłowienia i przejrzystości dostępu do rynku.

2. W celu zapewnienia zniesienia zakłóceń konkurencji i należycie uwzględniając różne poziomy rozwoju i potrzeb gospodarczych każdego KTZ, Wspólnota i KTZ zobowiązują się stosować lokalne, krajowe i regionalne reguły i polityki konkurencji, w tym jej kontrolę oraz pod niektórymi warunkami, zakaz porozumień między przedsiębiorstwami, decyzji związków przedsiębiorstw i praktyk uzgodnionych między przedsiębiorstwami, których celem lub skutkiem jest zapobieżenie, ograniczanie lub zakłócenie konkurencji. Powyższy zakaz odnosi się także do nadużywana przez jedno lub więcej przedsiębiorstw pozycji dominującej na terytorium Wspólnoty lub KTZ.

Artykuł 49

Ochrona praw własności intelektualnej

1. Wystarczający i skuteczny poziom ochrony praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, obejmujący środki egzekwowania tych praw jest zapewniony zgodnie z najwyższymi międzynarodowymi standardami w celu zmniejszenia zakłóceń i przeszkód w handlu dwustronnym.

2. Prawa własności intelektualnej obejmują prawa autorskie, w tym w szczególności prawa autorskie do programów komputerowych i prawa pokrewne, modele użytkowe, patenty obejmujące wynalazki biotechnologiczne, projekty przemysłowe, oznaczenia geograficzne, w tym określenia pochodzenia, znaki handlowe towarów lub usług, topografie układów scalonych, ochronę prawną baz danych i ochronę przed nieuczciwą konkurencją określoną w art. 10 Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej oraz ochronę nieujawnionej informacji o know-how.

Artykuł 50

Standaryzacja i certyfikacja

Ściślejsza współpraca prowadzona jest w zakresie standaryzacji, certyfikacji i zapewnienia jakości w celu usunięcia zbędnych barier technicznych i zmniejszenia różnic w tych dziedzinach, aby ułatwić handel.

Artykuł 51

Handel a środowisko naturalne

Należy promować taki rozwój handlu międzynarodowego, aby zapewnić trwałe i prawidłowe zarządzanie środowiskiem naturalnym, zgodnie z odpowiednimi umowami międzynarodowymi i zobowiązaniami oraz z należytym poszanowaniem odpowiednich poziomów rozwoju KTZ. Szczególne potrzeby i wymagania KTZ muszą być wzięte pod uwagę w czasie projektowania i stosowania środków środowiskowych.

Mając na uwadze Zasady z Rio, współpraca dąży do zapewnienia wzajemnego wspomagania się handlu i polityk ochrony środowiska, w szczególności poprzez wzmocnienie kontroli jakości towarów i usług związanych ze środowiskiem naturalnym i poprawę metod produkcji przyjaznych dla środowiska.

Artykuł 52

Handel a normy pracy

Podstawowe normy pracy uznane na szczeblu międzynarodowym i krajowym muszą być przestrzegane szczególnie jeśli chodzi o wolność zrzeszania się i ochronę prawa do organizowania się, stosowanie prawa do organizowania się i zbiorowego negocjowania, zniesienie pracy przymusowej, likwidację najgorszych form pracy dzieci, minimalny wiek uprawniający do zatrudnienia i brak dyskryminacji w odniesieniu do zatrudnienia.

Artykuł 53

Polityka ochrony konsumentów i ochrona zdrowia konsumentów

Prowadzi się współpracę w dziedzinie polityki ochrony konsumentów i ochrony zdrowia konsumentów, z należytym poszanowaniem obowiązującego ustawodawstwa w KTZ i we Wspólnocie w celu uniknięcia barier w handlu.

Artykuł 54

Zakaz stosowania ukrytych środków protekcjonistycznych

Przepisy niniejszego rozdziału nie mogą być stosowane jako środek arbitralnej dyskryminacji lub ukrytych ograniczeń w handlu.

Rozdział 4

Kwestie pieniężne i podatkowe

Artykuł 55

Klauzula wyłączenia podatkowego

1. Bez uszczerbku dla przepisów art. 56, klauzula największego uprzywilejowania przyznana zgodnie a przepisami niniejszej decyzji nie ma zastosowania do korzyści podatkowych, jakie Państwa Członkowskie lub władze KTZ udzielają lub mogą udzielić w przyszłości na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ustaleń podatkowych lub obowiązującego krajowego ustawodawstwa podatkowego.

2. Żadnych przepisów niniejszej decyzji nie można interpretować jako stanowiących przeszkody w stosowaniu jakichkolwiek środków mających na celu zapobieganie uchylania się od płacenia podatków lub oszustwom podatkowych na mocy postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ustaleń podatkowych, lub obowiązującego krajowego ustawodawstwa podatkowego.

3. Żadnych przepisów niniejszej decyzji nie można interpretować jako stanowiących przeszkody dla właściwych organów w odróżnianiu, przy stosowaniu odpowiednich przepisów ich ustawodawstwa podatkowego, podatników niebędących w takiej samej sytuacji, zwłaszcza w odniesieniu do ich miejsca zamieszkania, lub w odniesieniu do miejsca, w którym zainwestowali oni swój kapitał.

Artykuł 56

Ustalenia podatkowe i celne dotyczące zamówień finansowanych przez Wspólnotę

1. KTZ stosują do zamówień finansowanych przez Wspólnotę, nie mniej korzystne regulacje podatkowe i celne niż te, które stosują wobec krajów korzystających z klauzuli największego uprzywilejowania lub międzynarodowych organizacji rozwoju, z którymi utrzymują one stosunki. Do celów określenia klauzuli największego uprzywilejowania, należy wziąć pod uwagę regulacje stosowane przez odpowiednie władze kraju lub terytorium dotyczące innych krajów rozwijających się.

2. Z zastrzeżeniem przepisów ust. 1, do zamówień finansowanych przez Wspólnotę stosuje się następujące ustalenia:

a) zamówienie nie podlega w KTZ będącym beneficjentem opłatom skarbowym lub rejestracyjnym, albo opłatom fiskalnym o skutku równoważnym, niezależnie od tego czy opłaty takie już istnieją czy też będą ustanowione w przyszłości; jednakże zamówienia takie rejestruje się zgodnie z prawem obowiązującym w KTZ, zaś opłata odnosząca się do wykonanej usługi może zostać za nią pobrana;

b) zyski i/lub dochody wynikające z wykonania zamówienia podlegają opodatkowaniu zgodnie z wewnętrznymi ustaleniami fiskalnymi dotyczącymi odnośnych KTZ, pod warunkiem że osoby fizyczne lub prawne osiągające taki zysk i/lub dochód mają swoją stałą siedzibę firmy w tym KTZ lub że wykonanie zamówienia wymaga więcej niż sześć miesięcy;

c) przedsiębiorstwa, które muszą dokonywać przywozu sprzętu w celu wykonania zamówień na roboty budowlane mogą, jeżeli złożą wniosek, korzystać z systemu odprawy czasowej, jak przewidziano w ustawodawstwie KTZ będącego beneficjentem w odniesieniu do tego sprzętu;

d) profesjonalny sprzęt niezbędny do wykonywania obowiązków określonych w zamówieniu na usługi podlega systemowi odprawy czasowej w KTZ będącym beneficjentem zgodnie z ustawodawstwem tego KTZ i nie podlega opłatom fiskalnym, celnym i innym opłatom o skutku równoważnym w przypadku gdy te cła i opłaty nie stanowią wynagrodzenia za wykonane usługi;

e) przywóz w ramach zamówienia na dostawy jest zwolniony w KTZ będącym beneficjentem z należności celnych, należności celnych przywozowych, podatków lub opłat fiskalnych o skutku równoważnym. Zamówienie na dostawę pochodzące z danego kraju lub terytorium jest wykonywane na podstawie ceny ex-works dostaw, do której może być dodana wartość wewnętrznych opłat skarbowych, jakie można stosować do tych dostaw w kraju lub terytorium;

f) paliwa, smary i spoiwa węglowodorowe oraz, ogółem, wszystkie materiały używane przy wykonywaniu zamówień na roboty budowlane uważa się za zakupione na rynku lokalnym i podlegają one zasadom fiskalnym mającym zastosowanie w ramach ustawodawstwa obowiązującego w KTZ będącym beneficjentem;

g) rzeczy osobistego użytkowania i majątek ruchomy gospodarstwa domowego przywiezione przez osoby fizyczne, inne niż pracowników miejscowych, zaangażowane w wykonywanie zadań określonych w zamówieniu na usługi oraz przedmioty członków ich rodzin, są zwolnione z opłat celnych, należności celnych przywozowych, podatków lub opłat fiskalnych o skutku równoważnym, w granicach ustawodawstwa obowiązującego w krajach KTZ będących beneficjentem.

3. Wszystkie sprawy nieobjęte ust. 1 i 2 podlegają przepisom ustawodawstwa obowiązującego w odnośnym KTZ.

4. Urzędnicy Komisji, z wyłączeniem pracowników miejscowych, są zwolnieni ze wszelkich podatków nakładanych w kraju lub terytorium, w którym są oni zatrudnieni.

Rozdział 5

Kształcenie zawodowe, uprawnienie do korzystania z programów wspólnotowych i pozostałe przepisy

Artykuł 57

Kształcenie zawodowe

Osoby z KTZ, mające obywatelstwo Państwa Członkowskiego są uprawnione do kształcenia zawodowego we Wspólnocie na tych samych warunkach co obywatele odnośnego Państwa Członkowskiego, jeżeli są oni w stanie spełnić warunki wymagane od tych obywateli, w tym warunki stałego miejsca zamieszkania we Wspólnocie lub EOG.

Artykuł 58

Programy dostępne dla KTZ

[7] Z programów Wspólnoty mogą korzystać osoby fizyczne z KTZ oraz, w stosownych przypadkach, odpowiednie podmioty i instytucje publiczne lub prywatne w KTZ, z zastrzeżeniem zasad i celów programów oraz ustaleń stosowanych wobec państw członkowskich, z którymi KTZ są związane. Programy stosuje się do obywateli KTZ w ramach kwot dla państwa członkowskiego, z którymi związany jest dany kraj zamorski lub dane terytorium zamorskie, jeśli dany program posługuje się takimi kwotami.

Główne programy dostępne dla KTZ to programy wymienione w załączniku II F, jak również programy będące ich kontynuacją.

Artykuł 59

Centra Korespondencyjne Euro Info (CKEI)

Na wniosek władz KTZ i zgodnie z procedurą określoną w części trzeciej tytuł I Centrum Korespondencyjne Euro Info, zwane dalej „CKEI”, może być ustanowione w KTZ. Współfinansowanie może być przyznane strukturze gospodarza CKEI z dotacji dostępnej w ramach jednolitego dokumentu programowego lub współpracy regionalnej.

Zadania CKEI, narzędzia i usługi im udostępniane, procedury podejmowania działalności i kryteria wyboru struktury gospodarza CKEI są wymienione w załączniku V.

Artykuł 60

CRP i TCRP

Na wniosek swoich władz, KTZ mogą być uprawnione do usług z Centrum Rozwoju Przedsiębiorstw (CRP) oraz z Technicznego Centrum Rozwoju Rolnictwa (TCRP) określonych w art. 1 załącznika III do Umowy o Partnerstwie AKP/WE.

Wszelkie koszty wynikające z usług świadczonych przez CRP lub TCRP na rzecz KTZ są finansowane z funduszy przewidzianych w załączniku II A.

CZEŚĆ CZWARTA

PRZEPISY KOŃCOWE

Artykuł 61

Zmiana statusu

Jeżeli KTZ uzyska niepodległość:

a) uzgodnienia przewidziane w niniejszej decyzji mogą nadal tymczasowo obowiązywać w tym kraju lub terytorium zgodnie z warunkami ustalonymi przez Radę;

b) Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, decyduje o każdym niezbędnym dostosowaniu do niniejszej decyzji, w szczególności do kwot określonych w załączniku II A.

Artykuł 62

Przegląd

Przed dniem 31 grudnia 2011 r., Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, ustanawia przepisy, które należy przyjąć w celu późniejszego stosowania zasad określonych w art. 182–186 Traktatu. W tym kontekście, Rada przyjmie w szczególności niezbędne środki, w przypadku gdy KTZ zdecyduje się zgodnie z własnymi procedurami konstytucyjnymi na przystąpienie do specjalnych ustaleń preferencyjnych między Wspólnotą a różnymi partnerami w regionie, do którego należy. W związku z tym Rada w szczególności bierze pod uwagę zobowiązania międzynarodowe podjęte przez Wspólnotę, jej Państwa Członkowskie lub KTZ, ze zobowiązaniami w ramach WTO włącznie.

Artykuł 63

Wejście w życie

Niniejsza decyzja wchodzi w życie dnia 2 grudnia 2001 r. Stosuje się ją do dnia 31 grudnia 2013 r. [8]

Artykuł 64

Publikacja

Niniejsza decyzja zostaje opublikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.

Sporządzono w Brukseli, dnia 27 listopada 2001 r.

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, zwany dalej Traktatem, w szczególności jego art. 187,

uwzględniając wniosek Komisji,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Decyzję Rady 91/482/EWG z dnia 25 lipca 1991  r. w sprawie stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich z Europejską Wspólnotą Gospodarczą (¹), stosowało się do dnia 1 grudnia 2001 r. Jej art. 240 ust. 4 stanowi, że Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, uchwala przepisy, które mają zostać ustanowione w celu późniejszego zastosowania zasad określonych w art. 182– 186 Traktatu.

(2)  Deklaracja nr 36 w sprawie krajów i terytoriów zamorskich, zwanych dalej „KTZ”, załączona do Aktu Końcowego Konferencji przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich podpisanego w Amsterdamie w 1997 r., zaprasza Radę, stanowiącą zgodnie z art. 187 Traktatu, do dokonania przeglądu porozumień stowarzyszeniowych z KTZ mając na uwadze następujący poczwórny cel:

– bardziej skuteczne promowanie rozwoju społecznego-gospodarczego KTZ;

– rozwijanie stosunków gospodarczych między KTZ i Unią Europejską;

–  wzięcie pod uwagę w większym stopniu różnorodności i szczególnych cech poszczególnych KTZ, włącznie z aspektami dotyczącymi swobody przedsiębiorczości;

– oraz zapewnienie poprawy skuteczności instrumentów finansowych.

(3)  Dnia 11 lutego 1999 r., Parlament Europejski przyjął rezolucję w sprawie stosunków między KTZ, państwami Azji, Karaibów i Pacyfiku (AKP) i regionami peryferyjnymi Unii Europejskiej (²). Ponadto, dnia 4 października 2001 r. przyjął rezolucję na wniosek Komisji w sprawie decyzji Rady w sprawie stowarzyszenia KTZ ze Wspólnotą Europejską (³).

(4)  W komunikacie z dnia 20 maja 1999 r. zatytułowanym „Status KTZ stowarzyszonych z WE i opcji dla »KTZ 2000«”, Komisja zbadała charakterystykę i rozwój stowarzyszenia KTZ-WE od 1957 r., odnotowała podstawowe zasady i bieżącą sytuację stowarzyszenia i określiła alternatywne scenariusze polityki w tym zakresie na okres rozpoczynający się w dniu 1 marca 2000 r.

(5)  Zgodnie z art. 10 decyzji 91/482/EWG, właściwe władze KTZ powiadomiły Komisję o zmianach lub dodatkowych elementach, jakich życzyłyby sobie w przyszłości, co miało miejsce w szczególności podczas posiedzenia jakie odbyło się w kontekście partnerstwa w dniach 29 i 30 kwietnia 1999  r., z udziałem Komisji, czterech Państw Członkowskich, z którymi powiązane są KTZ oraz 20 zainteresowanych KTZ.

(6)  Pomimo że KTZ nie są państwami trzecimi, nie stanowią one części jednolitego rynku i muszą przestrzegać zobowiązań nałożonych na państwa trzecie w odniesieniu do handlu, w szczególności reguł pochodzenia, norm zdrowotnych i zdrowia roślin oraz środków ochronnych.

(7)  Podejmując środki na mocy art. 187 Traktatu, Rada musi, zgodnie z ogólną regułą, brać pod uwagę zasady ustanowione w Części Czwartej Traktatu i inne zasady prawa wspólnotowego. Powinna ona także brać pod uwagę doświadczenia nabyte w trakcie wykonywania uzgodnień handlowych decyzji 91/482/EWG.

