Wersja obowiązująca od 2025.02.05     (DUNBP2025.1 tekst jednolity)

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Użyte w uchwale określenia oznaczają:

1) aktywa – kontrolowane przez Narodowy Bank Polski, zwany dalej „NBP”, zasoby powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które zgodnie z oczekiwaniami spowodują w przyszłości wpływ do NBP korzyści ekonomicznych;

2) aktywa finansowe – aktywa, które mają postać środków pieniężnych, instrumentu kapitałowego innej jednostki, umownego prawa do otrzymania środków pieniężnych lub innych instrumentów finansowych od innej jednostki albo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na potencjalnie korzystnych warunkach;

3) automatyczny program pożyczki papierów wartościowych – program oferowany przez wyspecjalizowaną instytucję, w szczególności bank, która organizuje i przeprowadza transakcje pożyczki papierów wartościowych pomiędzy uczestnikami programu w postaci transakcji repo, połączonych transakcji repo oraz transakcji reverse repo albo dwustronnych transakcji pożyczki papierów wartościowych;

4) cena czysta – cena transakcyjna nieuwzględniająca rabatów oraz naliczonych odsetek a uwzględniająca koszty transakcji, które stanowią część tej ceny;

5) cena emisyjna – cena ustalana przez NBP dla dłużnych papierów wartościowych wyemitowanych przez NBP;

6) cena rynkowa – cena złota, papierów wartościowych albo innych instrumentów finansowych dostępna na rynku zorganizowanym albo na rynku niezorganizowanym;

7) cena transakcyjna – cena albo kurs ustalone między stronami w dniu zawarcia umowy;

8) cena wykonania – cena ustalona w umowie, po której instrument finansowy może zostać wykonany;

9) cena zakupu – kwota należna sprzedającemu, pomniejszona o podlegający odliczeniu podatek od towarów i usług, rabaty, upusty i inne podobne zmniejszenia ceny, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym;

10) dłużny papier wartościowy – papier wartościowy reprezentujący zobowiązania emitenta na kwoty oznaczone, płatne we wskazanych dniach, w walucie krajowej albo w walutach obcych;

11) dłużny papier wartościowy utrzymywany do dnia zapadalności – dłużny papier wartościowy o ustalonym dniu zapadalności, który NBP zamierza utrzymywać w posiadaniu do tego dnia;

12) (uchylony);

13) dyskonto – różnica między wartością nominalną dłużnego papieru wartościowego a jego ceną, gdy cena ta jest niższa od wartości nominalnej;

14) dzień rozliczenia – dzień, w którym ostatecznie i nieodwołalnie następuje rozliczenie;

15) dzień rozliczenia spot – dzień, w którym dochodzi do rozliczenia transakcji spot, mającej za przedmiot instrumenty finansowe, w sposób zgodny z obowiązującą konwencją rynkową dla danego instrumentu finansowego;

16) dzień transakcji – dzień dokonania transakcji;

17) dzień zapadalności – dzień, w którym wartość nominalna staje się w pełni należna i płatna na rzecz uprawnionego;

18) FRA – transakcja forward na stopę procentową, której przedmiotem jest zapłata albo otrzymanie w dniu rozliczenia różnicy odsetek, obliczonych według ustalonej w umowie stopy procentowej i według rynkowej stopy procentowej z dnia ustalonego w umowie, od określonej kwoty środków pieniężnych, jakie mogłyby być ulokowane na ustalony czas;

19) futures – wystandaryzowana transakcja forward dokonywana na rynku zorganizowanym, gwarantująca kupno albo sprzedaż określonego instrumentu bazowego, w ustalonym dniu w przyszłości i po cenie transakcyjnej;

20) gospodarka własna – działania własne NBP niezwiązane bezpośrednio z realizacją celu i zadań ustawowych;

21) instrument bazowy – obserwowalna zmienna (np. kurs akcji, wartość indeksu giełdowego, kurs waluty obcej, stopa procentowa), od której zależy wycena instrumentu pochodnego;

22) instrument finansowy – umowa o dostawę aktywów finansowych jednej stronie, z jednoczesnym powstaniem zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej strony;

23) instrument kapitałowy – papier wartościowy mogący dawać prawo do dywidendy, w szczególności akcja, tytuł uczestnictwa funduszy inwestycyjnych;

24) instrument pochodny – instrument finansowy, którego rozliczenie nastąpi w przyszłości, a jego wartość zależy od instrumentu bazowego;

25) instrument syntetyczny – instrument finansowy utworzony sztucznie, w tym poprzez pośrednika finansowego, poprzez połączenie dwóch albo większej liczby instrumentów finansowych w celu replikacji przepływów pieniężnych i wyceny innego instrumentu finansowego;

26) instytucje kredytowe – banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa obowiązane do utrzymywania rezerwy obowiązkowej w NBP zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim;

27) koszty – prawdopodobne zmniejszenie korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w postaci zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które prowadzą do zmniejszenia wyniku finansowego;

28) koszty niezrealizowane – koszty powstałe z wyceny kursowej lub cenowej, wynikające z różnicy pomiędzy odpowiednio kursem średnim albo wartością rynkową a średnim kosztem;

29) koszty zrealizowane – koszty powstałe z operacji wpływających na zmniejszenie zasobu, wynikające z różnicy kursowej lub cenowej pomiędzy ceną transakcyjną a średnim kosztem;

30) kurs forward – kurs waluty obcej albo złota, w walucie krajowej albo w innej walucie obcej, oferowany przez sprzedawców i proponowany przez nabywców na rynku dla transakcji forward;

31) kurs spot – kurs waluty obcej albo złota, w walucie krajowej albo w innej walucie obcej, oferowany przez sprzedawców i proponowany przez nabywców na rynku dla transakcji spot;

32) kurs średni – kurs średni waluty obcej w walucie krajowej wyliczany i ogłaszany przez NBP według odrębnych przepisów. Jeżeli w danym dniu kurs średni nie został jeszcze ogłoszony albo nie był ogłaszany, to obowiązuje kurs średni ogłoszony ostatnio przed tym dniem;

32a) leasing – umowa leasingu, dzierżawy, najmu lub inna umowa o podobnym charakterze albo decyzja administracyjna, na mocy której NBP otrzymał prawo do użytkowania składnika aktywów przez dany okres w zamian za wynagrodzenie;

33) metoda liniowa – systematyczne i równomierne rozłożenie wartości składnika aktywów albo pasywów na przestrzeni danego okresu;

34) odpis aktualizujący – kwota zmniejszająca wartość wyceny składnika aktywów, służąca uwzględnieniu utraty wartości przez ten składnik aktywów;

35) opcja – umowa przyznająca posiadaczowi prawo, ale nie obowiązek, do zakupu albo sprzedaży określonej liczby instrumentów bazowych po cenie wykonania w ustalonym okresie lub w dniu wygaśnięcia opcji;

36) opcja o charakterze futures – dostępna na rynku zorganizowanym opcja, w przypadku której dochodzi do codziennej zapłaty albo otrzymania różnic wynikających ze zmian wartości depozytu zabezpieczającego;