(8) Uzgodnienia te przewidują bezcłowy dostęp dla produktów pochodzących z KTZ i reguły pochodzenia pozwalające na kumulację produktów pochodzących z państw AKP, podlegającymi różnym ustaleniom, lub pochodzącymi ze Wspólnoty. Wywołuje to lub grozi wywołaniem poważnych zakłóceń w funkcjonowaniu niektórych wspólnych organizacji rynku w ramach wspólnej polityki rolnej, w szczególności rynków ryżu i cukru. W niektórych przypadkach zakłócenia te doprowadziły do przyjęcia środków ochronnych przez Komisję i Radę.

(9) Ograniczając zakres stosowania kumulacji pochodzenia, zmiany wprowadzone w stosunku do ryżu w średniookresowej ocenie decyzji (⁴) pomogły produktom z KTZ uzyskać dostęp do rynku Wspólnoty na warunkach sprzyjających jego równowadze. Dostęp ten powinien się poprawić w odniesieniu do najmniej rozwiniętych KTZ, lecz bez zmiany ogólnej ilości towarów korzystających z kumulacji. Ponieważ tylko dwa inne KTZ kiedykolwiek działały w tym sektorze, pozostała dostępna ilość powinna zostać im przydzielona w interesie przejrzystości.

(10) Jednakże jeśli chodzi o cukier i mieszanki cukru, wzrost wywozu cukru pochodzenia AKP lub wspólnotowego z KTZ na rynek odznaczający się znaczną nadwyżką podaży doprowadził do większego ograniczenia kwoty przyznanej producentom wspólnotowym, a tym samym do większej straty ich gwarantowanych dochodów.

(11)  Ponadto, z uwagi na niską minimalną wartość dodaną czynności, jakie obecnie wystarczają w sektorze cukru do uzyskania statusu produktów pochodzących z KTZ, wkład tego wywozu do rozwoju terytoriów, może być w najlepszym razie tylko niewielki i niewątpliwie nieproporcjonalny do zakłóceń wywołanych w odnośnych sektorach we Wspólnocie.

(12)  Z powyższych względów należy przyjąć zasady pochodzenia, wykluczające możliwość kumulacji AKP/WE-KTZ dla cukru, gdy zakres przeprowadzonych czynności jest minimalny. Jednakże biorąc pod uwagę inwestycje już przeprowadzone w KTZ na podstawie obowiązujących przepisów od 1991 r., takie wyłączenie powinno wchodzić w życie stopniowo. Dlatego, pod warunkiem przyjęcia niezbędnych przepisów wykonawczych kumulacja powinna być nadal czasowo dozwolona, przy stale malejących limitach ilościowych, które są zgodne z celami wspólnej organizacji rynku cukru Wspólnoty, uwzględniając przy tym uzasadnione interesy podmiotów gospodarczych z KTZ.

(13)  Należy również zapewnić, aby produkty rolne pochodzące ze Wspólnoty i korzystające z refundacji wywozowych nie mogły być ponownie przywożone bez cła do Wspólnoty w ramach procedury kumulacji.

(14)  Ponadto, należy uaktualnić wszystkie reguły pochodzenia KTZ w interesie odnośnych podmiotów gospodarczych i administracji w celu wzięcia pod uwagę postępu technicznego i polityki przyjętej przez Wspólnotę w stosunku do harmonizacji reguł pochodzenia. Podobnie, procedura powinna zostać uproszczona w celu umożliwienia w przyszłości łatwiejszego wprowadzania niezbędnych zmian technicznych do reguł.

(15)  Procedura przeładunku towarów niepochodzących z KTZ, ale znajdujących się w swobodnym obrocie powinna zostać zakończona i wyjaśniona w celu zapewnienia przejrzystości i niezawodnych ram prawnych dla podmiotów gospodarczych i administracji. Należy ją także rozszerzyć na niektóre produkty rybołówstwa o szczególnym znaczeniu dla Grenlandii i Saint-Pierre i Miquelon, pod warunkiem przyjęcia niezbędnych przepisów wykonawczych.

(16) Przepisy ogólne Traktatu i wynikające z nich ustawodawstwo nie stosuje się automatycznie do KTZ, z wyjątkiem wyraźnych przepisów mających efekt przeciwny. Niemniej jednak produkty KTZ przywożone do Wspólnoty muszą być zgodne z obowiązującymi regułami wspólnotowymi.

(17) Pomoc finansowa dla KTZ powinna być przydzielana na podstawie jednolitych, przejrzystych i skutecznych kryteriów, biorących pod uwagę potrzeby i wyniki KTZ. Kryteria te powinny w szczególności obejmować gospodarcze i naturalne warunki KTZ, wykorzystanie środków przydzielanych w przeszłości, poszanowanie zasady należytego zarządzania finansami, uczciwej polityki fiskalnej, szacowaną zdolność absorpcji, potrzebę ustanowienia rezerwy w celu finansowania nieprzewidywalnych wydatków i łagodne przejście w celu zapobieżenia nagłym, znacznym trudnościom w przydzielaniu środków dla Nowej Kaledonii, Polinezji Francuskiej i Antyli Niderlandzkich. W interesie efektywności, uproszczenia i uznania zdolności władz KTZ do zarządzania, środki finansowe przyznane KTZ powinny być rozdysponowywane bardziej na zasadzie partnerstwa, stosując procedurę opartą na przepisach obowiązujących w odniesieniu do funduszy strukturalnych.

(18) W tym celu, procedury delegują główną odpowiedzialność za programowanie i wdrażanie współpracy do poszczególnych KTZ. Współpraca będzie prowadzona przede wszystkim zgodnie z rozporządzeniami terytorialnymi KTZ i będzie ona zwiększała wsparcie dla monitorowania, oceny i audytu zaprogramowanych czynności. Dodatkowo trzeba wyjaśnić, które programy wspólnotowe i linie budżetowe są otwarte dla KTZ, jak również procedury łagodnego przejścia od poprzednich Europejskich Funduszy Rozwoju do Funduszu dziewiątego.

(19) Globalne zmiany, odzwierciedlone w trwającym procesie liberalizacji handlu, mają szerokie implikacje dla Wspólnoty, głównego partnera handlowego KTZ, jak też dla ich sąsiadów z AKP i innych partnerów gospodarczych. W równym dostępie do rynku, poziom taryf celnych odgrywa coraz mniejszą rolę, zaś handel usługami i dziedziny związane z handlem nabierają coraz większego znaczenia w stosunkach KTZ z ich partnerami handlowymi. Dlatego stosunki te powinny być rozwijane przy jednoczesnym utrzymaniu szerokiego spektrum bieżących umów handlowych i warunków stopniowej integracji z gospodarką regionalną i globalną tych KTZ, które tego pragną, uproszczonych dzięki pomaganiu im w zwiększeniu ich zdolności do zajmowania się wszystkimi tymi nowymi obszarami.

(20)  Środki niezbędne do realizacji niniejszej decyzji powinny zostać przyjęte zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji (⁵). Jednakże jeśli chodzi o Dziewiąty Europejski Fundusz Rozwoju, głosowanie większościowe powinno być takie samo jak ustanowione w art. 21 wewnętrznej Umowy między przedstawicielami rządów Państw Członkowskich zebranych w Radzie w sprawie finansowania i zarządzania pomocą wspólnotową na podstawie Protokołu finansowego Umowy o Partnerstwie między Państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku a Wspólnotą Europejską i jej Państwami Członkowskimi, podpisanej w Cotonou (Benin) dnia 23 czerwca 2000 r. i rozdysponowania pomocy finansowej dla Krajów i Terytoriów Zamorskich, do których odnosi się Część Czwarta Traktatu (⁶), zwane dalej „Umową wewnętrzną” .

(21) KTZ są wrażliwymi środowiskami wyspiarskimi wymagającymi właściwej ochrony, włączając w to zarządzanie odpadami. W odniesieniu do odpadów radioaktywnych, jest to zapewnione na mocy art. 198 Traktatu Euratom i ustawodawstwa w nim przyjętego, z wyjątkiem Grenlandii, do której Traktat Euratom nie ma zastosowania. W przypadku pozostałych odpadów należy określić zasady wspólnotowe, jakie mają być stosowane w odniesieniu do KTZ.

(22) Zasad stowarzyszenia ustanowionych w niniejszej decyzji nie powinno stosować się do Bermudów zgodnie z życzeniem Rządu Bermudów.

(23)  Reakcja Rady na wszystkie wymienione powyżej nowe czynniki powinna być innowacyjna, zarówno konsekwentna, jak i dopasowana do wielu różnych sytuacji. Nowy status stowarzyszenia może zapewnić taką reakcję,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

CZĘŚĆ PIERWSZA

PRZEPISY OGÓLNE DOTYCZĄCE STOWARZYSZENIA KTZ ZE WSPÓLNOTĄ

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Artykuł 1

Cel, zadania i zasady

1. Stowarzyszenie KTZ ze Wspólnotą, zwane dalej „Stowarzyszeniem KTZ-WE”, ma za swoją podstawę cel określony art. 182 Traktatu, a mianowicie promowanie rozwoju gospodarczego i społecznego KTZ i ustanowienie ścisłych stosunków gospodarczych między nimi a Wspólnotą jako całością.

Realizuje ono cele ustanowione w art. 183 Traktatu zgodnie z zasadami określonymi w art. 184–188 Traktatu poprzez koncentrację na ograniczeniu, zapobieganiu i w końcu zlikwidowaniu ubóstwa oraz na trwałym rozwoju i stopniowej integracji z regionem i gospodarką światowa.

2.  Stowarzyszenie odnosi się do KTZ wymienionych w załączniku I A.

3.  Zgodnie z art. 188 Traktatu, niniejszą decyzję stosuje się do Grenlandii z uwzględnieniem szczególnych przepisów wymienionych w Protokole w sprawie przepisów szczególnych dla Grenlandii załączonych do Traktatu.

Artykuł 2

Podstawowe elementy

1.  Stowarzyszenie KTZ-WE opiera się na zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawnego. Zasady te, na których opiera się Unia zgodnie z art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej, są powszechnie obowiązujące dla Państw Członkowskich i związanych z nimi KTZ.

2. Nie ma dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną w dziedzinach współpracy określonych w niniejszej decyzji.

Artykuł 3

Najmniej rozwinięte KTZ

1. Wspólnota zapewnia szczególne traktowanie najmniej rozwiniętym KTZ i tym, które nie są w stanie odnieść korzyści ze współpracy regionalnej i integracji określonej w art. 16.

2.  Aby sprostać tym trudnościom, współpraca finansowa obejmuje m.in. szczególne traktowanie przy ustalaniu wielkości środków finansowych i dołączonych do nich warunków w celu umożliwienia najmniej rozwiniętym KTZ przezwyciężenie strukturalnych i pozostałych przeszkód w ich rozwoju. Zwraca się przy tym szczególną uwagę na poprawę warunków życiowych najuboższych warstw ludności w kontekście złagodzenia problemu ubóstwa.

3. KTZ uznane za najmniej rozwinięte są do celów niniejszej decyzji wymienione w załączniku I B. Wykaz ten jest zmieniany na mocy decyzji Rady, działającej jednomyślnie na wniosek Komisji, w przypadku gdy sytuacja gospodarcza danego KTZ podlega znaczącej i trwałej zmianie, wywołującej konieczność jego umieszczenia w kategorii najmniej rozwiniętych KTZ lub w przypadku gdy jego umieszczenie w kategorii nie jest już uzasadnione.

Rozdział 2

Podmioty współpracy w KTZ

Artykuł 4

Zasady

1. W ramach partnerstwa ustanowionego w art. 7, władze KTZ przyjmują zasadniczą odpowiedzialność za opracowanie strategii stowarzyszenia i rozwoju oraz ich realizację poprzez przygotowanie, razem z Komisją i Państwami Członkowskimi, z którymi związane są KTZ, jednolitych dokumentów programowych (zwanych dalej JDP) i programów współpracy.

2.  Wspólnota uznaje, że lokalne podmioty publiczne lub prywatne odgrywają kluczową rolę w realizacji celów ustanowionych w art. 183 Traktatu.

3. Wprowadzając w życie niniejszą decyzję, strony kierują się zasadami przejrzystości, pomocniczości i potrzebą efektywności.

Artykuł 5

Rodzaje pomiotów

1.  Podmioty współpracy KTZ obejmują:

– władze KTZ;

– pozostałe władze regionalne i lokalne w KTZ;

– społeczeństwo obywatelskie, stowarzyszenia społeczne, stowarzyszenia przedsiębiorców związki zawodowe, służbę publiczną oraz lokalne, krajowe lub międzynarodowe organizacje pozarządowe.

Państwa Członkowskie, z którymi powiązane są KTZ powiadamiają Komisję, w terminie trzech miesięcy od wejścia w życie niniejszej decyzji, o krajowych władzach regionalnych i lokalnych określonych w różnych artykułach niniejszej decyzji.

2. Uznanie pomiotów pozarządowych zależy od ich zdolności zaspokajania potrzeb lokalnej ludności, ich doświadczenia oraz demokratycznego i odpowiedzialnego modelu ich organizacji i zarządzania.

3. Pomioty pozarządowe ustala się w drodze porozumienia między władzami danego KTZ, Komisją i Państwem Członkowskim, z którym ten KTZ jest związany, biorąc pod uwagę dany podmiot, jego doświadczenie i dziedzinę działalności. W każdym KTZ proces ustalenia podmiotu jest częścią procesu przygotowania programów współpracy określonych w art. 4.

Artykuł 6

Obowiązki podmiotów pozarządowych

Podmioty pozarządowe ustalone na podstawie art. 5 ust. 3 mają do spełnienia rolę w zakresie:

– informowania i konsultowania;

– przygotowywania i wdrażania programów współpracy;

– zdecentralizowanej współpracy w kontekście delegowania obowiązków do celów wspierania inicjatyw dotyczących rozwoju lokalnego.

Rozdział 3

Zasady i procedury partnerstwa KTZ-WE

Artykuł 7

Dialog i partnerstwo

1.  W celu umożliwienia KTZ wzięcia pełnego udziału w realizacji stowarzyszenia KTZ-WE, w poszanowaniu sposobu zorganizowania instytucji zainteresowanych Państw Członkowskich, stowarzyszenie stosuje procedurę konsultacji w oparciu o przepisy wymienione poniżej. Zajmuje się ono każdą sprawą, jaka może wyniknąć w stosunkach między KTZ i Wspólnotą.

2. Szeroki dialog powinien umożliwić Wspólnocie, wszystkim KTZ i Państwom Członkowskim, z którymi są one związane, zasięganie wzajemnych opinii na temat zasad, szczegółowych procedur i wyników stowarzyszenia.

Forum dialogu KTZ-EU, zwane dalej „forum KTZ”, zbiera się corocznie na spotkaniu władz KTZ, przedstawicieli Państw Członkowskich i Komisji.

3. W celu umożliwienia praktycznego wdrożenia celów i zasad niniejszej decyzji w szczególności określonych w art. 4 i 19, ustanawia się odrębne partnerstwa między Komisją, Państwem Członkowskim, z którym KTZ jest związany, i każdym KTZ reprezentowanym przez jego władze. Owe trójstronne konsultacje będą dalej zwane „ partnerstwem”.

Dla każdego KTZ tworzy się grupy robocze partnerstwa, działające w charakterze doradczym. W ich skład wchodzą trzej wymienieni powyżej partnerzy. Grupy robocze mogą być zwoływane na wniosek Komisji, Państwa Członkowskiego lub KTZ. Na wniosek jednego z partnerów, kilka grup roboczych partnerstwa może organizować wspólne posiedzenia w celu rozważenia spraw będących przedmiotem ich wspólnego zainteresowania lub regionalnych aspektów stowarzyszenia.

4. Konsultacje te są prowadzone w pełnej zgodności z odpowiednimi kompetencjami instytucjonalnymi, prawnymi i finansowymi każdego z trzech partnerów.

Komisja przewodniczy grupom roboczym i forum KTZ oraz zapewnia działanie ich sekretariatu.

Przedstawiciel Europejskiego Banku Inwestycyjnego, zwanego dalej EBI, uczestniczy w posiedzeniach, gdy sprawy dotyczące Banku są na porządku dziennym.

5. Stosownie do przypadku, opinie grup roboczych i forum KTZ są przedmiotem decyzji Komisji, w granicach jej uprawnień, lub propozycji Komisji dla Rady w związku z realizacją nowych elementów stowarzyszenia KTZ-WE lub jego zmian na podstawie art. 187 Traktatu.

Artykuł 8

Wspólne Zgromadzenie AKP-UE

Władze KTZ są informowane o porządku dziennym, rezolucjach i zaleceniach wspólnego zgromadzenia AKP-UE.

Państwa Członkowskie i Komisja wspierają każdy wniosek władz KTZ o uczestniczenie w charakterze obserwatorów w posiedzeniach plenarnych wspólnego zgromadzenia AKP-UE, zgodnie z regulaminem wewnętrznym zgromadzenia.

Artykuł 9

Zarządzanie

Bieżące zarządzanie niniejszą decyzją prowadzi Komisja i władze KTZ oraz, jeśli będzie to niezbędne, Państwo Członkowskie, z którym KTZ jest związane, zgodnie z odpowiednimi kompetencjami instytucjonalnymi, prawnymi i finansowymi każdego partnera, w szczególności, gdy chodzi o rozwój współpracy finansowej i współpracy w dziedzinie handlu i usług.

CZĘŚĆ DRUGA

DZIEDZINY WSPÓŁPRACY KTZ-WE

Artykuł 10

Obszary współpracy

Wspólnota przyczynia się do współpracy w tych dziedzinach w KTZ wymienionych w niniejszym tytule zgodnie z priorytetami przyjętymi w strategiach rozwoju dla każdego KTZ lub, stosownie do przypadku, w formie środków regionalnych.

Artykuł 11

Sektory produkcyjne

Współpraca wspiera polityki sektorowe i strategie ułatwiające dostęp do działalności produkcyjnej i środków. Są to w szczególności:

a) Rolnictwo: polityka rolna i rozwój instytucjonalny, zróżnicowanie produkcji, nawadnianie, nasiennictwo, środki ochrony roślin, produkcja nawozów, sprzęt rolniczy, agroprzetwarzanie, hodowla bydła, zootechnika i badania; marketing; składowanie i transport; bezpieczeństwo żywności; kredyty rolne; osadnictwo rolnicze i reforma rolna, przeznaczenie gruntów i polityka rejestracyjna, transfer technologii, infrastruktura nawadniania i osuszania, pozostałe usługi pomocnicze dla rolnictwa.

b) Leśnictwo: polityka leśna i rozwój instytucjonalny, wykorzystanie drzew do ochrony środowiska naturalnego w walce z erozją i pustynnieniem; zalesianie; gospodarka leśna, w tym racjonalne użytkowanie i kontrola wywozu drewna; kwestie odnoszące się do lasów tropikalnych; badania i szkolenie.

c) Rybołówstwo: polityka połowów i rozwój instytucjonalny, ochrona zasobów rybnych i racjonalne gospodarowanie zasobami rybnymi; hodowla ryb i rybołówstwo rzemieślnicze; transport ryb; składowanie w chłodni, sprzedaż i konserwowanie ryb.

d)  Rozwój obszarów wiejskich: polityka wiejska i rozwój instytucjonalny, projekty i programy zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich; projekty pomocy dla ludności, produkcja i obrót na obszarach wiejskich; infrastruktura wiejska.

e) Przemysł: polityka sektorowa i rozwój instytucjonalny; rzemiosło; przetwórstwo rolne i pozostałe sektory przemysłu przetwórczego, przemysł środków transportu; technologiczne badania i rozwój; kontrola jakości; rozwój i ekspansja małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) i mikroprzedsiębiorstw.

f)  Górnictwo: polityka sektorowa i rozwój instytucjonalny technologiczne badania i rozwój; górnictwo na małą skalę itd.

g)  Energetyka: polityka energetyczna i rozwój instytucjonalny; wytwarzanie energii (ze źródeł odnawialnych i nieodnawialnych); efektywne wykorzystanie źródeł energii; badania i szkolenia w zakresie energetyki; zachęcanie sektora prywatnego do zaangażowania w wytwarzanie i dystrybucję energii.

h) Transport: polityka transportowa i rozwój instytucjonalny; transport drogowy, kolejowy, lotniczy, morski lub śródlądowy oraz pomieszczenia i urządzenia do składowania.

i)  Komunikacja: polityka komunikacyjna i rozwój instytucjonalny; telekomunikacja i media.

j)  Gospodarka wodna: polityka wodna i rozwój instytucjonalny; ochrona zasobów wodnych, zarządzanie ściekami, zaopatrzenie w wodę na obszarach wiejskich i miejskich do użytku domowego, przemysłowego lub rolnego; składowanie, dystrybucja i zarządzanie zasobami wodnymi.

k)  Bankowość, usługi finansowe i obsługa firm: polityka sektora finansowego i rozwój instytucjonalny, obsługa firm; prywatyzacja, udział kapitałowy i marketing; wsparcie dla handlu i stowarzyszeń przedsiębiorców (w tym agencje promujące wywóz); instytucje finansowe i bankowe.

l)  Rozwój i zastosowanie technologii, badania naukowe: polityka i rozwój instytucjonalny; skoordynowane działanie na szczeblu lokalnym, krajowym i/lub regionalnym na rzecz promocji działalności naukowej i technicznej i jej zastosowań w produkcji oraz wspieranie oświaty informatycznej w sektorze publicznym i prywatnym, programy naukowe i wyposażenie badawcze.

Artykuł 12

Rozwój handlu

1. Wspólnota stosuje środki rozwoju handlu we wszystkich fazach wymiany aż do końcowej dystrybucji produktu.

Celem jest zapewnienie uzyskania przez KTZ maksymalnych korzyści z przepisów niniejszej decyzji i uczestnictwa na najkorzystniejszych warunkach we Wspólnocie w rynkach krajowych, subregionalnych, regionalnych międzynarodowych poprzez zróżnicowanie zakresu i zwiększenie wartości i wielkości handlu KTZ towarami i usługami.

2. Poza rozwojem handlu między KTZ i Wspólnotą, szczególną uwagę poświęca się czynnościom mającym na celu podniesienie samowystarczalności KTZ i poprawę współpracy regionalnej w zakresie handlu i usług.

3. W ramach instrumentów przewidzianych w niniejszej decyzji i zgodnie z przepisami ustanowionymi w odniesieniu do tych instrumentów, działania podejmowane są na wniosek władz KTZ, szczególnie w następujących dziedzinach:

a)  wspieranie określenia właściwej polityki makroekonomicznej niezbędnej dla rozwoju handlu;

b) wspieranie tworzenia lub reformowania właściwych ram prawnych i regulacyjnych oraz dla reformy procedury administracyjnej;

c) ustanowienie spójnych strategii handlowej;

d) wspieranie rozwoju wewnętrznych zdolności KTZ, systemów informacyjnych i świadomości roli i wagi handlu dla rozwoju gospodarczego;

e) wspieranie wzmocnienia infrastruktury związanej z handlem, w szczególności wsparcie dla wysiłków KTZ na rzecz poprawy infrastruktury usług wspomagających, w tym transportu i składowania, w celu zapewnienia ich efektywnego udziału w dystrybucji produktów i usług oraz zwiększenia strumienia wywozu z KTZ;

f)  rozwój zasobów ludzkich i umiejętności zawodowych w dziedzinie handlu i usług, w szczególności w sektorze przetwarzania, sprzedaży, dystrybucji i transportu na rynku Wspólnoty, rynkach regionalnych i rynkach międzynarodowych;

g)  wspieranie rozwoju sektora prywatnego, w szczególności MŚP w zakresie identyfikacji i rozwoju produktów, rynków zbytu oraz wspólnych przedsiębiorstw o orientacji proeksportowej;

h) wspieranie działań KTZ na rzecz zachęcania i przyciągania inwestycji prywatnych i działalności w formie wspólnych przedsiębiorstw;

i)  zakładanie, dostosowywanie i wzmacnianie organizacji w KTZ zajmujących się pracami rozwojowymi w handlu i usługach, ze zwróceniem szczególnej uwagi na specjalne potrzeby organizacji w najmniej rozwiniętych KTZ;

j)   wspieranie KTZ dążących do poprawy jakości swoich produktów, dostosowanie ich do wymagań rynkowych i zróżnicowanie ich rynków zbytu;

k)  wspieranie wysiłków KTZ na rzecz bardziej skutecznej penetracji rynków państw trzecich;

l) środki rozwoju rynku obejmujące zwiększenie kontaktów i wymiany informacji między podmiotami gospodarczymi w KTZ, państwach AKP, Państwach Członkowskich i państwach trzecich;

m) wspieranie KTZ w stosowaniu nowoczesnych technik marketingowych w sektorach i programach zorientowanych na produkt, w szczególności w takich dziedzinach jak rozwój obszarów wiejskich i rolnictwa;

n) zakładanie i rozwój instytucji ubezpieczeniowych i kredytowych w dziedzinie rozwoju handlu.

4. Wspieranie udziału KTZ w targach handlowych, wystawach i misjach handlowych odbywa się tylko tam, gdzie imprezy takie stanowią integralną część ogólnego planu rozwoju handlu i rynku.

5. Najmniej rozwinięte KTZ zachęca się do udziału w różnych przedsięwzięciach handlowych poprzez specjalne przepisy, między innymi pokrywanie kosztów podróży personelu i kosztów transportu eksponatów w razie ich uczestnictwa w targach, wystawach i misjach handlowych na szczeblu lokalnym, regionalnym lub szczeblu państw trzecich, włączając w to koszty czasowej budowy i/lub wynajmowania stanowisk i stoisk wystawienniczych. Najmniej rozwiniętym KTZ przyznaje się specjalną pomoc w zakresie przygotowania i/lub zakupu materiałów promocyjnych.

Artykuł 13

Handel usługami

1. Wspólnota zgadza się rozwijać i finansować infrastrukturę i zasoby ludzkie odnośnie do handlu usługami zgodnie z priorytetami ustanowionymi w ramach strategii rozwoju dla każdego KTZ.

2. Wspólnota przyczynia się do rozwoju i wspierania efektywnych pod względem kosztów i wydajnych usług transportu morskiego w KTZ, poprzez:

a) wspieranie efektywnych przewozów ładunków przy uzasadnionych ekonomicznie stawkach przewozowych;

b) wprowadzanie dobrej polityki i zasad konkurencji;

c) ułatwianie większego udziału KTZ w międzynarodowych usługach żeglugi morskiej;

d) rozwijanie regionalnych programów transportu morskiego i rozwoju handlu;

e)  zwiększenie lokalnego zaangażowania sektora prywatnego w żeglugę morską.

Wspólnota i KTZ zobowiązują się do wspierania bezpieczeństwa żeglugi morskiej, bezpieczeństwa załóg i zapobiegania zanieczyszczeniom środowiska.

3. Wspólnota intensyfikuje współpracę z KTZ, aby zapewnić stałą poprawę i wzrost ruchu lotniczego.

Czynności te obejmują:

a) zbadanie wszystkich środków reformowania i modernizowania transportu lotniczego w KTZ;

b) wspieranie ich handlowej prężności i konkurencyjności;

c) zachęcanie sektora prywatnego do większego udziału w inwestycjach i wymianie doświadczeń i dobrych praktyk handlowych;

d) zapewnienie pasażerom i eksporterom we wszystkich KTZ dostępu do globalnej sieci transportu lotniczego.

4. Należy zapewnić bezpieczeństwo sektora transportu lotniczego oraz przyjąć i wdrożyć odpowiednie normy międzynarodowe.

W tym celu, Wspólnota pomaga KTZ poprzez:

a) wdrażanie systemów bezpieczeństwa nawigacji lotniczej, w tym systemu dozorowania i zarządzania ruchem lotniczym (CNS/ATM);

b) wdrażanie systemów bezpieczeństwa lotnisk i wzmocnienie zdolności organów lotnictwa cywilnego do zarządzania wszystkimi aspektami bezpieczeństwa operacyjnego znajdującego się pod ich kontrolą;

c) rozwijanie infrastruktury i zasobów ludzkich;

d) zapewnienie, by wszelkie środki w tej dziedzinie były podejmowane na podstawie porad udzielanych przez właściwe organizacje międzynarodowe oraz że będą one skuteczne i trwałe w długim okresie.

5. Należną uwagę trzeba poświęcić zagadnieniu minimalizacji wpływu transportu lotniczego na środowisko naturalne, szczególnie poprzez odpowiednie badania tego wpływu.

6. W wielu aspektach transportu lotniczego, regionalne rozwiązania mogą przyczynić się do zmniejszenia kosztów i odniesienia korzyści skali. W tym celu, Wspólnota zobowiązuje się wspierać działania na poziomie regionalnym, tam gdzie jest to właściwe.

7. Ponieważ telekomunikacja i aktywny udział w społeczeństwie informacyjnym są warunkami wstępnymi pomyślnej integracji KTZ z gospodarką światową, Wspólnota i KTZ potwierdzają swoje odpowiednie zobowiązania w ramach istniejących porozumień wielostronnych, w szczególności w ramach Porozumienia Światowej Organizacji Handlu (WTO) w sprawie telekomunikacji podstawowej.

8. Wspólnota wspiera wysiłki KTZ na rzecz zwiększenia ich zdolności w dziedzinie handlu usługami. Współpraca obejmuje, między innymi, następujące dziedziny:

a) wspieranie konsultacji między właściwymi organami telekomunikacji w KTZ i we Wspólnocie w związku z zachęcaniem rozwoju konkurencyjnego środowiska telekomunikacyjnego, dostosowującego stawki do kosztów;

b) ustanawianie dialogu w sprawie różnych aspektów społeczeństwa informacyjnego, w tym aspektów regulacyjnych i polityki komunikacyjnej;

c) wymianę informacji i ewentualną pomoc techniczną przy regulacji, standaryzacji, ocenie zgodności i certyfikacji informacji i technologii komunikacyjnych oraz stosowanie częstotliwości;

d) upowszechnianie nowych technologii komunikacyjnych i informacyjnych oraz rozwój nowych instrumentów, szczególnie w stosunku do wzajemnych połączeń sieci i wzajemnego funkcjonowania aplikacji;

e) promowanie i wdrażanie wspólnych badań w dziedzinie nowych technologii odnoszących się do społeczeństwa informacyjnego;

f)  opracowywanie i realizację programów i polityk na rzecz zwiększenia świadomości korzyści gospodarczych i społecznych wynikających ze społeczeństwa informacyjnego.

9. Współpraca w szczególności koncentruje się na większej komplementarności i harmonizacji systemu łączności na poziomie lokalnym, krajowym, regionalnym, międzyregionalnym i międzynarodowym oraz ich dostosowaniu do nowych technologii.

10. Wspólnota wspiera środki i działania na rzecz rozwoju i wspierania trwałej turystyki. Środki te należy zastosować na wszystkich szczeblach, poczynając od identyfikacji produktu turystycznego aż do fazy wprowadzenia do obrotu i promocji.

Celem jest wspieranie wysiłków władz KTZ na rzecz osiągnięcia maksymalnych korzyści z turystyki lokalnej, regionalnej i międzynarodowej z uwagi na wpływ turystyki na rozwój gospodarczy i stymulowanie prywatnych przepływów finansowych ze Wspólnoty i innych źródeł na rzecz rozwoju turystyki w KTZ. Szczególną uwagę poświęca się potrzebie zintegrowania turystyki ze społecznym, kulturalnym i gospodarczym życiem ludzi, jak również z poszanowaniem środowiska naturalnego.