36a) papier wartościowy utrzymywany na potrzeby polityki pieniężnej – papier wartościowy, który NBP utrzymuje w związku z realizacją polityki pieniężnej;

37) premia – różnica między wartością nominalną dłużnego papieru wartościowego a jego ceną, gdy cena ta jest wyższa od wartości nominalnej;

38) przychody – prawdopodobne zwiększenie korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w postaci zwiększenia wartości aktywów albo zmniejszenia wartości zobowiązań i rezerw, które prowadzą do zwiększenia wyniku finansowego;

39) przychody niezrealizowane – przychody powstałe z wyceny kursowej lub cenowej wynikające z różnicy pomiędzy odpowiednio kursem średnim albo wartością rynkową a średnim kosztem;

40) przychody zrealizowane – przychody powstałe z operacji wpływających na zmniejszenie zasobu, wynikające z różnicy kursowej lub cenowej pomiędzy ceną transakcyjną a średnim kosztem;

41) rezerwy na zobowiązania – kwoty służące pokryciu zobowiązań, których dzień wymagalności lub wysokość nie są pewne;

42) rozliczenie – wypełnienie obowiązków w drodze przekazania aktywów lub przeniesienia zobowiązań między stronami umowy na warunkach ustalonych w dniu jej zawarcia;

43) rzeczowe aktywa trwałe – środki trwałe o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, które są utrzymywane przez NBP w celu wykorzystania ich w działalności albo w celu oddania do używania innym podmiotom na podstawie umowy;

44) swap procentowy – transakcja, której przedmiotem jest wzajemna zapłata, w ustalonych w umowie dniach, odsetek od określonych kwot środków pieniężnych w jednej albo dwóch różnych walutach albo w złocie. Odsetki obliczane są według ustalonych w umowie stóp procentowych i płacone w jednej albo dwóch różnych walutach albo w złocie;

45) swap walutowy – transakcja, której przedmiotem jest jednoczesne kupno albo sprzedaż określonej kwoty środków pieniężnych w jednej walucie albo w złocie, w zamian za określoną kwotę środków pieniężnych w innej walucie albo w złocie, na zasadach właściwych dla walutowej transakcji spot, oraz odsprzedanie albo odkupienie tej samej kwoty środków pieniężnych na zasadach właściwych dla walutowej transakcji forward;

46) średni koszt – metoda średniej ważonej, zgodnie z którą koszt każdego wpływu jest dodawany do istniejącej wartości księgowej, dając nowy średni ważony koszt zasobu złota, waluty obcej, dłużnego papieru wartościowego albo instrumentu kapitałowego;

47) środki pieniężne – krajowe środki płatnicze w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. – Prawo dewizowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 1131), złoto i waluty obce;

48) transakcja forward – umowa, której przedmiotem jest kupno, sprzedaż, przekazanie albo otrzymanie aktywów finansowych na warunkach ustalonych w dniu jej zawarcia, a rozliczenie następuje w dniu późniejszym niż dzień rozliczenia spot;

49) transakcja forward na papiery wartościowe – transakcja forward na rynku niezorganizowanym, której przedmiotem jest kupno albo sprzedaż papierów wartościowych w dniu ustalonym w umowie i po cenie transakcyjnej;

50) transakcja repo – umowa, na mocy której aktywa sprzedaje się kupującemu, a jednocześnie sprzedający zobowiązuje się do odkupu równoważnych aktywów w przyszłości po cenie transakcyjnej;

51) transakcja reverse repo – umowa, na mocy której aktywa kupuje się od sprzedającego, a jednocześnie kupujący zobowiązuje się do odsprzedaży równoważnych aktywów w przyszłości po cenie transakcyjnej;

52) transakcja spot – umowa, której przedmiotem jest kupno, sprzedaż, przekazanie albo otrzymanie aktywów finansowych na warunkach ustalonych w dniu jej zawarcia, a rozliczenie następuje w dniu rozliczenia spot;

53) utrata wartości – zmniejszenie wartości składnika aktywów, ustalane przez porównanie wartości księgowej z wartością odzyskiwalną;

54) waluta kwotowana – waluta, w której określana jest cena jednostki innej waluty;

55) walutowa transakcja forward – transakcja forward, której przedmiotem jest kupno albo sprzedaż w dniu ustalonym w umowie określonej kwoty środków pieniężnych w jednej walucie albo w złocie w zamian za kwotę środków pieniężnych w innej walucie albo w złocie określoną według ustalonego w umowie kursu forward;

56) walutowa transakcja spot – transakcja spot, której przedmiotem jest kupno albo sprzedaż w dniu rozliczenia spot określonej kwoty środków pieniężnych w jednej walucie albo w złocie w zamian za kwotę środków pieniężnych w innej walucie albo w złocie określoną według ustalonego w umowie kursu spot;

57) wartości niematerialne – możliwe do zidentyfikowania niepieniężne składniki aktywów, nieposiadające postaci fizycznej, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok;

58) wartość księgowa – wartość wynikająca z ksiąg rachunkowych;

59) wartość początkowa – cena zakupu powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem, a także przystosowaniem do stanu zdatnego do używania, albo koszt wytworzenia składnika rzeczowych aktywów trwałych albo wartości niematerialnej, a jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny zakupu albo kosztu wytworzenia – wartość rynkowa;

60) wartość rynkowa – wartość średnia ceny kupna i ceny sprzedaży oparta na notowaniach dla transakcji o standardowej wielkości na danym rynku przez uznane podmioty, działające na rynku zorganizowanym albo rynku niezorganizowanym, a jeżeli ceny nie są dostępne na rynku – wartość określona według przyjętego i konsekwentnie stosowanego modelu wyceny, w tym wartość określona według właściwych krzywych rentowności podawanych do wiadomości publicznej;

61) wewnętrzna stopa zwrotu – stopa dyskontowa zrównująca wartość księgową instrumentu finansowego z bieżącą wartością przyszłych przepływów pieniężnych;

62) zabezpieczenie – proces wzajemnego kompensowania ryzyk związanych z aktywami albo zobowiązaniami w celu zredukowania ogólnych konsekwencji niekorzystnych zmian w szczególności ceny, stóp procentowych lub kursów walutowych;

63) zasób dłużnych papierów wartościowych albo instrumentów kapitałowych – odpowiednio stan dłużnych papierów wartościowych albo instrumentów kapitałowych o tym samym kodzie, względem których NBP realizuje określony zamiar zarządczy;

64) zasób waluty obcej – pozycja netto w danej walucie obcej, tj. różnica między aktywami i zobowiązaniami w danej walucie obcej z uwzględnieniem instrumentów finansowych pozabilansowych w danej walucie obcej. Długa pozycja walutowa oznacza nadwyżkę aktywów nad zobowiązaniami w danej walucie obcej z uwzględnieniem instrumentów finansowych pozabilansowych w danej walucie obcej. Krótka pozycja walutowa oznacza nadwyżkę zobowiązań nad aktywami w danej walucie obcej z uwzględnieniem instrumentów finansowych pozabilansowych w danej walucie obcej. Dla celów definicji specjalne prawa ciągnienia (SDR) należy traktować jako odrębną walutę; transakcjami powodującymi zmianę zasobu SDR są transakcje denominowane w SDR albo transakcje w walutach obcych replikujące skład koszyka SDR (zgodnie z odpowiednią definicją i wagami koszyka);