Szczególne środki rozwoju turystyki są nakierowane na zdefiniowanie, dostosowanie i rozwój właściwej polityki na poziomie lokalnym, krajowym, regionalnym, międzyregionalnym i międzynarodowym. Plany i programy rozwoju turystyki powinny opierać się na tej polityce uwzględniając następujące cztery składniki:

a) zasoby ludzkie rozwój instytucjonalny, między innymi:

– profesjonalne zarządzanie rozwojem szczególnych umiejętności i ustawiczne szkolenie na odpowiednich poziomach w sektorze prywatnym i publicznym dla zapewnienia właściwego planowania i rozwoju;

– ustanowienie i wzmocnienie ośrodków promujących turystykę;

–  edukacja i kształcenie dla szczególnych warstw ludności i organizacji publicznych i prywatnych działających w sektorze turystyki, w tym dla personelu zaangażowanego w sektor wspierający turystykę;

–  współpraca między poszczególnymi KTZ oraz KTZ-AKP i wymiana w dziedzinie kształcenia, pomocy technicznej oraz rozwoju instytucji.

b)  rozwój produktów, w tym między innymi:

– identyfikacja produktu turystyki, rozwój nietradycyjnych i nowych produktów turystyki, adaptacja istniejącego produktu, w tym zachowanie i rozwój dziedzictwa kulturowego, aspekty ekologiczne i środowiskowe, zarządzanie, ochrona flory i fauny, naturalne wartości historyczne, społeczne i inne, rozwój usług pomocniczych;

– wspieranie inwestycji prywatnych w przemysł turystyczny KTZ, w tym tworzenie wspólnych przedsiębiorstw;

– produkcja rzemieślniczych wyrobów ludowych do celów rynku turystycznego.

c) rozwój rynku obejmujący, między innymi:

– pomoc przy zdefiniowaniu i realizacji celów i planów rozwoju rynku na poziomie lokalnym, krajowym, regionalnym, międzyregionalnym i międzynarodowym;

–  wspieranie starań KTZ na rzecz uzyskania dostępu do usług przemysłu turystycznego, takich jak centralnej systemy rezerwacji oraz kontrola ruchu lotniczego i systemy bezpieczeństwa;

– marketing i środki oraz materiały promocyjne w ramach planów i programów rozwoju zintegrowanego rynku w celu lepszej penetracji rynku, nakierowane na głównych animatorów ruchu turystycznego na rynkach tradycyjnych i nietradycyjnych, a także szczególnych działań, takich jak uczestnictwo w wyspecjalizowanych imprezach handlowych jak np. targi, produkcja wysokiej jakości literatury, filmów i pomocy marketingowych;

d) badania naukowe i informacje obejmujące, między innymi:

–  poprawę informacji turystycznej oraz zbieranie, analizowanie, upowszechnianie i wykorzystywanie danych statystycznych;

–  ocena społeczno-ekonomicznego wpływu turystyki na gospodarki KTZ ze szczególnym podkreśleniem rozwoju powiązań z innymi sektorami w KTZ i otaczających regionach, takich jak produkcja żywności, budownictwo, technologia i zarządzanie.

Artykuł 14

Dziedziny związane z handlem

1. Wspólnota wzmacnia, w ramach strategii rozwoju dla każdego KTZ, zdolność KTZ do zajmowania się wszystkimi dziedzinami związanymi z handlem, obejmującymi w miarę potrzeby poprawę i wsparcie ram instytucjonalnych.

2. Wspólnota współpracuje z KTZ we wprowadzaniu ogólnych zasad ochrony i wspierania inwestycji.

3. Wspólnota także pomaga wzmocnić współpracę z KTZ w związku z formułowaniem i wspieraniem polityki konkurencji z udziałem odpowiednich agencji konkurencji, stopniowo zapewniających skuteczne stosowanie zasad konkurencji przez przedsiębiorstwa zarówno prywatne, jak i państwowe. Współpraca w tej dziedzinie obejmuje, w szczególności, pomoc w tworzeniu właściwych ram prawnych i ich administracyjne stosowanie w szczególności w odniesieniu do najmniej rozwiniętych KTZ.

4. Wspólnota nadal sprzyja współpracy KTZ i rozszerza ją w szczególności na następujące dziedziny:

a) przygotowanie przepisów ustawowych i wykonawczych w sprawie ochrony i egzekwowania prawa własności intelektualnej, zapobieganie nadużywaniu tych praw przez ich posiadaczy i naruszanie tych praw przez konkurentów, ustanawianie i wzmacnianie urzędów lokalnych krajowych i regionalnych i innych agencji, w tym wsparcie dla regionalnych organizacji własności intelektualnej zaangażowanych w ochronę i egzekwowanie tych praw, w tym w szkolenie personelu;

b)  zawieranie porozumień zmierzających do ochrony znaków towarowych i oznaczeń geograficznych dla produktów cieszących się szczególnym zainteresowaniem.

5. Wspólnota pomaga KTZ w ich wysiłkach w odniesieniu do standaryzacji i certyfikacji w celu promocji zgodnych systemów między Wspólnotą i KTZ. W szczególności współpraca obejmuje następujące elementy:

a)  środki na rzecz wspierania szerszego stosowania międzynarodowych przepisów technicznych, norm i procedur oceny zgodności, w tym środków odnoszących się w szczególności do danego sektora zgodnie z poziomem rozwoju ekonomicznego danego KTZ;

b) współpraca w dziedzinie wysokiej jakości zarządzania w wybranych sektorach o dużym znaczeniu dla KTZ;

c) wspieranie inicjatyw KTZ na rzecz rozwijania zdolności w zakresie oceny zgodności, metrologii i standaryzacji;

d)  rozwijanie powiązań między KTZ a europejskimi instytucjami ds. oceny zgodności i certyfikacji.

6. Wspólnota pomaga wzmocnić współpracę z KTZ w odniesieniu środków na rzecz zdrowia ludzi, zwierząt i roślin w celu budowy zdolności sektora publicznego i prywatnego w tej dziedzinie.

7. Mając na uwadze Zasady z Rio oraz w celu wzmocnienia wzajemnego wspierania się handlu i polityka ochrony środowiska, Wspólnota pogłębia współpracę z KTZ. Celem współpracy jest w szczególności:

a)  ustanawianie spójnych polityk lokalnych, krajowych, regionalnych, i międzynarodowych;

b) wzmocnienie kontroli jakości towarów i usług związanych ze środowiskiem naturalnym;

c) poprawa przyjaznych dla środowiska metod produkcji w odpowiednich sektorach.

8. Wspólnota współpracuje z KTZ w odniesieniu do norm pracy. Współpraca w tej dziedzinie składa się głownie z:

a) wymiany informacji o odnośnych przepisach ustawowych i wykonawczych dotyczących pracy;

b) pomocy w formułowaniu prawa pracy i wzmacnianiu obowiązującego ustawodawstwa;

c) programów edukacyjnych i podnoszących świadomość, nastawionych na zniesienie pracy dzieci;

d) stosowanie przepisów ustawowych i wykonawczych dotyczących pracy;

9. Wspólnota współpracuje z KTZ w dziedzinie polityki ochrony konsumentów i ochrony zdrowia konsumenta poprzez:

a)  poprawę zdolności instytucjonalnej i technicznej w tej dziedzinie;

b) ustanowienie systemów szybkiego alarmowania i wzajemnego informowania o niebezpiecznych produktach;

c) wymianę informacji i doświadczeń w sprawie ustanawiania i obsługiwania systemu nadzoru produktów wprowadzonych na rynek i bezpieczeństwa produktów;

d) poprawę informowania konsumentów o cenach, i charakterystyce oferowanych produktów i usług;

e) zachęcanie rozwoju prywatnych stowarzyszeń konsumenckich i kontaktów między rzecznikami interesów konsumenckich;

f)  poprawa zgodności polityki i systemów dotyczących konsumenta;

g) informowanie o wejściu w życie przepisów prawnych i wspieranie współpracy w prowadzeniu śledztw w sprawie szkodliwych lub nieuczciwych praktyk handlowych;

h) wprowadzanie zakazów wywozu w handlu towarami i usługami, obrót którymi został zakazany w kraju ich wytworzenia.

10.  Wspólnota wspiera wysiłki podejmowane przez instytucje publiczne lub prywatne w KTZ w zakresie technologii informatycznych i telekomunikacji w celu:

a) modernizacji infrastruktury telekomunikacyjnej, usług przesyłania danych, aplikacji zdalnego przetwarzania i projektów zastosowań telematycznych (TAP);

b) rozwoju i poprawy usług i umiejętności potrzebnych do zbudowania społeczeństwa informacyjnego oraz zintegrowania tych usług w możliwie najlepszy sposób w kontekście regionalnym;

c) poprawy świadomości co do możliwości gospodarczych i wymiany doświadczeń oraz know-how;

d) dostarczania lepszej informacji użytkownikom tych zasobów;

e)  wykorzystania potencjału tego sektora w sposób optymalny i trwały;

f)  zwiększenia zastosowania technologii komunikacyjnych i informacyjnych w dziedzinie edukacji, w tym kształcenia na odległość;

g) zwiększania zakresu handlu elektronicznego i współpracy gospodarczej;

h) poprawy i modernizacji sieci usług służby zdrowia poprzez rozwój powiązań między szpitalami, stosowania diagnozy na odległość i tworzenia wspólnych baz danych;

i)   rozwój multimedialnego dostępu do kultury i zasobów turystycznych;

j)  poprawy i zwiększenia zastosowania technologii komunikacyjnych i informatycznych w przemyśle i w celu innowacji.

Artykuł 15

Sektory społeczne

Wspólnota dostarcza, w ramach strategii rozwoju każdego KTZ, środków dla rozwoju czynnika ludzkiego i społecznego. Współpraca mogłaby w szczególności wspierać programy w następujących sektorach:

a)  Polityka edukacyjna i rozwój instytucjonalny (budynki i materiały); kształcenie językowe i kształcenie nauczycieli; szkolnictwo podstawowe, szkolnictwo średnie i kształcenie zawodowe; szkolnictwo wyższe (w tym działalność edukacyjna charakterystyczna dla danego sektora, np. szkolnictwo rolnicze).

W szkolnictwie należy się skoncentrować na zwiększeniu dostępności i poprawy jakości szkolnictwa podstawowego poprzez budowanie większej liczby szkół, poprawę stanu istniejących pomieszczeń i zapewnienie materiałów edukacyjnych, kształcenia, nauczycieli i stypendiów dla uboższych studentów;

b) Reformowanie działalności sektora ochrony zdrowia, polityka zdrowotna i rozwój instytucjonalny; edukacja medyczna, kształcenie i badania, infrastruktura zdrowotna; HIV/AIDS.

W sektorze zdrowia realizacja projektów powinna zapewnić podstawę i profilaktyczne usługi medyczne, w szczególności planowanie rodziny i opiekę nad matką i dzieckiem;

c) Polityka ludnościowa i planowanie rodziny; opieka nad matką i dzieckiem, w tym wsparcie dla projektów dotyczących wyżywienia i rozwoju następnego pokolenia.

d) Zwiększenie efektywności polityk zapobiegania produkcji, dystrybucji i przemytowi wszystkich rodzajów narkotyków, środków odurzających i substancji psychotropowych, zapobieganie i zmniejszeni nadużywania narkotyków, uwzględniając w tym kontekście pracę wykonaną przez organy międzynarodowe.

Współpraca obejmuje następujące elementy:

i)  kształcenie, edukację, promocję zdrowia i rehabilitację osób uzależnionych, włącznie z projektami ponownej integracji osób uzależnionych w środowisku społecznym i środowisku pracy;

ii) środki mające na celu wsparcie alternatywnych możliwości ekonomicznych, np. programów alternatywnego rozwoju obszarów nielegalnej produkcji roślin wykorzystywanych w produkcji narkotyków, związane ze skutecznymi środkami ich wdrożenia;

iii) pomoc techniczną, finansową i administracyjną odnoszącą się do monitorowania handlu prekursorami i ustanawiania norm równoważnych przyjętych przez Wspólnotę i odnośne władze międzynarodowe;

iv) pomoc techniczna, finansowa i administracyjna odnosząca się do zapobiegania, leczenia i zmniejszenia narkomanii;

v) pomoc techniczna i szkoleniowa oraz ustanawianie norm zapobiegania praniu brudnych pieniędzy równoważne przyjętym przez Wspólnotę i inne organy międzynarodowe, w szczególności grupę roboczą działań finansowych ds. prania brudnych pieniędzy;

vi) wymiana istotnych informacji w sprawie wykonywania przepisów lit.  a)–d).

e) Polityka wodna i rozwój instytucjonalny; ochrona zasobów wodnych; zarządzanie odpadami (woda dla rolnictwa lub energetyki będzie objęta działaniami odpowiedniego sektora).

W sektorze zaopatrzenia w wodę i ochrony sanitarnej otoczenia, celem jest świadczenie usług na terenach zaniedbanych. Finansowanie wspierające poprawę dostępu do zaopatrzenia w wodę pitną i usługi sanitarne przyczynia się bezpośrednio do rozwoju zasobów ludzkich poprzez poprawę stanu zdrowia, a tym samym zwiększenie wydajności pracy osób, które nie mają jeszcze dostępu do tych usług; ciągła potrzeba rozszerzenia podstawowych usług zaopatrzenia w wodę, usług sanitarnych i usług transportowych dla ludności zarówno miejskiej, jaki i wiejskiej musi być zaspokajana w zrównoważony sposób pod względem środowiska naturalnego.

f)  Wspólnota współpracuje z KTZ w zakresie ochrony, stałego wykorzystania swojej różnorodności biologicznej i stałego nią zarządzania, uwzględniając wspólnotowy plan działań w sprawie różnorodności biologicznej.

Współpraca w tej dziedzinie może obejmować, w szczególności:

i)  wspieranie opracowania, uaktualniania i wdrażania narodowych strategii i planów działań dotyczących różnorodności biologicznej;

ii) ułatwianie ustanawiania lokalnych, regionalnych i subregionalnych mechanizmów wymiany informacji oraz monitorowania i oceny postępu we wdrażaniu Konwencji o różnorodności biologicznej (⁷);

iii) opracowywanie i uaktualnianie baz danych o różnorodności biologicznej KTZ;

iv) wprowadzania właściwych środków odnoszących się do dostępu do zasobów genetycznych;

v) wspieranie zawierania z sektorem prywatnym umów w sprawie użytkowania zasobów genetycznych kraju, aby społeczności lokalne mogły efektywnie korzystać z przychodu uzyskiwanego z takich umów i aby użytkowanie zasobów genetycznych nie zaszkodziło ochronie i zachowaniu różnorodności biologicznej;

vi) wspomaganie KTZ w aktywnym uczestnictwie w procesie ustalania polityki i negocjacji na warunkach Konwencji o różnorodności biologicznej.

g) Budownictwo mieszkaniowe i zintegrowane projekty i programy urbanizacji.

W przypadku rozwoju urbanizacji wysiłki koncentrują się na budowie lub naprawie dróg i innej infrastruktury podstawowej, włącznie z tanim budownictwem.

Artykuł 16

Współpraca i integracja regionalna

Współpraca ma zapewnić udzielanie skutecznej pomocy w celu realizacji celów i priorytetów określonych przez odpowiednie władze KTZ w ramach współpracy i integracji regionalnej i subregionalnej:

1. Współpraca regionalna obejmuje czynności uzgodnione między:

a) dwoma lub więcej KTZ;

b) jednym lub więcej KTZ i jednym lub więcej sąsiadującymi państwami AKP lub niebędącymi państwami AKP;

c)  jednym lub więcej KTZ i jednym lub więcej państwami AKP lub jednym lub więcej najbardziej peryferyjnych regionów określonych w art. 299 ust.  2 Traktatu (Gwadelupa, Gujana, Martynika, Reunion, Wyspy Kanaryjskie, Azory i Madera);

d) dwoma lub więcej ugrupowaniami regionalnymi, których członkami są KTZ;

e) jednym lub więcej KTZ i ugrupowaniami regionalnymi, których członkami są KTZ, państwa AKP lub jeden lub więcej najbardziej peryferyjnymi regionami.

2. Celami współpracy w tym kontekście są:

a) dążenie do stopniowej integracji KTZ z gospodarką światową;

b) przyspieszenie współpracy gospodarczej i rozwoju w obrębie regionów KTZ i pomiędzy nimi i regionami państw AKP;

c) wspieranie swobodnego przepływu osób, towarów, usług, kapitału, siły roboczej i technologii;

d) przyspieszenie gospodarczego zróżnicowania oraz koordynacji i harmonizacji polityk współpracy regionalnej i subregionalnej;

e) wspieranie i promowanie handlu wewnątrz i między KTZ oraz handlu z najbardziej peryferyjnymi regionami, państwami AKP lub państwami trzecimi.

3. W kontekście integracji regionalnej, celem współpracy jest:

a) budowanie i wzmacnianie zdolności organizacji i instytucji współpracy regionalnej i integracji dla wspierania współpracy i integracji regionalnej;

b) zachęcanie najmniej rozwiniętych KTZ do brania udziału w rozwoju rynków regionalnych i odnoszenia stąd korzyści;

c) wdrażanie polityki reform strukturalnych na poziomie regionalnym;

d) liberalizacja handlu i płatności;

e) stymulowanie inwestycji zagranicznych i krajowych oraz innych inicjatyw regionalnej i subregionalnej integracji gospodarczej;

f)  uwzględnienie przejściowych kosztów netto integracji regionalnej w dochodach budżetowych i bilansie płatniczym.

4. Współpraca, w dziedzinie współpracy regionalnej, obejmuje szeroki zakres dziedzin funkcjonalnych i tematycznych, w szczególności dotyczących wspólnych problemów i pozwalających wykorzystać oszczędności skali, w tym:

a) infrastrukturę, zwłaszcza transport i komunikację oraz związane z tym problemy bezpieczeństwa, energetykę;

b) środowisko naturalne, zarządzanie zasobami wodnymi;

c) ochronę zdrowia, edukację i szkolenie;

d) badania i współpracę naukowo-techniczną;

e)  inicjatywy regionalne dotyczące przygotowania na wypadek katastrof i łagodzenia ich skutków;

f)  inne dziedziny, np. kontrolę zbrojeń, walkę z narkomanią, przestępczością zorganizowaną, praniem pieniędzy, nadużyciami finansowymi i korupcją.

5. Współpraca wspiera także programy i inicjatywy współpracy międzyregionalnej, między KTZ i między państwami AKP.

Artykuł 17

Współpraca kulturalna i społeczna

Współpraca przyczynia się do autonomicznego rozwoju KTZ, będącego procesem, który koncentruje się na samych narodach i jest zakorzeniony w kulturze każdego z nich. Wymiar ludzki i kulturowy obejmuje wszystkie dziedziny i znajduje odzwierciedlenie we wszystkich programach i projektach rozwoju. Współpraca wspomaga politykę i środki przyjęte przez właściwe władze KTZ w celu wzmocnienia ich zasobów ludzkich, podniesienia ich własnych zdolności twórczych i wspierania ich tożsamości kulturowej. Sprzyja ona udziałowi ludności w procesie rozwoju.

Współpraca kulturalna i społeczna odbywa się poprzez:

–  uwzględnianie wymiaru kulturowego i społecznego;

–  wspieranie tożsamości kulturowej i dialogu międzykulturowego, w szczególności w odniesieniu do zachowania dziedzictwa kulturowego, wytwarzania i upowszechniania dóbr kultury, wydarzeń kulturalnych oraz informacji i komunikacji;

– działania dotyczące rozwoju zasobów ludzkich, zwłaszcza obejmujące edukację i szkolenie, współpracę naukowo-techniczną, rolę kobiet w rozwoju, ochronę zdrowia i zwalczanie narkomanii, zaludnienie i demografię.

CZĘŚĆ TRZECIA

INSTRUMENTY WSPÓŁPRACY KTZ-WE

TYTUŁ I

WSPÓŁPRACA NA RZECZ FINANSOWANIA ROZWOJU

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Artykuł 18

Cele

Współpraca na rzecz finansowania rozwoju, poprzez zapewnienie wystarczających środków finansowych i odpowiedniej pomocy technicznej, ma na celu:

a)  wspieranie i wspomaganie starań KTZ mających na celu osiągnięcie trwałego rozwoju społecznego, kulturowego i gospodarczego w oparciu o wspólny interes i w duchu współzależności;

b) pomoc w podniesieniu poziomu życia narodów KTZ;

c) wspomaganie środków mogących mobilizować zdolność do przejawiania inicjatywy przez społeczności, grupy, stowarzyszenia i osoby prywatne i ich uczestnictwo w tworzeniu i realizacji programów rozwojowych;

d) przyczynienie się do pełnego uczestnictwa ludności w korzyściach z rozwoju w interesie zwalczania ubóstwa;

e) przyczynianie się do rozwoju zdolności KTZ do przystosowania i przekształcania lokalnych technologii i wprowadzania do nich innowacji oraz do opanowania odpowiednich nowych technologii;

f)  wsparcie starań KTZ zmierzających do gospodarczego zróżnicowania, między innymi poprzez przyczynianie się do stałego poszukiwania, ochrony, przetwarzania i wykorzystania ich zasobów naturalnych;

g) wspieranie i wspomaganie optymalnego rozwoju zasobów ludzkich w KTZ;

h) ułatwienie wzrostu przepływów finansowych do KTZ, które odpowiadają zmiennym potrzebom KTZ i wsparcie ich wysiłków w celu harmonizacji współpracy międzynarodowej na rzecz ich rozwoju poprzez współfinansowanie działań z innymi instytucjami finansowymi lub stronami trzecimi;

i)  wspieranie bezpośrednich inwestycji prywatnych w KTZ, wspomaganie rozwoju zdrowego, zasobnego i dynamicznego sektora prywatnego w KTZ i wspieranie przepływu lokalnych, krajowych i zagranicznych inwestycji prywatnych do sektorów produkcyjnych w KTZ;

j)  zachęcanie do współpracy regionalnej, solidarności i integracji między KTZ oraz między KTZ a państwami AKP;

k) zezwalanie na ustanowienie bardziej zrównoważonych stosunków gospodarczych i społecznych i lepszego zrozumienia między KTZ, państwami AKP, Państwami Członkowskimi a resztą świata, w celu wsparcia integracji KTZ z gospodarką światową;

l) umożliwienie skorzystania z pomocy w sytuacjach wyjątkowych tym KTZ, które zmagają się z poważnymi trudnościami gospodarczymi i społecznymi o wyjątkowym charakterze, wynikającymi z klęsk żywiołowych lub wyjątkowych okoliczności o porównywalnych skutkach;

m) pomaganie najmniej rozwiniętym KTZ pokonać szczególne przeszkody hamujące ich wysiłki na rzecz rozwoju.

Artykuł 19

Zasady

1. Współpraca na rzecz finansowania rozwoju opiera się na zasadach partnerstwa, komplementarności i pomocniczości oraz:

a)  jest realizowana zgodnie ze strategiami stowarzyszenia i rozwoju przyjętymi zgodnie z art. 4, z należytym uwzględnieniem geograficznych, społecznych i kulturowych cech KTZ oraz ich charakterystycznego potencjału;

b) zapewnia, by napływ środków odbywał się w sposób regularny i przewidywalny;

c) jest elastyczna i dostosowana do sytuacji każdego KTZ.

2. Państwa Członkowskie współpracują z Komisją w celu zapewnienia należytego zarządzania finansami przy wykorzystywaniu funduszy wspólnotowych.

3. Na zasadzie podejścia partnerskiego, decyzje o działalności wspólnotowej są podejmowane w ścisłej konsultacji między Komisją, władzami zainteresowanego KTZ i Państwem Członkowskim, z którym ten KTZ jest związany. Partnerstwo takie jest prowadzone w całkowitej zgodności z odpowiednimi uprawnieniami instytucjonalnymi, prawnymi i finansowymi każdego z partnerów.

4. Bez uszczerbku dla art. 25 ust.  1 akapit drugi, wpłaty dokonywane przez Wspólnotę i Państwa Członkowskie są komplementarne.

5. Zgodnie z zasadą pomocniczości, za wdrażanie czynności są odpowiedzialne władze zainteresowanego KTZ, bez uszczerbku dla uprawnień Komisji mających na celu zapewnienie należytego zarządzania finansami przy wykorzystywaniu funduszy wspólnotowych.

Artykuł 20

Jednolite dokumenty programowe

1. Zgodnie z art. 4, władze KTZ, Komisja oraz Państwo Członkowskie, z którym ten KTZ jest związany ustalają, w ramach partnerstwa, strategię i cele priorytetowe, na których opiera się JDP.

2. Władze KTZ są odpowiedzialne za:

a) ustanowienie priorytetów, na których powinna opierać się strategia współpracy;

b)  w ramach planowania sektorowego, identyfikację projektów i programów oraz ustanowienie środków wspomagających w celu zapewnienia trwałości i skuteczności proponowanych rozwiązań;

c) przygotowanie dokumentacji projektów i programów;

d) przygotowanie, negocjowanie i zawieranie umów;

e) realizację projektów i programów oraz zarządzanie nimi;

f)  obsługę projektów i programów oraz zapewnienie ich trwałości.

3. Właściwe organy KTZ i Komisji są wspólnie odpowiedzialne za:

a)  przyjęcie JDP;

b) zapewnienie równości warunków udziału w zaproszeniach do składania ofert i zamówieniach;

c)  monitorowanie i ocena skutków i wyników projektów i programów;

d)  zapewnienie właściwej, szybkiej i skutecznej realizacji projektów i programów.

4. Komisja jest odpowiedzialna za podejmowanie decyzji w sprawie finansowania ogólnego przydziału środków związanych z JDP, zgodnie z procedurą określoną w art. 24.

5. O ile niniejsza decyzja nie stanowi inaczej, wszystkie decyzje wymagające zatwierdzenia przez jedną ze stron stowarzyszenia są zatwierdzone lub uznane za zatwierdzone, w ciągu sześciu miesięcy od momentu notyfikacji drugiej stronie.

Artykuł 21

Zakres finansowania

W ramach strategii i priorytetów ustalonych przez odnośny KTZ na poziomie lokalnym lub regionalnym, wsparcie finansowe może zostać przyznane na czynności przyczyniające się do realizacji celów wymienionych w niniejszej decyzji.

W jej zakres wchodzą następujące czynności:

a)  polityki i reformy sektorowe oraz spójne z nimi projekty;

b)  rozwój instytucjonalny, zwiększanie zdolności oraz integracja aspektów środowiskowych;

c) pogramy współpracy technicznej;

d) pomoc humanitarna oraz pomoc w sytuacjach wyjątkowych;

e) dodatkowe wsparcie w wypadku wahań poziomu wpływów z wywozu towarów i usług.

Artykuł 22

Kwalifikowanie do finansowania

1. Następujące podmioty i organy kwalifikują się do uzyskiwania finansowego wsparcia na mocy niniejszej decyzji:

a) KTZ;

b)  regionalne lub międzypaństwowe organy, do których należy jeden lub więcej KTZ i będące do tego upoważnione przez odpowiednie organy;

c)  wspólne organy tworzone przez Wspólnotę i KTZ w celu realizacji pewnych celów specjalnych.

2. Za zgodą władz odnośnego KTZ, do uzyskiwania wsparcia mogą być uprawnione:

a) lokalne, krajowe i/lub regionalne publiczne lub pół-publiczne agencje, służby lub władze lokalne KTZ, w szczególności ich instytucje finansowe i banki rozwoju;

b) spółki i przedsiębiorstwa KTZ i ugrupowania regionalne;

c) przedsiębiorstwa Państw Członkowskich, aby umożliwić im, z towarzyszeniem ich własnego wkładu, podjęcie prac produkcyjnych na terytorium KTZ;

d) pośrednicy finansowi KTZ lub Wspólnoty promujący i finansujący inwestycje prywatne w KTZ;

e)  podmioty zdecentralizowanej współpracy i inne podmioty niepaństwowe z KTZ i ze Wspólnoty w celu umożliwienia im podjęcia projektów i programów gospodarczych, kulturalnych, społecznych i projektów edukacyjnych w KTZ w ramach zdecentralizowanej współpracy, określone w art. 29.

Artykuł 23

Programowanie i wykonanie

W ciągu 12 miesięcy od jej wejścia w życie niniejszej decyzji, Komisja przyjmuje przepisy wykonawcze do tej części i do załączników II A–D, zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 24 i we współpracy z KTZ zgodnie z art. 7.

Wspiera ona pełne wykorzystanie przez KTZ instrumentów ustanowionych w niniejszej decyzji, w szczególności przepisów handlowych i finansowych, poprzez udzielanie odpowiednich wytycznych i informacji w ciągu 12 miesięcy od wejścia decyzji w życie.

Przepisy obejmują w szczególności:

a) procedurę przygotowywania jednolitego dokumentu programowego i jego zasadniczych elementów;

b)  procedury i kryteria kontroli, audytu, ocen ex-ante, w połowie okresu i ex-post, oraz przeglądu i wykonania jednolitego dokumentu programowego, w tym odnoszące się do udziału Komisji w tych działaniach;

c)  przygotowanie sprawozdań okresowych lub innych sprawozdań;

d)  szczegółowe zasady korekt finansowych określone w art. 32.

Procedury finansowe i księgowe są ustanowiona w rozporządzeniu finansowym dziewiątego Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR).

Artykuł 24

Komitet EFR-KTZ

1. W miarę potrzeb Komisję wspomaga Komitet utworzony w drodze wewnętrznej umowy, zwany dalej w niniejszym artykule „Komitetem”.

2.  Wykonując uprawnienia powierzone mu na mocy niniejszej decyzji, Komitet znany jest jako „Komitet EFR-KTZ”. Regulamin wewnętrzny Komitetu, przyjęty na mocy umowy wewnętrznej ma zastosowanie do Komitetu EFR-KTZ.

3. Prace Komitetu koncentrują się na zasadniczych problemach współpracy na rzecz rozwoju na poziomie KTZ i regionalnym. W interesie spójności, koordynacji i komplementarności, monitoruje on wykonywanie JDP.

4.  Komitet wydaje opinie w sprawie:

a) projektów JDP i ich zmian;

b) przepisów wykonawczych do niniejszej części decyzji i do załączników II A-D.

5. Przedstawiciel Komisji przedkłada Komitetowi projekt środków, które należy podjąć. Komitet wydaje opinię w sprawie projektu w terminie wyznaczonym przez przewodniczącego. Opinia jest wydawana przez większość ustanowioną w art. 21 ust.  4 umowy wewnętrznej. Głosy przedstawicieli Państw Członkowskich w Komitecie są ważone w sposób określony w ust. 3 wyżej wymienionego artykułu. Przewodniczący nie bierze udziału w głosowaniu.

6. Komisja przyjmuje środki, które stosuje się niezwłocznie. Jednakże jeżeli środki te nie są zgodne z opinią Komitetu, Komisja niezwłocznie przekazuje je Radzie. W takim wypadku Komisja może odroczyć stosowanie wyznaczonych przez nią środków na okres nie dłuższy niż trzy miesiące od dnia takiego powiadomienia.

7. Rada, stanowiąc większością głosów i zgodnie z metodą ich ważenia określoną w ust. 5, może podjąć inną decyzję w terminie przewidzianym w ust. 6.

8. Komisja informuje Komitet o powtórnym ogłoszeniu, ocenie i audycie JDP.

Rozdział 2

Środki udostępniane KTZ

Artykuł 25

Pomoc finansowa

1. Całkowita kwota wspólnotowej pomocy finansowej do celów rozdziału 1, jej podział, warunki i zasady finansowania oraz wykorzystanie pomocy w latach 2000–2007 są podane w załącznikach II A–D i w rozdziale 3, bez uszczerbku dla przepisów przyjętych przez Komisję w sposób ustanowiony w art. 24.

Pomoc finansowa na mocy niniejszej decyzji może zostać użyta do pokrycia całkowitego kosztu zarówno lokalnych, jak i zagranicznych wydatków na projekty i programy, w tym na finansowanie kosztów powtarzających się.

2. KTZ kwalifikują się też do finansowania na rzecz krajów rozwijających się, wymienionych w załączniku II E na mocy obowiązującego ustawodawstwa oraz do programów wspólnotowych wymienionych w załączniku II F.

Rozdział 3

Wsparcie inwestycji sektora prywatnego

Artykuł 26

Popieranie inwestycji

Władze KTZ, Państw Członkowskich i Wspólnoty, uznając wagę inwestycji prywatnych w celu wsparcia współpracy na rzecz rozwoju oraz uznając potrzebę podjęcia działań w celu wsparcia takich inwestycji, postanawiają:

a)  stosować środki mające na celu zachęcenie inwestorów prywatnych, działających zgodnie z celami i priorytetami współpracy na rzecz rozwoju KTZ-WE i zgodnie właściwymi przepisami ustawowymi i wykonawczymi, do udziału w ich staraniach na rzecz rozwoju;

b) zapewnić takim inwestorom sprawiedliwe i równe traktowanie;

c) podejmować środki i działania przyczyniające się do stworzenia i utrzymania przewidywalnego i bezpiecznego klimatu dla inwestycji oraz rozpocząć negocjacje w sprawie umów, które poprawią ten klimat;

d) wspierać efektywną współpracę między podmiotami gospodarczymi z KTZ oraz między nimi a podmiotami Wspólnotowymi w celu zwiększenia przepływu kapitału, umiejętności zarządzania, technologii i innych form know-how;

e) starać się o większy przepływ środków prywatnych między Wspólnotą a KTZ poprzez, między innymi, usunięcie przeszkód utrudniających podmiotom gospodarczym z KTZ dostęp do międzynarodowych rynków kapitałowych, w tym rynków Wspólnoty;

f)  stworzyć warunki sprzyjające rozwojowi instytucji finansowych i mobilizacji środków o istotnym znaczeniu dla akumulacji kapitału i wzrostu przedsiębiorczości;

g) wspierać rozwój przedsiębiorczości poprzez podejmowanie niezbędnych działań mających na celu poprawę środowiska biznesu, w szczególności tworzenie ram prawnych i administracyjnych oraz bodźców sprzyjających powstawaniu i rozwojowi dynamicznych przedsiębiorstw sektora prywatnego, włącznie z przedsiębiorstwami zakładanymi od podstaw;

h) wzmocnić zdolność lokalnych instytucji w KTZ do zapewnienia szeregu usług zachęcających podmioty lokalne do udziału w większym zakresie w działalności przemysłowej i gospodarczej.