65) zasób złota – pozycja netto w złocie, tj. różnica między aktywami i zobowiązaniami w złocie z uwzględnieniem instrumentów finansowych pozabilansowych w złocie. Długa pozycja w złocie oznacza nadwyżkę aktywów nad zobowiązaniami w złocie z uwzględnieniem instrumentów finansowych pozabilansowych w złocie. Krótka pozycja w złocie oznacza nadwyżkę zobowiązań nad aktywami w złocie z uwzględnieniem instrumentów finansowych pozabilansowych w złocie;

66) złoto – złoto, w postaci fizycznej albo niefizycznej, odpowiadające międzynarodowym standardom czystości, spełniające standard London Good Delivery;

67) zobowiązania – obecne obowiązki NBP powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, których wypełnienie według oczekiwań spowoduje wypływ zasobów zawierających w sobie korzyści ekonomiczne;

68) zobowiązania finansowe – zobowiązania będące prawnym obowiązkiem do przekazania środków pieniężnych lub innych instrumentów finansowych innej jednostce albo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na potencjalnie niekorzystnych warunkach.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2024.12.31 do 2025.02.04

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Użyte w uchwale określenia oznaczają:

1) aktywa – kontrolowane przez Narodowy Bank Polski, zwany dalej „NBP”, zasoby powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które zgodnie z oczekiwaniami spowodują w przyszłości wpływ do NBP korzyści ekonomicznych;

2) aktywa finansowe – aktywa, które mają postać środków pieniężnych, instrumentu kapitałowego innej jednostki, umownego prawa do otrzymania środków pieniężnych lub innych instrumentów finansowych od innej jednostki albo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na potencjalnie korzystnych warunkach;

3) automatyczny program pożyczki papierów wartościowych – program oferowany przez wyspecjalizowaną instytucję, w szczególności bank, która organizuje i przeprowadza transakcje pożyczki papierów wartościowych pomiędzy uczestnikami programu w postaci transakcji repo, połączonych transakcji repo oraz transakcji reverse repo albo dwustronnych transakcji pożyczki papierów wartościowych;

4) cena czysta – cena transakcyjna nieuwzględniająca rabatów oraz naliczonych odsetek a uwzględniająca koszty transakcji, które stanowią część tej ceny;

5) cena emisyjna – cena ustalana przez NBP dla dłużnych papierów wartościowych wyemitowanych przez NBP;

6) cena rynkowa – cena złota, papierów wartościowych [1] albo innych instrumentów finansowych dostępna na rynku zorganizowanym albo na rynku niezorganizowanym;

7) cena transakcyjna – cena albo kurs ustalone między stronami w dniu zawarcia umowy;

8) cena wykonania – cena ustalona w umowie, po której instrument finansowy może zostać wykonany;

9) cena zakupu – kwota należna sprzedającemu, pomniejszona o podlegający odliczeniu podatek od towarów i usług, rabaty, upusty i inne podobne zmniejszenia ceny, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym;

10) dłużny papier wartościowy – papier wartościowy reprezentujący zobowiązania emitenta na kwoty oznaczone, płatne we wskazanych dniach, w walucie krajowej albo w walutach obcych;

11) dłużny papier wartościowy utrzymywany do dnia zapadalności – dłużny papier wartościowy o ustalonym dniu zapadalności, który NBP zamierza utrzymywać w posiadaniu do tego dnia;

12) [2] (uchylony)

13) dyskonto – różnica między wartością nominalną dłużnego papieru wartościowego a jego ceną, gdy cena ta jest niższa od wartości nominalnej;

14) dzień rozliczenia – dzień, w którym ostatecznie i nieodwołalnie następuje rozliczenie;

15) dzień rozliczenia spot – dzień, w którym dochodzi do rozliczenia transakcji spot, mającej za przedmiot instrumenty finansowe, w sposób zgodny z obowiązującą konwencją rynkową dla danego instrumentu finansowego;

16) dzień transakcji – dzień dokonania transakcji;

17) dzień zapadalności – dzień, w którym wartość nominalna staje się w pełni należna i płatna na rzecz uprawnionego;

18) FRA – transakcja forward na stopę procentową, której przedmiotem jest zapłata albo otrzymanie w dniu rozliczenia różnicy odsetek, obliczonych według ustalonej w umowie stopy procentowej i według rynkowej stopy procentowej z dnia ustalonego w umowie, od określonej kwoty środków pieniężnych, jakie mogłyby być ulokowane na ustalony czas;

19) futures – wystandaryzowana transakcja forward dokonywana na rynku zorganizowanym, gwarantująca kupno albo sprzedaż określonego instrumentu bazowego, w ustalonym dniu w przyszłości i po cenie transakcyjnej;

20) gospodarka własna – działania własne NBP niezwiązane bezpośrednio z realizacją celu i zadań ustawowych;

21) instrument bazowy – obserwowalna zmienna (np. kurs akcji, wartość indeksu giełdowego, kurs waluty obcej, stopa procentowa), od której zależy wycena instrumentu pochodnego;

22) [3] instrument finansowy – umowa o dostawę aktywów finansowych jednej stronie, z jednoczesnym powstaniem zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej strony;

23) [4] instrument kapitałowy – papier wartościowy mogący dawać prawo do dywidendy, w szczególności akcja, tytuł uczestnictwa funduszy inwestycyjnych;

24) instrument pochodny – instrument finansowy, którego rozliczenie nastąpi w przyszłości, a jego wartość zależy od instrumentu bazowego;

25) instrument syntetyczny – instrument finansowy utworzony sztucznie, w tym poprzez pośrednika finansowego, poprzez połączenie dwóch albo większej liczby instrumentów finansowych w celu replikacji przepływów pieniężnych i wyceny innego instrumentu finansowego;

26) instytucje kredytowe – banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa obowiązane do utrzymywania rezerwy obowiązkowej w NBP zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim;

27) koszty – prawdopodobne zmniejszenie korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w postaci zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które prowadzą do zmniejszenia wyniku finansowego;

28) koszty niezrealizowane – koszty powstałe z wyceny kursowej lub cenowej, wynikające z różnicy pomiędzy odpowiednio kursem średnim albo wartością rynkową a średnim kosztem;

29) koszty zrealizowane – koszty powstałe z operacji wpływających na zmniejszenie zasobu, wynikające z różnicy kursowej lub cenowej pomiędzy ceną transakcyjną a średnim kosztem;

30) kurs forward – kurs waluty obcej albo złota, w walucie krajowej albo w innej walucie obcej, oferowany przez sprzedawców i proponowany przez nabywców na rynku dla transakcji forward;