Artykuł 27

Wsparcie i finansowanie inwestycji

Współpraca będzie zapewniała długoterminowe finansowanie w celu wspierania wzrostu sektora prywatnego i mobilizowała w tym celu kapitał krajowy i zagraniczny. W tym celu, współpraca zapewnia w szczególności:

a) dotacje do pomocy technicznej i finansowej wspierającej rozwój zasobów ludzkich, tworzenie zdolności instytucjonalnej i innych form pomocy instytucjonalnej związanej z konkretnymi inwestycjami; środki zmierzające do poprawy konkurencyjności przedsiębiorstw i rozwijania zdolności prywatnych pośredników finansowych i niefinansowych; środki mające ułatwić i wspierać inwestycje oraz czynności w celu poprawy konkurencyjności;

b) usługi doradczo-konsultacyjne w celu stworzenia klimatu przyjaznego dla inwestycji i zasobów informacyjnych, aby pomóc ukierunkowaniu i stymulowaniu przepływów kapitałowych;

c) dotacje finansowane przez instrument inwestycyjny określony w załączniku II C;

d) pożyczki ze środków własnych EBI.

Warunki mające zastosowanie do instrumentu inwestycyjnego i pożyczek wymienionych powyżej zostały ustanowione odpowiednio w załącznikach II B i C.

Rozdział 4

Dodatkowe wsparcie w przypadku wahań przychodów z wywozu

Artykuł 28

Dodatkowe wsparcie

1. W celu złagodzenia negatywnych skutków krótkoterminowych wahań przychodów z wywozu, zwłaszcza produktów sektora rolnictwa i górnictwa, które mogłyby zagrozić realizacji celów rozwoju KTZ, ustanawia się system dodatkowej pomocy w ramach przydziału finansowego określonego w załączniku II A.

2. Celem pomocy w przypadku krótkoterminowych wahań przychodów z wywozu jest ochrona polityki i reform makroekonomicznych i sektorowych zagrożonych w wyniku spadku wpływów oraz przeciwdziałanie negatywnym skutkom niestabilności przychodów z wywozu, w szczególności produktów rolnych i górnictwa.

3. Zależność gospodarek KTZ od wywozu, zwłaszcza produktów w sektorze rolnictwa i górnictwa, bierze się pod uwagę przy rozdzielaniu środków określonych w załączniku II D. W tym kontekście, najmniej rozwinięte KTZ są bardziej korzystnie traktowane.

4. Dodatkowe środki dostarcza się zgodnie ze szczegółowymi procedurami mechanizmu wsparcia wymienionymi w załączniku II D.

5.  Wspólnota wspiera także rynkowe programy ubezpieczeń przeznaczone dla KTZ zmierzające do zabezpieczenia tych krajów przed ryzykiem wahań przychodów z wywozu.

Rozdział 5

Wsparcie pozostałych podmiotów współpracy

Artykuł 29

Cele i finansowanie

1.  W celu ustosunkowania się do potrzeb społeczności lokalnych w zakresie rozwoju i zachęcanie wszystkich podmiotów zdecentralizowanej współpracy, mogących przyczynić się do autonomicznego rozwoju KTZ do zgłaszania i realizowania inicjatyw, współpraca KTZ-WE wspiera takie czynności na rzecz rozwoju w granicach przewidzianych przez zainteresowane KTZ i przez Państwa Członkowskie, z którymi te KTZ są związane, oraz w ramach przepisów jednolitego dokumentu programowego.

2. W tym kontekście, wsparcia finansowego udziela się następującym zdecentralizowanym projektom i mikroprojektom:

a) Partnerami współpracy uprawnionymi do wsparcia finansowego w ramach niniejszego rozdziału są zdecentralizowane podmioty współpracy we Wspólnocie, KTZ lub innych krajach rozwijających się, mianowicie: władze lokalne, organizacje pozarządowe, lokalne stowarzyszenia zawodowe i lokalne grupy obywateli, spółdzielnie, związki zawodowe, organizacje kobiece i młodzieżowe, instytucje oświatowe i badawcze, kościoły i wszelkie stowarzyszenia pozarządowe, jakie mogą przyczynić się do rozwoju.

Ta forma współpracy umożliwia aktywizację zdolności, innowacyjnych sposobów działania, metod i środków podmiotów zdecentralizowanej współpracy, na rzecz rozwoju KTZ. Wsparcie będzie dotyczyć w szczególności wspólnych działań między Wspólnotą, KTZ i innymi krajami rozwijającymi się;

b)  Lokalne mikroprojekty mają gospodarczy i społeczny wpływ na życie ludzi, zaspokajają zaobserwowane i stwierdzone podstawowe potrzeby oraz podejmowane są z inicjatywy i z aktywnym udziałem społeczności lokalnych, które z nich będą korzystać.

3. Projekty lub programy w ramach tej formy współpracy mogą być sposobem osiągnięcia poszczególnych celów jednolitego dokumentu programowego lub wynikiem inicjatyw społeczności lokalnych lub podmiotów zdecentralizowanych.

4. Wsparcie udzielane w ramach niniejszego rozdziału jest elementem dodatkowym lub, w razie potrzeby, komplementarnym w odniesieniu do przepisów załącznika II E.

5.  Wkład w finansowanie mikroprojektów i współpracy zdecentralizowanej pochodzi z dotacji, w którym to przypadku wkład zwykle nie przekracza trzech czwartych całkowitego kosztu każdego projektu. Pozostała część zostaje sfinansowana:

a) w przypadku mikroprojektów, przez zainteresowaną społeczność lokalną, w formie niepieniężnej lub w formie usług lub w gotówce w zależności od jej możliwości wniesienia wkładu;

b)  w przypadku współpracy zdecentralizowanej, przez podmioty współpracy zdecentralizowanej, pod warunkiem że środki finansowe, techniczne, materialne i inne środki udostępnione przez te podmioty stanowią, jako ogólna zasada, mniej niż 25 % szacowanego kosztu projektu/programu;

c)  w wyjątkowych przypadkach, gdy mają miejsce zarówno mikroprojekty, jak i współpraca zdecentralizowana, przez władze KTZ, w formie wkładów finansowych albo poprzez udostępnienie publicznego sprzętu lub świadczenie usług.

Procedury stosowane w odniesieniu do projektów programów finansowanych w kontekście mikroprojektów, jak i współpracy zdecentralizowanej są wymienione w niniejszej decyzji, zwłaszcza w odniesieniu do przepisów wykonawczych jednolitego dokumentu programowego.

Rozdział 6

Wsparcie pomocy humanitarnej i pomocy w sytuacjach wyjątkowych

Artykuł 30

Cele i środki

1. Pomoc humanitarna i pomoc w sytuacjach wyjątkowych jest udzielana KTZ przeżywającemu poważne trudności gospodarcze i społeczne o wyjątkowym charakterze wynikające z klęsk żywiołowych lub wyjątkowych okoliczności powodujących porównywalny skutek. Pomoc humanitarną i pomoc w sytuacjach wyjątkowych kontynuuje się tak długo jak potrzeba, aby można było sprostać pilnym problemom, jakie powstają w takich sytuacjach.

Pomoc humanitarna i pomoc w sytuacjach wyjątkowych jest udzielana wyłącznie na podstawie potrzeb i interesów ofiar katastrof.

2. Celem pomocy humanitarnej i pomocy w sytuacjach wyjątkowych jest:

a)  ratowanie ludzkiego życia w sytuacja kryzysowych i pokryzysowych spowodowanych klęskami żywiołowymi lub wyjątkowymi okolicznościami o porównywalnym skutku;

b) udział w sfinansowaniu transportu pomocy i wysiłki w celu zapewnienia, z wykorzystaniem wszelkich dostępnych środków logistycznych, by pomoc dotarła do tych, dla których jest przeznaczona;

c)  prowadzenie krótkoterminowych akcji odbudowy i przywracania poprzedniego stanu, aby jak najszybciej stworzyć tym ludziom warunki do integracji lub reintegracji;

d) ustosunkowanie się do potrzeb wynikających z przemieszczeń ludności, jak np. uchodźców, wysiedleńców i powracających w następstwie klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka, w celu zaspokojenia, tak długo jak to konieczne, wszelkich potrzeb uchodźców i wysiedleńców bez względu gdzie się znajdują, oraz ułatwienia ich dobrowolnego ponownego osiedlenia się;

e) pomoc KTZ w rozwoju lub doskonaleniu systemów zapobiegania katastrofom i postępowania w razie ich zaistnienia, w tym systemów przewidywania i wczesnego ostrzegania, w celu ograniczenia następstw katastrof.

3. Pomoc może także zostać przyznana KTZ przyjmującym uchodźców lub osoby powracające w celu zaspokojenia najpilniejszych potrzeb nieobjętych pomocą w sytuacjach wyjątkowych.

4. Pomoc przewidziana w niniejszym artykule jest finansowana z budżetu Wspólnoty. Jednakże może być ona wyjątkowo finansowana z wpłat ustanowionych w załączniku II A, w uzupełnieniu finansowania danej pozycji budżetu.

5. Działania związane z pomocą humanitarną i pomocą w sytuacjach wyjątkowych podejmuje się na wniosek KTZ dotkniętego katastrofą, Komisji, Państwa Członkowskiego, z którym ten KTZ jest związany, organizacji międzynarodowych lub lokalnych albo międzynarodowych organizacji pozarządowych. Pomoc taka jest zarządzana i udzielana w ramach procedur ułatwiających szybkie, elastyczne i skuteczne działania.

Rozdział 7

Procedury wykonawcze

Artykuł 31

Pomoc techniczna

1. Z inicjatywy lub w imieniu Komisji, środki w ramach badań lub pomocy technicznej mogą być finansowane w celu zapienienia przygotowania, monitorowania, oceny i nadzoru niezbędnych do wykonania niniejszej decyzji.

Takie środki w ramach badań lub pomocy technicznej są finansowane z całkowitego przydziału dotacji.

2. Z inicjatywy KTZ, środki w ramach badań lub pomocy technicznej mogą być finansowane w stosunku do wykonywania czynności ujętych w jednolitym dokumencie programowym, uzależnionych od opinii Komisji.

Środki takie w ramach badań lub pomocy technicznej są finansowane ze środków przydzielonych odnośnemu KTZ.

Artykuł 32

Kontrola finansowa

1. Odnośne KTZ biorą na siebie podstawową odpowiedzialność za nadzór finansowy nad interwencją. W miarę potrzeb jest on wykonywany w koordynacji z Państwem Członkowskim, z którym ten KTZ jest związany, zgodnie ustawodawstwem krajowym.

2. Komisja jest odpowiedzialna za:

a) zapewnienie, że system zarządzania i kontroli istnieje i działa prawidłowo w odnośnym KTZ, aby środki wspólnotowe, były wydawane prawidłowo i efektywnie;

b) wysłanie, w przypadku nieprawidłowości, zaleceń lub wniosków o środki korygujące w celu wyeliminowania tych nieprawidłowości i usunięcia wszystkich stwierdzonych uchybień w zarządzaniu.

3. Komisja, KTZ, a gdzie sytuacja tego wymaga, Państwo Członkowskie, z którymi ten KTZ jest związany, współpracują na podstawie uzgodnień administracyjnych przyjętych na spotkaniach organizowanych raz lub dwa razy w roku w celu koordynacji programów, metodologii i wdrażania kontroli.

4. W odniesieniu do korekt finansowych:

a)  KTZ jest w pierwszej kolejności odpowiedzialny za wykrywanie i korygowanie nieprawidłowości finansowych;

b) jednakże w przypadku uchybień ze strony odnośnego KTZ, Komisja podejmuje działanie, o ile KTZ nie jest w stanie zaradzić zaistniałej sytuacji a próby polubownego załatwienia sprawy nie przynoszą efektu, w kierunku zmniejszenia lub wycofania salda ogólnej sumy przyznanych środków zgodnie z decyzją o finansowaniu jednolitego dokumentu programowego.

Rozdział 8

Przejście od poprzedniego Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR) do dziewiątego EFR

Artykuł 33

Wykonywanie poprzednich EFR i faza przejściowa

1. Zobowiązania podjęte w ramach szóstego, siódmego i ósmego EFR przed wejściem w życie niniejszej decyzji są w dalszym ciągu realizowane zgodnie z zasadami mającymi zastosowanie do tych EFR.

Środki z szóstego, siódmego i ósmego EFR, które były przydzielone KTZ przed wejściem w życie niniejszej decyzji wciąż pozostają im przydzielone. Środki te są nadal wykorzystywane zgodnie z przepisami decyzji 91/482/EWG, która nadal ma zastosowanie do tych celów, do czasu wejścia w życie umowy wewnętrznej ustanawiającej dziewiąty EFR.

Do czasu wejścia w życie umowy wewnętrznej ustanawiającej dziewiąty EFR, urzędnicy odpowiedzialni za zarządzanie środkami Europejskiego Funduszu Rozwoju, mianowicie główny urzędnik zatwierdzający EFR, lokalny urzędnik zatwierdzający KTZ i przewodniczący delegacji Komisji, pozostają odpowiedzialni za zadania z zakresu zarządzania i wdrażania powierzone im na mocy decyzji Rady 91/482/WE.

2. Wszelkie salda pozostałe z poprzednich EFR w dniu wejścia w życie wewnętrznej umowy ustanawiającej dziewiąty EFR, jak również wszystkie kwoty z realizowanych projektów w ramach tych Funduszy podlegające wyłączeniu ze zobowiązania finansowego w okresie późniejszym, powinny zostać przekazane do dziewiątego EFR i rozdzielone zgodnie z warunkami ustanowionymi w niniejszej decyzji.

Wszystkie środki przekazane w ten sposób do dziewiątego EFR, które poprzednio zostały przydzielone do programu indykatywnego KTZ lub regionu, pozostają przydzielone temu KTZ lub współpracy regionalnej.

Wszystkie pozostałe salda nieprzydzielone do programu indykatywnego zostają przeniesione do kwoty nieprzeznaczonej na żaden cel dziewiątego EFR. Całkowita kwota w ramach niniejszej decyzji, uzupełniona o salda z poprzednich EDF, obejmuje lata 2000–2007. Niniejszy ustęp stosuje się w szczególności do wszystkich pozostałych sald ogólnych kwot określonych w art. 118 i 142 decyzji 91/482/EWG dotyczącej, odpowiednio, stabilizacji przychodów z wywozu produktów rolnych (Stabex) i specjalnego instrumentu finansowania (Sysmin).

TYTUŁ II

WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA I HANDLOWA

Artykuł 34

Cel

1. Celem współpracy gospodarczej i handlowej jest wspieranie rozwoju gospodarczego-społecznego KTZ, w szczególności poprzez ustanowienie ścisłych stosunków gospodarczych pomiędzy nimi i Wspólnotą jako całością.

Realizacja takiej współpracy musi być zgodne z celami pozostałych wspólnych polityk.

2. Ponadto, Wspólnota zobowiązuje się wspierać skutecznie integrację KTZ z globalną gospodarką i rozwijać ich handel towarami usługami na rynkach regionalnych i światowych.

Rozdział 1

Uzgodnienia dotyczące obrotu towarowego

Artykuł 35

Swobodny dostęp produktów pochodzących

1. Produkty pochodzące z KTZ są w przywożone do Wspólnoty bez ceł przywozowych.

2. Pojęcie „produkty pochodzące” i metody współpracy administracyjnej odnoszące się do niej są ustanowione w załączniku III.

Artykuł 36

Przeładunek produktów niepochodzących znajdujących się w swobodnym obrocie w KTZ

1. Produkty niepochodzące z KTZ ale będące przedmiotem swobodnego obrotu w KTZ i jako takie powrotnie wywożone do Wspólnoty są w przypadku przywozu do Wspólnoty wolne od należności celnych i podatków o skutku równoważnym, pod warunkiem że:

a) w odnośnym KTZ, zapłacono za nie cło lub podatki o skutku równoważnym na poziomie równym lub wyższym niż poziom należności celnych stosowanych w przywozie do Wspólnoty tych samych produktów z państw trzecich, korzystających z klauzuli największego uprzywilejowania;

b) nie były przedmiotem zwolnienia z należności celnych lub podatków o skutku równoważnym, albo przedmiotem zwrotu całości lub części należności celnych lub podatków, bez uszczerbku dla ust. 2;

c) są zaopatrzone w świadectwo wywozowe.

2. Bez uszczerbku dla ust. 1, Komisja może, po otrzymaniu właściwie umotywowanego wniosku od władz odnośnego KTZ i w świetle celów niniejszej decyzji, przyznać KTZ publiczną pomoc finansową na potrzeby obsługi procedury przeładunku.

We wniosku wskazuje się w szczególności rodzaj i oczekiwaną wielkość handlu, który ma być objęty pomocą.

Pomoc ta musi mieć formę pomocy w odniesieniu do przewozu towarów wprowadzonych do swobodnego obrotu, włączając w to uzasadnione wydatki bieżące związane z zarządzaniem procedurą przeładunku. Pomoc ta nie powoduje poważnych zaburzeń ani trudności mogących wynikać z pogorszenia w sektorze gospodarki Wspólnoty lub jednego lub więcej Państw Członkowskich.

Władze KTZ mogą składać oświadczenia do Komisji w celu dostarczenia dalszych informacji uzasadniających ich pisemny wniosek.

Na wniosek władz KTZ, zwołuje się grupę roboczą partnerstwa określoną w art.  7 ust. 3 w celu podjęcia decyzji we wszystkich sprawach wynikających z zarządzania procedurą przeładunku.

3. Ustępów 1 i 2 nie stosuje się do:

a) produktów rolnych wymienionych w załączniku I do Traktatu ani do produktów objętych rozporządzeniem Rady (EWG) nr 3448/93 z dnia 6 grudnia 1993 r. ustanawiającym zasady handlu mające zastosowanie do niektórych towarów pochodzących z przetwórstwa produktów rolnych (⁸) z wyjątkiem, od dnia 1 lutego 2002 i pod warunkiem przyjęcia przez Komisję niezbędnych przepisów wykonawczych, do produktów rybołówstwa:

A) objętych kodami CN 0303 31 10 00, 0304  20 95 10 i 0306 13 10 przeładowanych na Grenlandii w stosunku do rocznej ilości wynoszącej 10 000 ton, oraz

B) objętych kodami CN 0302 21 10, 0303 31 10, 0305  49 10, 0306 12 10, 0306 12 90, 0306 22  91, 0306 22 99, 0306 13 10, 0306 13 30, 0306  13 40, 0306 13 50, 0306 13 80, 0306 23  10, 0306 23 31, 0306 23 39, 0306 23 90 przeładowanych na Saint-Pierre i Miquelon w stosunku do rocznej ilości wynoszącej 2  000 ton;

b) produkty, podlegające przy przywozie do Wspólnoty restrykcjom lub ograniczeniom ilościowym lub cłom antydumpingowym.

4. Warunki wprowadzania do Wspólnoty produktów niepochodzących z KTZ, lecz znajdujących się w swobodnym obrocie w KTZ, oraz metody współpracy administracyjnej odnoszące się do nich są ustanowione w załączniku IV.

Artykuł 37

Sposób postępowania komitetu

1. W sprawach objętych art. 36, Komisja jest wspomagana przez Komitet.

2. Artykułów 3 i 7 decyzji 1999/468/WE stosuje się do procedur Komitetu.

3. Komitet uchwala swój regulamin wewnętrzny.

Artykuł 38

Ograniczenia ilościowe i środki o skutku równoważnym

1. Wspólnota nie stosuje w odniesieniu do przywozu produktów pochodzących z KTZ żadnych ograniczeń ilościowych ani środków o skutku równoważnym.

2. Przepisy ust. 1 nie stanowią przeszkód w stosowaniu zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytu towarów uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrony roślin, ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, zachowaniem nieodnawialnych zasobów naturalnych, bądź ochrony własności przemysłowej i handlowej.

Takie zakazy lub ograniczenia w żadnym przypadku nie powinny stanowić arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji, lub ogólnie, ukrytego ograniczenia w handlu.

Artykuł 39

Odpady

1. Przewóz odpadów między Państwami Członkowskimi a KTZ podlega kontroli zgodnie z prawem międzynarodowym i prawem wspólnotowym. Wspólnota wspiera ustanawianie i rozwój skutecznej współpracy międzynarodowa w tej dziedzinie w celu ochrony środowiska naturalnego i zdrowia publicznego.

2. Wspólnota zakazuje wszelkiego wywozu bezpośredniego lub pośredniego odpadów do KTZ, z wyjątkiem wywozu odpadów niebędących niebezpiecznymi, przeznaczonych do odzysku, podczas gdy władze KTZ zakazują bezpośredniego lub pośredniego przywozu do ich krajów takich odpadów ze Wspólnoty lub dowolnego innego kraju, bez uszczerbku dla szczególnych międzynarodowych zobowiązań dotyczących tych dziedzin, które zostały podjęte, lub mogą zostać podjęte w przyszłości na właściwych forach międzynarodowych.

3. W odniesieniu do Wspólnoty stosuje się rozporządzenie Rady (EWG) nr 259/93 z dnia 1 lutego 1993 r. w sprawie nadzoru i kontroli przesyłania odpadów w obrębie, do Wspólnoty Europejskiej oraz poza jej obszar (⁹).

4. W odniesieniu do tych KTZ, które, ze względu na swój status konstytucyjny, nie są stroną Konwencji bazylejskiej, ich odpowiednie organy przyspieszą przyjęcie niezbędnego ustawodawstwa krajowego i rozporządzeń administracyjnych w celu wykonania postanowień Konwencji bazylejskiej (¹⁰).

5. Dodatkowo, zainteresowane Państwa Członkowskie wspierają przyjęcie przez KTZ niezbędnego ustawodawstwa krajowego i rozporządzeń administracyjnych w celu wykonania:

a) rozporządzenia (EWG) nr 259/93 jak następuje:

i)  artykuł 13 w zakresie wysyłki odpadów wewnątrz KTZ,

ii) artykuł 18 w zakresie wywozu odpadów do państw AKP z KTZ;

b) rozporządzenia (WE) nr 1420/1999 (¹¹);

c) rozporządzenie Komisji (WE) nr 1547/1999 (¹²);

d) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/59/WE, z zastrzeżeniem terminów transpozycji, ustanowionych w jej art. 16 (¹³).

6.  W odniesieniu do przywozu do Wspólnoty z KTZ odpadów niebezpiecznych i odpadów niebędących niebezpiecznymi, przeznaczonych do ostatecznej utylizacji, stosuje się art. 1–12 i 25–39 rozporządzenia (EWG) nr 259/93 i decyzję Komisji 94/774/EC (¹⁴).

7.  Jeden lub więcej KTZ i Państwo Członkowskie, z którym te KTZ są związane, mogą stosować krajowe procedury wywozu odpadów z KTZ do tego Państwa Członkowskiego.

W tym przypadku zainteresowane Państwo Członkowskie notyfikuje Komisji obowiązujące ustawodawstwo w ciągu sześciu miesięcy od wejścia w życie niniejszej decyzji lub każde przyszłe stosowne ustawodawstwo krajowe, włącznie z jego zmianami.

Artykuł 40

Środki przyjęte przez KTZ

1. Z uwagi na obecne potrzeby rozwojowe KTZ, władze KTZ mogą utrzymać lub wprowadzić w odniesieniu do przywozu produktów pochodzących ze Wspólnoty, należności celne lub ograniczenia ilościowe, jakie uznają za konieczne.

2. a) Zasady handlu stosowane wobec Wspólnoty przez KTZ nie mogą spowodować żadnej dyskryminacji między Państwami Członkowskimi ani być mniej korzystne niż klauzula największego uprzywilejowania.

b) Bez względu na przepisy szczególne niniejszej decyzji, Wspólnota nie stosuje w dziedzinie handlu dyskryminacji między KTZ.

c) Przepisy lit. a) nie stanowią przeszkody, żeby kraj lub terytorium zapewniło niektórym innym KTZ lub innym krajom rozwijającym się bardziej korzystnego traktowania niż przyznane Wspólnocie.

3. Władze KTZ przekazują Komisji, w okresie trzech miesięcy od wejścia w życie niniejszej decyzji, taryfy celne i wykazy ograniczeń ilościowych, które stosują.

Przekażą one także Komisji informację zarówno o następnych zmianach takich środków oraz kiedy i w jakim zakresie zostały one przyjęte.

Artykuł 41

Klauzula nadzoru

1. Produkty pochodzące z KTZ określone w art. 35 lub produkty niepochodzące z KTZ określone w art. 36 mogą podlegać specjalnemu nadzorowi. Komisja decyduje, w konsultacji z władzami KTZ i Państwem Członkowskim, z którym ten KTZ jest związany, do których produktów stosuje się nadzór.

2. Stosuje się art. 308d rozporządzenia Komisji nr 2454/93 ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (¹⁵).

3. Komisja i właściwe władze KTZ zapewniają skuteczność środków nadzoru wprowadzając metody współpracy administracyjnej wymienione w załącznikach III i IV.

Artykuł 42

Środki ochronne

1. Jeżeli w wyniku zastosowania niniejszej decyzji wystąpią poważne zaburzenia w sektorze gospodarki Wspólnoty lub jednego albo więcej jej Państw Członkowskich, lub zagrożona będzie ich zewnętrzna stabilność finansowa, lub jeśli wystąpią trudności mogące doprowadzić do pogorszenia w sektorze działalności Wspólnoty lub w regionie Wspólnoty, Komisja może, z własnej inicjatywy lub na wniosek jednego lub więcej Państw Członkowskich oraz po konsultacji z Komitetem określonym w art. 43 podjąć środki ochronne lub upoważnić zainteresowane Państwa Członkowskie do podjęcia niezbędnych środków ochronnych, zgodnie z poniższymi ustępami.

2. Do celów stosowania ust. 1, pierwszeństwo należy dać tym środkom, które w najmniejszym stopniu mogłyby zakłócić funkcjonowanie stowarzyszenia i Wspólnoty. Środki te nie przekraczają zakresu środków absolutnie niezbędnych do wyeliminowania powstałych trudności. Nie mogą one przekraczać zakresu wycofania traktowania preferencyjnego przyznanego na mocy niniejszej decyzji.

3. Gdy środki ochronne są podejmowane lub modyfikowane, szczególną uwagę zwraca się na interesy najmniej rozwiniętych KTZ.

4. Niniejszy artykuł pozostaje bez uszczerbku dla praw i obowiązków Wspólnoty w ramach reguł WTO, włączając w to reguły zawarte w Porozumieniu WTO w sprawie środków ochronnych (¹⁶). Nie stanowi on także przeszkody dla stosowania przepisów ustanawiających wspólną organizację rynków rolnych, lub administracyjnych przepisów wspólnotowych lub krajowych z nich wynikających, albo szczególnych reguł przyjętych na mocy art. 235 Traktatu w odniesieniu do przetworzonych produktów rolnych.

5. a) Jeżeli Państwo Członkowskie kieruje wniosek do Komisji o zastosowanie środków ochronnych, Komisja informuje odpowiednio Radę, Państwa Członkowskie i władze KTZ w ciągu trzech dni roboczych od daty otrzymania wniosku Państwa Członkowskiego i zaprasza władze KTZ do przekazania jakichkolwiek informacji uznanych przez nie za ważne dla zaistniałej sytuacji.

b) Gdy Komisja działa z własnej inicjatywy, informuje ona o tym zainteresowany KTZ i Państwa Członkowskie w jak najwcześniejszej fazie.

c) Jeżeli władze KTZ wystąpią z takim wnioskiem i bez uszczerbku dla nieprzekraczalnych terminów określonych w niniejszym artykule, zwołuje się grupę roboczą partnerstwa określoną w art. 7 ust. 3. Wynik działania grupy roboczej przekazuje się komitetowi doradczemu. W takim przypadku nieprzekraczalny termin określony w ust. 9 niniejszego artykułu zostaje przedłużony o dziesięć dni roboczych. W tym samym czasie Państwa Członkowskie zostają zaproszone na posiedzenie komitetu określonego w art. 43.

Państwa Członkowskie i KTZ przekazują Komisji wszystkie informacje konieczne do uzasadnienia ich wniosków o stosowanie lub niestosowanie środków ochronnych.

6. Komisja niezwłocznie powiadamia Radę, Państwa Członkowskie i władze KTZ o decyzji o podjęciu niezbędnych środków ochronnych. Decyzję stosuje się ze skutkiem natychmiastowym.

7. Każde Państwo Członkowskie może przedstawić decyzję Komisji, określoną w ust. 6, Radzie w ciągu 10 dni roboczych od otrzymania notyfikacji o decyzji.

8. Jeżeli Komisja nie przyjmie decyzji w ciągu 21 dni roboczych lub jeżeli odrzuci wniosek, lub jeżeli Komisja zadecyduje o niepodjęciu środków ochronnych, każde Państwo Członkowskie, które skierowało sprawę do Komisji może przedstawić ją Radzie.

9. W przypadkach określonych w ust. 7 i 8, Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną, może przyjąć inną decyzję w ciągu 21 dni roboczych.

Artykuł 43

Procedura komitetu

1. W sprawach objętych art. 42 Komisja jest wspomagana przez Komitet.

2. Artykuły 3 i 7 decyzji 1999/468/WE stosuje się do procedur Komitetu.

3. Komitet uchwala swój regulamin wewnętrzny.

Rozdział 2

Handel usługami i zasady zakładania przedsiębiorstw

Artykuł 44

Cel ogólny

Celem długoterminowym w tej dziedzinie jest stopniowa liberalizacja handlu usługami, z należytym poszanowaniem celów polityki lokalnej KTZ i z odpowiednim uwzględnieniem poziomu rozwoju KTZ i zobowiązań podjętych przez Wspólnotę, Państwa Członkowskie lub KTZ w ramach WTO.

Artykuł 45

Zasady ogólne zakładania przedsiębiorstw i świadczenia usług

1. Do celów niniejszego rozdziału stosuje się następujące definicje:

a) „spółki lub przedsiębiorstwa”: spółki prawa cywilnego lub handlowego, także spółki publiczne lub inne, spółdzielnie, oraz wszystkie inne osoby prawne lub stowarzyszenia prawa publicznego lub prywatnego, z wyjątkiem spółek, które zmierzają do osiągnięcia zysku.

„Spółki lub przedsiębiorstwa Państwa Członkowskiego” to spółki lub przedsiębiorstwa utworzone zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego, których siedziba statutowa, zarząd lub główne miejsce prowadzenia działalności znajduje się w Państwie Członkowskim. Jednakże spółka lub przedsiębiorstwo mające tylko swoja siedzibę statutową w Państwie Członkowskim musi być zaangażowane w działalność mającą rzeczywisty i ciągły związek z gospodarką tego Państwa Członkowskiego.

„Spółki lub przedsiębiorstwa KTZ” to spółki lub przedsiębiorstwa utworzone zgodnie z prawem danego KTZ, których siedziba statutowa, zarząd lub główne miejsce prowadzenia działalności znajduje się w tym KTZ. Jednakże spółka lub przedsiębiorstwo mające tylko swoja siedzibę statutową w tym kraju lub terytorium, musi być zaangażowane w działalność mającą rzeczywisty i ciągły związek z gospodarką tego kraju lub terytorium;

b) „mieszkańcy KTZ”: osoby będące normalnie rezydentami KTZ, będące obywatelami Państwa Członkowskiego lub posiadające status prawny szczególny dla KTZ. Definicja ta podostaje bez uszczerbku dla praw przyznanych przez obywatelstwo Unii w rozumieniu Traktatu.

2. Jeśli chodzi o przepisy stosowane do zakładania przedsiębiorstw i świadczenia usług, zgodnie z art. 183 ust.  5 Traktatu i poniższym ust. 3:

a) Wspólnota stosuje wobec KTZ zobowiązania podjęte w ramach Układu Ogólnego w sprawie Handlu Usługami (GATS) na warunkach określonych w tym Układzie i zgodnie z niniejszą decyzją; stosując te zobowiązania, Państwa Członkowskie nie dyskryminują mieszkańców, spółek lub przedsiębiorstw KTZ;

b)  władze KTZ zapewniają obywatelom, spółkom i przedsiębiorstwom Państw Członkowskich traktowanie, które nie jest gorsze od zapewnionego obywatelom, spółkom lub przedsiębiorstwom państw trzecich i nie dyskryminują obywateli, spółek lub przedsiębiorstw Państw Członkowskich.