31) kurs spot – kurs waluty obcej albo złota, w walucie krajowej albo w innej walucie obcej, oferowany przez sprzedawców i proponowany przez nabywców na rynku dla transakcji spot;

32) kurs średni – kurs średni waluty obcej w walucie krajowej wyliczany i ogłaszany przez NBP według odrębnych przepisów. Jeżeli w danym dniu kurs średni nie został jeszcze ogłoszony albo nie był ogłaszany, to obowiązuje kurs średni ogłoszony ostatnio przed tym dniem;

32a) [5] leasing – umowa leasingu, dzierżawy, najmu lub inna umowa o podobnym charakterze albo decyzja administracyjna, na mocy której NBP otrzymał prawo do użytkowania składnika aktywów przez dany okres w zamian za wynagrodzenie;

33) metoda liniowa – systematyczne i równomierne rozłożenie wartości składnika aktywów albo pasywów na przestrzeni danego okresu;

34) odpis aktualizujący – kwota zmniejszająca wartość wyceny składnika aktywów, służąca uwzględnieniu utraty wartości przez ten składnik aktywów;

35) opcja – umowa przyznająca posiadaczowi prawo, ale nie obowiązek, do zakupu albo sprzedaży określonej liczby instrumentów bazowych po cenie wykonania w ustalonym okresie lub w dniu wygaśnięcia opcji;

36) opcja o charakterze futures – dostępna na rynku zorganizowanym opcja, w przypadku której dochodzi do codziennej zapłaty albo otrzymania różnic wynikających ze zmian wartości depozytu zabezpieczającego;

36a) [6] papier wartościowy utrzymywany na potrzeby polityki pieniężnej – papier wartościowy, który NBP utrzymuje w związku z realizacją polityki pieniężnej;

37) premia – różnica między wartością nominalną dłużnego papieru wartościowego a jego ceną, gdy cena ta jest wyższa od wartości nominalnej;

38) przychody – prawdopodobne zwiększenie korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w postaci zwiększenia wartości aktywów albo zmniejszenia wartości zobowiązań i rezerw, które prowadzą do zwiększenia wyniku finansowego;

39) przychody niezrealizowane – przychody powstałe z wyceny kursowej lub cenowej wynikające z różnicy pomiędzy odpowiednio kursem średnim albo wartością rynkową a średnim kosztem;

40) przychody zrealizowane – przychody powstałe z operacji wpływających na zmniejszenie zasobu, wynikające z różnicy kursowej lub cenowej pomiędzy ceną transakcyjną a średnim kosztem;

41) rezerwy na zobowiązania – kwoty służące pokryciu zobowiązań, których dzień wymagalności lub wysokość nie są pewne;

42) rozliczenie – wypełnienie obowiązków w drodze przekazania aktywów lub przeniesienia zobowiązań między stronami umowy na warunkach ustalonych w dniu jej zawarcia;

43) rzeczowe aktywa trwałe – środki trwałe o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, które są utrzymywane przez NBP w celu wykorzystania ich w działalności albo w celu oddania do używania innym podmiotom na podstawie umowy;

44) swap procentowy – transakcja, której przedmiotem jest wzajemna zapłata, w ustalonych w umowie dniach, odsetek od określonych kwot środków pieniężnych w jednej albo dwóch różnych walutach albo w złocie. Odsetki obliczane są według ustalonych w umowie stóp procentowych i płacone w jednej albo dwóch różnych walutach albo w złocie;

45) swap walutowy – transakcja, której przedmiotem jest jednoczesne kupno albo sprzedaż określonej kwoty środków pieniężnych w jednej walucie albo w złocie, w zamian za określoną kwotę środków pieniężnych w innej walucie albo w złocie, na zasadach właściwych dla walutowej transakcji spot, oraz odsprzedanie albo odkupienie tej samej kwoty środków pieniężnych na zasadach właściwych dla walutowej transakcji forward;

46) [7] średni koszt – metoda średniej ważonej, zgodnie z którą koszt każdego wpływu jest dodawany do istniejącej wartości księgowej, dając nowy średni ważony koszt zasobu złota, waluty obcej, dłużnego papieru wartościowego albo instrumentu kapitałowego;

47) środki pieniężne – krajowe środki płatnicze w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. – Prawo dewizowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1708), złoto i waluty obce;

48) transakcja forward – umowa, której przedmiotem jest kupno, sprzedaż, przekazanie albo otrzymanie aktywów finansowych na warunkach ustalonych w dniu jej zawarcia, a rozliczenie następuje w dniu późniejszym niż dzień rozliczenia spot;

49) [8] transakcja forward na papiery wartościowe – transakcja forward na rynku niezorganizowanym, której przedmiotem jest kupno albo sprzedaż papierów wartościowych w dniu ustalonym w umowie i po cenie transakcyjnej;

50) transakcja repo – umowa, na mocy której aktywa sprzedaje się kupującemu, a jednocześnie sprzedający zobowiązuje się do odkupu równoważnych aktywów w przyszłości po cenie transakcyjnej;

51) transakcja reverse repo – umowa, na mocy której aktywa kupuje się od sprzedającego, a jednocześnie kupujący zobowiązuje się do odsprzedaży równoważnych aktywów w przyszłości po cenie transakcyjnej;

52) transakcja spot – umowa, której przedmiotem jest kupno, sprzedaż, przekazanie albo otrzymanie aktywów finansowych na warunkach ustalonych w dniu jej zawarcia, a rozliczenie następuje w dniu rozliczenia spot;

53) utrata wartości – zmniejszenie wartości składnika aktywów, ustalane przez porównanie wartości księgowej z wartością odzyskiwalną;

54) waluta kwotowana – waluta, w której określana jest cena jednostki innej waluty;

55) walutowa transakcja forward – transakcja forward, której przedmiotem jest kupno albo sprzedaż w dniu ustalonym w umowie określonej kwoty środków pieniężnych w jednej walucie albo w złocie w zamian za kwotę środków pieniężnych w innej walucie albo w złocie określoną według ustalonego w umowie kursu forward;

56) walutowa transakcja spot – transakcja spot, której przedmiotem jest kupno albo sprzedaż w dniu rozliczenia spot określonej kwoty środków pieniężnych w jednej walucie albo w złocie w zamian za kwotę środków pieniężnych w innej walucie albo w złocie określoną według ustalonego w umowie kursu spot;

57) wartości niematerialne – możliwe do zidentyfikowania niepieniężne składniki aktywów, nieposiadające postaci fizycznej, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok;

58) wartość księgowa – wartość wynikająca z ksiąg rachunkowych;

59) wartość początkowa – cena zakupu powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem, a także przystosowaniem do stanu zdatnego do używania, albo koszt wytworzenia składnika rzeczowych aktywów trwałych albo wartości niematerialnej, a jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny zakupu albo kosztu wytworzenia – wartość rynkowa;

60) wartość rynkowa – wartość średnia ceny kupna i ceny sprzedaży oparta na notowaniach dla transakcji o standardowej wielkości na danym rynku przez uznane podmioty, działające na rynku zorganizowanym albo rynku niezorganizowanym, a jeżeli ceny nie są dostępne na rynku – wartość określona według przyjętego i konsekwentnie stosowanego modelu wyceny, w tym wartość określona według właściwych krzywych rentowności podawanych do wiadomości publicznej;