3. Władze KTZ mogą, w związku z popieraniem lub wspieraniem lokalnego zatrudnienia, przyjąć przepisy na rzecz ich mieszkańców i działań lokalnych.

W takim przypadku władze KTZ powiadamiają Komisję o przyjętych przepisach, aby mogła ona o tym poinformować Państwa Członkowskie.

4. W odniesieniu do zawodów lekarza, stomatologa, położnej, pielęgniarki farmaceuty i lekarza weterynarii, Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, przyjmuje wykaz kwalifikacji zawodowych szczególnych dla mieszkańców KTZ, które mają być uznane przez Państwa Członkowskie.

Artykuł 46

Transport morski

Celem współpracy w tej dziedzinie jest zapewnienie harmonijnego rozwoju skutecznych i niezawodnych usług żeglugi morskiej na ekonomicznie zadowalających warunkach, poprzez ułatwianie aktywnego uczestnictwa wszystkich stron zgodnie z zasadą nieograniczonego dostępu do handlu na zasadach komercyjnych.

Niniejszy przepis nie ma zastosowania do Grenlandii.

Rozdział 3

Obszary związane z handlem

Artykuł 47

Płatności bieżące i przepływ kapitału

1. Bez uszczerbku dla przepisów ust. 2:

a) Państwa Członkowskie i władze KTZ nie nakładają ograniczeń na jakiekolwiek płatności w pełni wymienialnej walucie na rachunku bieżącym bilansu płatniczego, między rezydentami Wspólnoty i KTZ;

b) w odniesieniu do transakcji na rachunku obrotów bieżących w bilansie płatniczym, Państwa Członkowskie i władze KTZ nie nakładają żadnych ograniczeń na swobodny przepływ kapitału na inwestycje bezpośrednie w spółkach utworzonych zgodnie z prawem przyjmującego Państwa Członkowskiego, kraju lub terytorium oraz zapewniają, by aktywa z takiej inwestycji i wszelkie zyski z niej wynikające mogły być realizowane i wywożone.

2. Wspólnota, Państwa Członkowskie i KTZ są uprawnione do podjęcia środków określonych mutatis mutandis w art. 57, 58, 59, 60 i 301 Traktatu zgodnie z warunkami tam ustanowionymi. W ten sam sposób, w przypadku gdy jeden lub więcej KTZ lub jedno lub więcej Państw Członkowskich ma poważne trudności w zrównoważeniu bilansu płatniczego, lub jest nimi zagrożone, władze KTZ, Państwa Członkowskie lub Wspólnota mogą, zgodnie z warunkami uchwalonymi w ramach GATT, GATS i art. VIII i XIV Artykułów Umowy Międzynarodowego Funduszu Walutowego, przyjąć ograniczenia w transakcjach, których okres obowiązywania jest ograniczony, i które nie mogą wykraczać poza to, co jest niezbędne dla poprawy sytuacji w bilansie płatniczym. Stosując takie środki, władze KTZ, Państwa Członkowskie lub Wspólnota informują się nawzajem bezzwłocznie i przedkładają sobie wzajemnie jak najszybciej harmonogram zniesienia odnośnych środków.

Artykuł 48

Polityka konkurencji

1.  Wprowadzenie i stosowanie skutecznej i rzetelnej polityki i reguł konkurencji ma decydujące znaczenie dla poprawy i zapewnienia przyjaznego klimatu dla inwestycji, trwałego procesu uprzemysłowienia i przejrzystości dostępu do rynku.

2. W celu zapewnienia zniesienia zakłóceń konkurencji i należycie uwzględniając różne poziomy rozwoju i potrzeb gospodarczych każdego KTZ, Wspólnota i KTZ zobowiązują się stosować lokalne, krajowe i regionalne reguły i polityki konkurencji, w tym jej kontrolę oraz pod niektórymi warunkami, zakaz porozumień między przedsiębiorstwami, decyzji związków przedsiębiorstw i praktyk uzgodnionych między przedsiębiorstwami, których celem lub skutkiem jest zapobieżenie, ograniczanie lub zakłócenie konkurencji. Powyższy zakaz odnosi się także do nadużywana przez jedno lub więcej przedsiębiorstw pozycji dominującej na terytorium Wspólnoty lub KTZ.

Artykuł 49

Ochrona praw własności intelektualnej

1. Wystarczający i skuteczny poziom ochrony praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, obejmujący środki egzekwowania tych praw jest zapewniony zgodnie z najwyższymi międzynarodowymi standardami w celu zmniejszenia zakłóceń i przeszkód w handlu dwustronnym.

2. Prawa własności intelektualnej obejmują prawa autorskie, w tym w szczególności prawa autorskie do programów komputerowych i prawa pokrewne, modele użytkowe, patenty obejmujące wynalazki biotechnologiczne, projekty przemysłowe, oznaczenia geograficzne, w tym określenia pochodzenia, znaki handlowe towarów lub usług, topografie układów scalonych, ochronę prawną baz danych i ochronę przed nieuczciwą konkurencją określoną w art.  10 Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej oraz ochronę nieujawnionej informacji o know-how.

Artykuł 50

Standaryzacja i certyfikacja

Ściślejsza współpraca prowadzona jest w zakresie standaryzacji, certyfikacji i zapewnienia jakości w celu usunięcia zbędnych barier technicznych i zmniejszenia różnic w tych dziedzinach, aby ułatwić handel.

Artykuł 51

Handel a środowisko naturalne

Należy promować taki rozwój handlu międzynarodowego, aby zapewnić trwałe i prawidłowe zarządzanie środowiskiem naturalnym, zgodnie z odpowiednimi umowami międzynarodowymi i zobowiązaniami oraz z należytym poszanowaniem odpowiednich poziomów rozwoju KTZ. Szczególne potrzeby i wymagania KTZ muszą być wzięte pod uwagę w czasie projektowania i stosowania środków środowiskowych.

Mając na uwadze Zasady z Rio, współpraca dąży do zapewnienia wzajemnego wspomagania się handlu i polityk ochrony środowiska, w szczególności poprzez wzmocnienie kontroli jakości towarów i usług związanych ze środowiskiem naturalnym i poprawę metod produkcji przyjaznych dla środowiska.

Artykuł 52

Handel a normy pracy

Podstawowe normy pracy uznane na szczeblu międzynarodowym i krajowym muszą być przestrzegane szczególnie jeśli chodzi o wolność zrzeszania się i ochronę prawa do organizowania się, stosowanie prawa do organizowania się i zbiorowego negocjowania, zniesienie pracy przymusowej, likwidację najgorszych form pracy dzieci, minimalny wiek uprawniający do zatrudnienia i brak dyskryminacji w odniesieniu do zatrudnienia.

Artykuł 53

Polityka ochrony konsumentów i ochrona zdrowia konsumentów

Prowadzi się współpracę w dziedzinie polityki ochrony konsumentów i ochrony zdrowia konsumentów, z należytym poszanowaniem obowiązującego ustawodawstwa w KTZ i we Wspólnocie w celu uniknięcia barier w handlu.

Artykuł 54

Zakaz stosowania ukrytych środków protekcjonistycznych

Przepisy niniejszego rozdziału nie mogą być stosowane jako środek arbitralnej dyskryminacji lub ukrytych ograniczeń w handlu.

Rozdział 4

Kwestie pieniężne i podatkowe

Artykuł 55

Klauzula wyłączenia podatkowego

1. Bez uszczerbku dla przepisów art.  56, klauzula największego uprzywilejowania przyznana zgodnie a przepisami niniejszej decyzji nie ma zastosowania do korzyści podatkowych, jakie Państwa Członkowskie lub władze KTZ udzielają lub mogą udzielić w przyszłości na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ustaleń podatkowych lub obowiązującego krajowego ustawodawstwa podatkowego.

2.  Żadnych przepisów niniejszej decyzji nie można interpretować jako stanowiących przeszkody w stosowaniu jakichkolwiek środków mających na celu zapobieganie uchylania się od płacenia podatków lub oszustwom podatkowych na mocy postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ustaleń podatkowych, lub obowiązującego krajowego ustawodawstwa podatkowego.

3.  Żadnych przepisów niniejszej decyzji nie można interpretować jako stanowiących przeszkody dla właściwych organów w odróżnianiu, przy stosowaniu odpowiednich przepisów ich ustawodawstwa podatkowego, podatników niebędących w takiej samej sytuacji, zwłaszcza w odniesieniu do ich miejsca zamieszkania, lub w odniesieniu do miejsca, w którym zainwestowali oni swój kapitał.

Artykuł 56

Ustalenia podatkowe i celne dotyczące zamówień finansowanych przez Wspólnotę

1. KTZ stosują do zamówień finansowanych przez Wspólnotę, nie mniej korzystne regulacje podatkowe i celne niż te, które stosują wobec krajów korzystających z klauzuli największego uprzywilejowania lub międzynarodowych organizacji rozwoju, z którymi utrzymują one stosunki. Do celów określenia klauzuli największego uprzywilejowania, należy wziąć pod uwagę regulacje stosowane przez odpowiednie władze kraju lub terytorium dotyczące innych krajów rozwijających się.

2. Z zastrzeżeniem przepisów ust.  1, do zamówień finansowanych przez Wspólnotę stosuje się następujące ustalenia:

a) zamówienie nie podlega w KTZ będącym beneficjentem opłatom skarbowym lub rejestracyjnym, albo opłatom fiskalnym o skutku równoważnym, niezależnie od tego czy opłaty takie już istnieją czy też będą ustanowione w przyszłości; jednakże zamówienia takie rejestruje się zgodnie z prawem obowiązującym w KTZ, zaś opłata odnosząca się do wykonanej usługi może zostać za nią pobrana;

b) zyski i/lub dochody wynikające z wykonania zamówienia podlegają opodatkowaniu zgodnie z wewnętrznymi ustaleniami fiskalnymi dotyczącymi odnośnych KTZ, pod warunkiem że osoby fizyczne lub prawne osiągające taki zysk i/lub dochód mają swoją stałą siedzibę firmy w tym KTZ lub że wykonanie zamówienia wymaga więcej niż sześć miesięcy;

c) przedsiębiorstwa, które muszą dokonywać przywozu sprzętu w celu wykonania zamówień na roboty budowlane mogą, jeżeli złożą wniosek, korzystać z systemu odprawy czasowej, jak przewidziano w ustawodawstwie KTZ będącego beneficjentem w odniesieniu do tego sprzętu;

d)  profesjonalny sprzęt niezbędny do wykonywania obowiązków określonych w zamówieniu na usługi podlega systemowi odprawy czasowej w KTZ będącym beneficjentem zgodnie z ustawodawstwem tego KTZ i nie podlega opłatom fiskalnym, celnym i innym opłatom o skutku równoważnym w przypadku gdy te cła i opłaty nie stanowią wynagrodzenia za wykonane usługi;

e) przywóz w ramach zamówienia na dostawy jest zwolniony w KTZ będącym beneficjentem z należności celnych, należności celnych przywozowych, podatków lub opłat fiskalnych o skutku równoważnym. Zamówienie na dostawę pochodzące z danego kraju lub terytorium jest wykonywane na podstawie ceny ex-works dostaw, do której może być dodana wartość wewnętrznych opłat skarbowych, jakie można stosować do tych dostaw w kraju lub terytorium;

f)   paliwa, smary i spoiwa węglowodorowe oraz, ogółem, wszystkie materiały używane przy wykonywaniu zamówień na roboty budowlane uważa się za zakupione na rynku lokalnym i podlegają one zasadom fiskalnym mającym zastosowanie w ramach ustawodawstwa obowiązującego w KTZ będącym beneficjentem;

g) rzeczy osobistego użytkowania i majątek ruchomy gospodarstwa domowego przywiezione przez osoby fizyczne, inne niż pracowników miejscowych, zaangażowane w wykonywanie zadań określonych w zamówieniu na usługi oraz przedmioty członków ich rodzin, są zwolnione z opłat celnych, należności celnych przywozowych, podatków lub opłat fiskalnych o skutku równoważnym, w granicach ustawodawstwa obowiązującego w krajach KTZ będących beneficjentem.

3. Wszystkie sprawy nieobjęte ust. 1 i 2 podlegają przepisom ustawodawstwa obowiązującego w odnośnym KTZ.

4. Urzędnicy Komisji, z wyłączeniem pracowników miejscowych, są zwolnieni ze wszelkich podatków nakładanych w kraju lub terytorium, w którym są oni zatrudnieni.

Rozdział 5

Kształcenie zawodowe, uprawnienie do korzystania z programów wspólnotowych i pozostałe przepisy

Artykuł 57

Kształcenie zawodowe

Osoby z KTZ, mające obywatelstwo Państwa Członkowskiego są uprawnione do kształcenia zawodowego we Wspólnocie na tych samych warunkach co obywatele odnośnego Państwa Członkowskiego, jeżeli są oni w stanie spełnić warunki wymagane od tych obywateli, w tym warunki stałego miejsca zamieszkania we Wspólnocie lub EOG.

Artykuł 58

Programy dostępne dla KTZ

Osoby z KTZ i, w odpowiednim przypadku, odpowiednie organizacje publiczne i/lub organizacje prywatne i instytucje w KTZ mogą być uprawnione do programów wspólnotowych wymienionych w załączniku II F i wszelkich programów następujących po nich, w zależności od przepisów regulujących te programy i uzgodnień mających zastosowanie do Państwa Członkowskiego, z którym są one związane.

Komisja może zmodyfikować tę listę na wniosek KTZ lub Państwa Członkowskiego, albo ze swej własnej inicjatywy.

Artykuł 59

Centra Korespondencyjne Euro Info (CKEI)

Na wniosek władz KTZ i zgodnie z procedurą określoną w części trzeciej tytuł I Centrum Korespondencyjne Euro Info, zwane dalej „CKEI”, może być ustanowione w KTZ. Współfinansowanie może być przyznane strukturze gospodarza CKEI z dotacji dostępnej w ramach jednolitego dokumentu programowego lub współpracy regionalnej.

Zadania CKEI, narzędzia i usługi im udostępniane, procedury podejmowania działalności i kryteria wyboru struktury gospodarza CKEI są wymienione w załączniku V.

Artykuł 60

CRP i TCRP

Na wniosek swoich władz, KTZ mogą być uprawnione do usług z Centrum Rozwoju Przedsiębiorstw (CRP) oraz z Technicznego Centrum Rozwoju Rolnictwa (TCRP) określonych w art. 1 załącznika III do Umowy o Partnerstwie AKP/WE.

Wszelkie koszty wynikające z usług świadczonych przez CRP lub TCRP na rzecz KTZ są finansowane z funduszy przewidzianych w załączniku II A.

CZEŚĆ CZWARTA

PRZEPISY KOŃCOWE

Artykuł 61

Zmiana statusu

Jeżeli KTZ uzyska niepodległość:

a)  uzgodnienia przewidziane w niniejszej decyzji mogą nadal tymczasowo obowiązywać w tym kraju lub terytorium zgodnie z warunkami ustalonymi przez Radę;

b) Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, decyduje o każdym niezbędnym dostosowaniu do niniejszej decyzji, w szczególności do kwot określonych w załączniku II A.

Artykuł 62

Przegląd

Przed dniem 31 grudnia 2011 r., Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, ustanawia przepisy, które należy przyjąć w celu późniejszego stosowania zasad określonych w art. 182–186 Traktatu. W tym kontekście, Rada przyjmie w szczególności niezbędne środki, w przypadku gdy KTZ zdecyduje się zgodnie z własnymi procedurami konstytucyjnymi na przystąpienie do specjalnych ustaleń preferencyjnych między Wspólnotą a różnymi partnerami w regionie, do którego należy. W związku z tym Rada w szczególności bierze pod uwagę zobowiązania międzynarodowe podjęte przez Wspólnotę, jej Państwa Członkowskie lub KTZ, ze zobowiązaniami w ramach WTO włącznie.

Artykuł 63

Wejście w życie

Niniejsza decyzja wchodzi w życie dnia 2 grudnia 2001 r. Stosuje się ją do dnia 31 grudnia 2011  r.

Artykuł 64

Publikacja

Niniejsza decyzja zostaje opublikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.

Sporządzono w Brukseli, dnia 27 listopada 2001 r.