61) wewnętrzna stopa zwrotu – stopa dyskontowa zrównująca wartość księgową instrumentu finansowego z bieżącą wartością przyszłych przepływów pieniężnych;

62) zabezpieczenie – proces wzajemnego kompensowania ryzyk związanych z aktywami albo zobowiązaniami w celu zredukowania ogólnych konsekwencji niekorzystnych zmian w szczególności ceny, stóp procentowych lub kursów walutowych;

63) [9] zasób dłużnych papierów wartościowych albo instrumentów kapitałowych – odpowiednio stan dłużnych papierów wartościowych albo instrumentów kapitałowych o tym samym kodzie, względem których NBP realizuje określony zamiar zarządczy;

64) [10] zasób waluty obcej – pozycja netto w danej walucie obcej, tj. różnica między aktywami i zobowiązaniami w danej walucie obcej z uwzględnieniem instrumentów finansowych pozabilansowych w danej walucie obcej. Długa pozycja walutowa oznacza nadwyżkę aktywów nad zobowiązaniami w danej walucie obcej z uwzględnieniem instrumentów finansowych pozabilansowych w danej walucie obcej. Krótka pozycja walutowa oznacza nadwyżkę zobowiązań nad aktywami w danej walucie obcej z uwzględnieniem instrumentów finansowych pozabilansowych w danej walucie obcej. Dla celów definicji specjalne prawa ciągnienia (SDR) należy traktować jako odrębną walutę; transakcjami powodującymi zmianę zasobu SDR są transakcje denominowane w SDR albo transakcje w walutach obcych replikujące skład koszyka SDR (zgodnie z odpowiednią definicją i wagami koszyka);

65) [11] zasób złota – pozycja netto w złocie, tj. różnica między aktywami i zobowiązaniami w złocie z uwzględnieniem instrumentów finansowych pozabilansowych w złocie. Długa pozycja w złocie oznacza nadwyżkę aktywów nad zobowiązaniami w złocie z uwzględnieniem instrumentów finansowych pozabilansowych w złocie. Krótka pozycja w złocie oznacza nadwyżkę zobowiązań nad aktywami w złocie z uwzględnieniem instrumentów finansowych pozabilansowych w złocie;

66) złoto – złoto, w postaci fizycznej albo niefizycznej, odpowiadające międzynarodowym standardom czystości, spełniające standard London Good Delivery;

67) zobowiązania – obecne obowiązki NBP powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, których wypełnienie według oczekiwań spowoduje wypływ zasobów zawierających w sobie korzyści ekonomiczne;

68) zobowiązania finansowe – zobowiązania będące prawnym obowiązkiem do przekazania środków pieniężnych lub innych instrumentów finansowych innej jednostce albo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na potencjalnie niekorzystnych warunkach.

[1] § 1 pkt 6 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 1 uchwały nr 6/2024 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 3 grudnia 2024 r. zmieniającej uchwałę w sprawie zasad rachunkowości Narodowego Banku Polskiego, wzoru bilansu, rachunku zysków i strat oraz zawartości informacji dodatkowej (Dz.Urz.NBP. poz. 9). Zmiana weszła w życie 31 grudnia 2024 r.

[2] § 1 pkt 12 uchylony przez § 1 pkt 2 lit. a) uchwały nr 6/2024 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 3 grudnia 2024 r. zmieniającej uchwałę w sprawie zasad rachunkowości Narodowego Banku Polskiego, wzoru bilansu, rachunku zysków i strat oraz zawartości informacji dodatkowej (Dz.Urz.NBP. poz. 9). Zmiana weszła w życie 31 grudnia 2024 r.

[3] § 1 pkt 22 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 lit. b) uchwały nr 6/2024 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 3 grudnia 2024 r. zmieniającej uchwałę w sprawie zasad rachunkowości Narodowego Banku Polskiego, wzoru bilansu, rachunku zysków i strat oraz zawartości informacji dodatkowej (Dz.Urz.NBP. poz. 9). Zmiana weszła w życie 31 grudnia 2024 r.

[4] § 1 pkt 23 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 lit. b) uchwały nr 6/2024 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 3 grudnia 2024 r. zmieniającej uchwałę w sprawie zasad rachunkowości Narodowego Banku Polskiego, wzoru bilansu, rachunku zysków i strat oraz zawartości informacji dodatkowej (Dz.Urz.NBP. poz. 9). Zmiana weszła w życie 31 grudnia 2024 r.

[5] § 1 pkt 32a dodany przez § 1 pkt 2 lit. c) uchwały nr 6/2024 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 3 grudnia 2024 r. zmieniającej uchwałę w sprawie zasad rachunkowości Narodowego Banku Polskiego, wzoru bilansu, rachunku zysków i strat oraz zawartości informacji dodatkowej (Dz.Urz.NBP. poz. 9). Zmiana weszła w życie 31 grudnia 2024 r.

[6] § 1 pkt 36a dodany przez § 1 pkt 2 lit. d) uchwały nr 6/2024 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 3 grudnia 2024 r. zmieniającej uchwałę w sprawie zasad rachunkowości Narodowego Banku Polskiego, wzoru bilansu, rachunku zysków i strat oraz zawartości informacji dodatkowej (Dz.Urz.NBP. poz. 9). Zmiana weszła w życie 31 grudnia 2024 r.

[7] § 1 pkt 46 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 lit. e) uchwały nr 6/2024 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 3 grudnia 2024 r. zmieniającej uchwałę w sprawie zasad rachunkowości Narodowego Banku Polskiego, wzoru bilansu, rachunku zysków i strat oraz zawartości informacji dodatkowej (Dz.Urz.NBP. poz. 9). Zmiana weszła w życie 31 grudnia 2024 r.

[8] § 1 pkt 49 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 lit. f) uchwały nr 6/2024 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 3 grudnia 2024 r. zmieniającej uchwałę w sprawie zasad rachunkowości Narodowego Banku Polskiego, wzoru bilansu, rachunku zysków i strat oraz zawartości informacji dodatkowej (Dz.Urz.NBP. poz. 9). Zmiana weszła w życie 31 grudnia 2024 r.

[9] § 1 pkt 63 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 lit. g) uchwały nr 6/2024 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 3 grudnia 2024 r. zmieniającej uchwałę w sprawie zasad rachunkowości Narodowego Banku Polskiego, wzoru bilansu, rachunku zysków i strat oraz zawartości informacji dodatkowej (Dz.Urz.NBP. poz. 9). Zmiana weszła w życie 31 grudnia 2024 r.

[10] § 1 pkt 64 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 lit. g) uchwały nr 6/2024 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 3 grudnia 2024 r. zmieniającej uchwałę w sprawie zasad rachunkowości Narodowego Banku Polskiego, wzoru bilansu, rachunku zysków i strat oraz zawartości informacji dodatkowej (Dz.Urz.NBP. poz. 9). Zmiana weszła w życie 31 grudnia 2024 r.

[11] § 1 pkt 65 w brzmieniu ustalonym przez § 1 pkt 2 lit. g) uchwały nr 6/2024 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 3 grudnia 2024 r. zmieniającej uchwałę w sprawie zasad rachunkowości Narodowego Banku Polskiego, wzoru bilansu, rachunku zysków i strat oraz zawartości informacji dodatkowej (Dz.Urz.NBP. poz. 9). Zmiana weszła w życie 31 grudnia 2024 r.

Wersja archiwalna obowiązująca od 2021.01.01 do 2024.12.30

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Użyte w uchwale określenia oznaczają:

1) aktywa – kontrolowane przez Narodowy Bank Polski, zwany dalej „NBP”, zasoby powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które zgodnie z oczekiwaniami spowodują w przyszłości wpływ do NBP korzyści ekonomicznych;

2) aktywa finansowe – aktywa, które mają postać środków pieniężnych, instrumentu kapitałowego innej jednostki, umownego prawa do otrzymania środków pieniężnych lub innych instrumentów finansowych od innej jednostki albo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na potencjalnie korzystnych warunkach;

3) automatyczny program pożyczki papierów wartościowych – program oferowany przez wyspecjalizowaną instytucję, w szczególności bank, która organizuje i przeprowadza transakcje pożyczki papierów wartościowych pomiędzy uczestnikami programu w postaci transakcji repo, połączonych transakcji repo oraz transakcji reverse repo albo dwustronnych transakcji pożyczki papierów wartościowych;

4) cena czysta – cena transakcyjna nieuwzględniająca rabatów oraz naliczonych odsetek a uwzględniająca koszty transakcji, które stanowią część tej ceny;

5) cena emisyjna – cena ustalana przez NBP dla dłużnych papierów wartościowych wyemitowanych przez NBP;

6) cena rynkowa – cena złota, dłużnych papierów wartościowych albo innych instrumentów finansowych dostępna na rynku zorganizowanym albo na rynku niezorganizowanym;

7) cena transakcyjna – cena albo kurs ustalone między stronami w dniu zawarcia umowy;

8) cena wykonania – cena ustalona w umowie, po której instrument finansowy może zostać wykonany;

9) cena zakupu – kwota należna sprzedającemu, pomniejszona o podlegający odliczeniu podatek od towarów i usług, rabaty, upusty i inne podobne zmniejszenia ceny, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym;

10) dłużny papier wartościowy – papier wartościowy reprezentujący zobowiązania emitenta na kwoty oznaczone, płatne we wskazanych dniach, w walucie krajowej albo w walutach obcych;

11) dłużny papier wartościowy utrzymywany do dnia zapadalności – dłużny papier wartościowy o ustalonym dniu zapadalności, który NBP zamierza utrzymywać w posiadaniu do tego dnia;

12) dłużny papier wartościowy utrzymywany na potrzeby polityki pieniężnej – dłużny papier wartościowy, który NBP utrzymuje w związku z realizacją polityki pieniężnej;

13) dyskonto – różnica między wartością nominalną dłużnego papieru wartościowego a jego ceną, gdy cena ta jest niższa od wartości nominalnej;

14) dzień rozliczenia – dzień, w którym ostatecznie i nieodwołalnie następuje rozliczenie;

15) dzień rozliczenia spot – dzień, w którym dochodzi do rozliczenia transakcji spot, mającej za przedmiot instrumenty finansowe, w sposób zgodny z obowiązującą konwencją rynkową dla danego instrumentu finansowego;

16) dzień transakcji – dzień dokonania transakcji;

17) dzień zapadalności – dzień, w którym wartość nominalna staje się w pełni należna i płatna na rzecz uprawnionego;

18) FRA – transakcja forward na stopę procentową, której przedmiotem jest zapłata albo otrzymanie w dniu rozliczenia różnicy odsetek, obliczonych według ustalonej w umowie stopy procentowej i według rynkowej stopy procentowej z dnia ustalonego w umowie, od określonej kwoty środków pieniężnych, jakie mogłyby być ulokowane na ustalony czas;

19) futures – wystandaryzowana transakcja forward dokonywana na rynku zorganizowanym, gwarantująca kupno albo sprzedaż określonego instrumentu bazowego, w ustalonym dniu w przyszłości i po cenie transakcyjnej;

20) gospodarka własna – działania własne NBP niezwiązane bezpośrednio z realizacją celu i zadań ustawowych;

21) instrument bazowy – obserwowalna zmienna (np. kurs akcji, wartość indeksu giełdowego, kurs waluty obcej, stopa procentowa), od której zależy wycena instrumentu pochodnego;

22) instrument finansowy – aktywa finansowe i zobowiązania finansowe, wynikające z umowy o dostawę aktywów finansowych jednej stronie, z jednoczesnym powstaniem zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej strony;

23) instrument kapitałowy – wynikające z umowy prawo do majątku innej jednostki, pozostałego po odjęciu wszystkich jej zobowiązań (np. akcje, udziały dające prawo do dywidendy) oraz jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych;

24) instrument pochodny – instrument finansowy, którego rozliczenie nastąpi w przyszłości, a jego wartość zależy od instrumentu bazowego;

25) instrument syntetyczny – instrument finansowy utworzony sztucznie, w tym poprzez pośrednika finansowego, poprzez połączenie dwóch albo większej liczby instrumentów finansowych w celu replikacji przepływów pieniężnych i wyceny innego instrumentu finansowego;

26) instytucje kredytowe – banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa obowiązane do utrzymywania rezerwy obowiązkowej w NBP zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim;

27) koszty – prawdopodobne zmniejszenie korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w postaci zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które prowadzą do zmniejszenia wyniku finansowego;

28) koszty niezrealizowane – koszty powstałe z wyceny kursowej lub cenowej, wynikające z różnicy pomiędzy odpowiednio kursem średnim albo wartością rynkową a średnim kosztem;

29) koszty zrealizowane – koszty powstałe z operacji wpływających na zmniejszenie zasobu, wynikające z różnicy kursowej lub cenowej pomiędzy ceną transakcyjną a średnim kosztem;

30) kurs forward – kurs waluty obcej albo złota, w walucie krajowej albo w innej walucie obcej, oferowany przez sprzedawców i proponowany przez nabywców na rynku dla transakcji forward;

31) kurs spot – kurs waluty obcej albo złota, w walucie krajowej albo w innej walucie obcej, oferowany przez sprzedawców i proponowany przez nabywców na rynku dla transakcji spot;

32) kurs średni – kurs średni waluty obcej w walucie krajowej wyliczany i ogłaszany przez NBP według odrębnych przepisów. Jeżeli w danym dniu kurs średni nie został jeszcze ogłoszony albo nie był ogłaszany, to obowiązuje kurs średni ogłoszony ostatnio przed tym dniem;

33) metoda liniowa – systematyczne i równomierne rozłożenie wartości składnika aktywów albo pasywów na przestrzeni danego okresu;

34) odpis aktualizujący – kwota zmniejszająca wartość wyceny składnika aktywów, służąca uwzględnieniu utraty wartości przez ten składnik aktywów;

35) opcja – umowa przyznająca posiadaczowi prawo, ale nie obowiązek, do zakupu albo sprzedaży określonej liczby instrumentów bazowych po cenie wykonania w ustalonym okresie lub w dniu wygaśnięcia opcji;

36) opcja o charakterze futures – dostępna na rynku zorganizowanym opcja, w przypadku której dochodzi do codziennej zapłaty albo otrzymania różnic wynikających ze zmian wartości depozytu zabezpieczającego;

37) premia – różnica między wartością nominalną dłużnego papieru wartościowego a jego ceną, gdy cena ta jest wyższa od wartości nominalnej;

38) przychody – prawdopodobne zwiększenie korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w postaci zwiększenia wartości aktywów albo zmniejszenia wartości zobowiązań i rezerw, które prowadzą do zwiększenia wyniku finansowego;

39) przychody niezrealizowane – przychody powstałe z wyceny kursowej lub cenowej wynikające z różnicy pomiędzy odpowiednio kursem średnim albo wartością rynkową a średnim kosztem;

40) przychody zrealizowane – przychody powstałe z operacji wpływających na zmniejszenie zasobu, wynikające z różnicy kursowej lub cenowej pomiędzy ceną transakcyjną a średnim kosztem;

41) rezerwy na zobowiązania – kwoty służące pokryciu zobowiązań, których dzień wymagalności lub wysokość nie są pewne;

42) rozliczenie – wypełnienie obowiązków w drodze przekazania aktywów lub przeniesienia zobowiązań między stronami umowy na warunkach ustalonych w dniu jej zawarcia;

43) rzeczowe aktywa trwałe – środki trwałe o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, które są utrzymywane przez NBP w celu wykorzystania ich w działalności albo w celu oddania do używania innym podmiotom na podstawie umowy;

44) swap procentowy – transakcja, której przedmiotem jest wzajemna zapłata, w ustalonych w umowie dniach, odsetek od określonych kwot środków pieniężnych w jednej albo dwóch różnych walutach albo w złocie. Odsetki obliczane są według ustalonych w umowie stóp procentowych i płacone w jednej albo dwóch różnych walutach albo w złocie;

45) swap walutowy – transakcja, której przedmiotem jest jednoczesne kupno albo sprzedaż określonej kwoty środków pieniężnych w jednej walucie albo w złocie, w zamian za określoną kwotę środków pieniężnych w innej walucie albo w złocie, na zasadach właściwych dla walutowej transakcji spot, oraz odsprzedanie albo odkupienie tej samej kwoty środków pieniężnych na zasadach właściwych dla walutowej transakcji forward;

46) średni koszt – metoda średniej ważonej, zgodnie z którą koszt każdego wpływu jest dodawany do istniejącej wartości księgowej, dając nowy średni ważony koszt zasobu waluty obcej, złota albo innego instrumentu finansowego;

47) środki pieniężne – krajowe środki płatnicze w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. – Prawo dewizowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1708), złoto i waluty obce;

48) transakcja forward – umowa, której przedmiotem jest kupno, sprzedaż, przekazanie albo otrzymanie aktywów finansowych na warunkach ustalonych w dniu jej zawarcia, a rozliczenie następuje w dniu późniejszym niż dzień rozliczenia spot;

49) transakcja forward na dłużne papiery wartościowe – transakcja forward na rynku niezorganizowanym, której przedmiotem jest kupno albo sprzedaż dłużnych papierów wartościowych rynkowych w dniu ustalonym w umowie i po cenie transakcyjnej;

50) transakcja repo – umowa, na mocy której aktywa sprzedaje się kupującemu, a jednocześnie sprzedający zobowiązuje się do odkupu równoważnych aktywów w przyszłości po cenie transakcyjnej;

51) transakcja reverse repo – umowa, na mocy której aktywa kupuje się od sprzedającego, a jednocześnie kupujący zobowiązuje się do odsprzedaży równoważnych aktywów w przyszłości po cenie transakcyjnej;

52) transakcja spot – umowa, której przedmiotem jest kupno, sprzedaż, przekazanie albo otrzymanie aktywów finansowych na warunkach ustalonych w dniu jej zawarcia, a rozliczenie następuje w dniu rozliczenia spot;

53) utrata wartości – zmniejszenie wartości składnika aktywów, ustalane przez porównanie wartości księgowej z wartością odzyskiwalną;

54) waluta kwotowana – waluta, w której określana jest cena jednostki innej waluty;

55) walutowa transakcja forward – transakcja forward, której przedmiotem jest kupno albo sprzedaż w dniu ustalonym w umowie określonej kwoty środków pieniężnych w jednej walucie albo w złocie w zamian za kwotę środków pieniężnych w innej walucie albo w złocie określoną według ustalonego w umowie kursu forward;

56) walutowa transakcja spot – transakcja spot, której przedmiotem jest kupno albo sprzedaż w dniu rozliczenia spot określonej kwoty środków pieniężnych w jednej walucie albo w złocie w zamian za kwotę środków pieniężnych w innej walucie albo w złocie określoną według ustalonego w umowie kursu spot;

57) wartości niematerialne – możliwe do zidentyfikowania niepieniężne składniki aktywów, nieposiadające postaci fizycznej, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok;

58) wartość księgowa – wartość wynikająca z ksiąg rachunkowych;

59) wartość początkowa – cena zakupu powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem, a także przystosowaniem do stanu zdatnego do używania, albo koszt wytworzenia składnika rzeczowych aktywów trwałych albo wartości niematerialnej, a jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny zakupu albo kosztu wytworzenia – wartość rynkowa;

60) wartość rynkowa – wartość średnia ceny kupna i ceny sprzedaży oparta na notowaniach dla transakcji o standardowej wielkości na danym rynku przez uznane podmioty, działające na rynku zorganizowanym albo rynku niezorganizowanym, a jeżeli ceny nie są dostępne na rynku – wartość określona według przyjętego i konsekwentnie stosowanego modelu wyceny, w tym wartość określona według właściwych krzywych rentowności podawanych do wiadomości publicznej;

61) wewnętrzna stopa zwrotu – stopa dyskontowa zrównująca wartość księgową instrumentu finansowego z bieżącą wartością przyszłych przepływów pieniężnych;

62) zabezpieczenie – proces wzajemnego kompensowania ryzyk związanych z aktywami albo zobowiązaniami w celu zredukowania ogólnych konsekwencji niekorzystnych zmian w szczególności ceny, stóp procentowych lub kursów walutowych;

63) zasób dłużnych papierów wartościowych – stan dłużnych papierów wartościowych o tym samym kodzie, względem których NBP realizuje określony zamiar zarządczy;

64) zasób waluty obcej – pozycja netto w danej walucie obcej, tj. różnica między aktywami i zobowiązaniami w danej walucie obcej. Długa pozycja walutowa oznacza nadwyżkę aktywów nad zobowiązaniami w danej walucie obcej. Krótka pozycja walutowa oznacza nadwyżkę zobowiązań nad aktywami w danej walucie obcej. Dla celów definicji specjalne prawa ciągnienia (SDR) należy traktować jako odrębną walutę; transakcjami powodującymi zmianę zasobu SDR są transakcje denominowane w SDR albo transakcje w walutach obcych replikujące skład koszyka SDR (zgodnie z odpowiednią definicją i wagami koszyka);

65) zasób złota – pozycja netto w złocie, tj. różnica między aktywami i zobowiązaniami w złocie. Długa pozycja w złocie oznacza nadwyżkę aktywów nad zobowiązaniami w złocie. Krótka pozycja w złocie oznacza nadwyżkę zobowiązań nad aktywami w złocie;

66) złoto – złoto, w postaci fizycznej albo niefizycznej, odpowiadające międzynarodowym standardom czystości, spełniające standard London Good Delivery;

67) zobowiązania – obecne obowiązki NBP powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, których wypełnienie według oczekiwań spowoduje wypływ zasobów zawierających w sobie korzyści ekonomiczne;

68) zobowiązania finansowe – zobowiązania będące prawnym obowiązkiem do przekazania środków pieniężnych lub innych instrumentów finansowych innej jednostce albo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na potencjalnie niekorzystnych warunkach.

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Użyte w uchwale określenia oznaczają:

1) aktywa – kontrolowane przez Narodowy Bank Polski, zwany dalej „NBP”, zasoby powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które zgodnie z oczekiwaniami spowodują w przyszłości wpływ do NBP korzyści ekonomicznych;

2) aktywa finansowe – aktywa, które mają postać środków pieniężnych, instrumentu kapitałowego innej jednostki, umownego prawa do otrzymania środków pieniężnych lub innych instrumentów finansowych od innej jednostki albo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na potencjalnie korzystnych warunkach;

3) automatyczny program pożyczki papierów wartościowych – program oferowany przez wyspecjalizowaną instytucję, w szczególności bank, która organizuje i przeprowadza transakcje pożyczki papierów wartościowych pomiędzy uczestnikami programu w postaci transakcji repo, połączonych transakcji repo oraz transakcji reverse repo albo dwustronnych transakcji pożyczki papierów wartościowych;

4) cena czysta – cena transakcyjna nieuwzględniająca rabatów oraz naliczonych odsetek a uwzględniająca koszty transakcji, które stanowią część tej ceny;

5) cena emisyjna – cena ustalana przez NBP dla dłużnych papierów wartościowych wyemitowanych przez NBP;

6) cena rynkowa – cena złota, dłużnych papierów wartościowych albo innych instrumentów finansowych dostępna na rynku zorganizowanym albo na rynku niezorganizowanym;

7) cena transakcyjna – cena albo kurs ustalone między stronami w dniu zawarcia umowy;

8) cena wykonania – cena ustalona w umowie, po której instrument finansowy może zostać wykonany;

9) cena zakupu – kwota należna sprzedającemu, pomniejszona o podlegający odliczeniu podatek od towarów i usług, rabaty, upusty i inne podobne zmniejszenia ceny, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym;

10) dłużny papier wartościowy – papier wartościowy reprezentujący zobowiązania emitenta na kwoty oznaczone, płatne we wskazanych dniach, w walucie krajowej albo w walutach obcych;

11) dłużny papier wartościowy utrzymywany do dnia zapadalności – dłużny papier wartościowy o ustalonym dniu zapadalności, który NBP zamierza utrzymywać w posiadaniu do tego dnia;

12) dłużny papier wartościowy utrzymywany na potrzeby polityki pieniężnej – dłużny papier wartościowy, który NBP utrzymuje w związku z realizacją polityki pieniężnej;

13) dyskonto – różnica między wartością nominalną dłużnego papieru wartościowego a jego ceną, gdy cena ta jest niższa od wartości nominalnej;

14) dzień rozliczenia – dzień, w którym ostatecznie i nieodwołalnie następuje rozliczenie;

15) dzień rozliczenia spot – dzień, w którym dochodzi do rozliczenia transakcji spot, mającej za przedmiot instrumenty finansowe, w sposób zgodny z obowiązującą konwencją rynkową dla danego instrumentu finansowego;

16) dzień transakcji – dzień dokonania transakcji;

17) dzień zapadalności – dzień, w którym wartość nominalna staje się w pełni należna i płatna na rzecz uprawnionego;

18) FRA – transakcja forward na stopę procentową, której przedmiotem jest zapłata albo otrzymanie w dniu rozliczenia różnicy odsetek, obliczonych według ustalonej w umowie stopy procentowej i według rynkowej stopy procentowej z dnia ustalonego w umowie, od określonej kwoty środków pieniężnych, jakie mogłyby być ulokowane na ustalony czas;

19) futures – wystandaryzowana transakcja forward dokonywana na rynku zorganizowanym, gwarantująca kupno albo sprzedaż określonego instrumentu bazowego, w ustalonym dniu w przyszłości i po cenie transakcyjnej;

20) gospodarka własna – działania własne NBP niezwiązane bezpośrednio z realizacją celu i zadań ustawowych;

21) instrument bazowy – obserwowalna zmienna (np. kurs akcji, wartość indeksu giełdowego, kurs waluty obcej, stopa procentowa), od której zależy wycena instrumentu pochodnego;

22) instrument finansowy – aktywa finansowe i zobowiązania finansowe, wynikające z umowy o dostawę aktywów finansowych jednej stronie, z jednoczesnym powstaniem zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej strony;

23) instrument kapitałowy – wynikające z umowy prawo do majątku innej jednostki, pozostałego po odjęciu wszystkich jej zobowiązań (np. akcje, udziały dające prawo do dywidendy) oraz jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych;

24) instrument pochodny – instrument finansowy, którego rozliczenie nastąpi w przyszłości, a jego wartość zależy od instrumentu bazowego;

25) instrument syntetyczny – instrument finansowy utworzony sztucznie, w tym poprzez pośrednika finansowego, poprzez połączenie dwóch albo większej liczby instrumentów finansowych w celu replikacji przepływów pieniężnych i wyceny innego instrumentu finansowego;

26) instytucje kredytowe – banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa obowiązane do utrzymywania rezerwy obowiązkowej w NBP zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim;

27) koszty – prawdopodobne zmniejszenie korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w postaci zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które prowadzą do zmniejszenia wyniku finansowego;

28) koszty niezrealizowane – koszty powstałe z wyceny kursowej lub cenowej, wynikające z różnicy pomiędzy odpowiednio kursem średnim albo wartością rynkową a średnim kosztem;

29) koszty zrealizowane – koszty powstałe z operacji wpływających na zmniejszenie zasobu, wynikające z różnicy kursowej lub cenowej pomiędzy ceną transakcyjną a średnim kosztem;

30) kurs forward – kurs waluty obcej albo złota, w walucie krajowej albo w innej walucie obcej, oferowany przez sprzedawców i proponowany przez nabywców na rynku dla transakcji forward;

31) kurs spot – kurs waluty obcej albo złota, w walucie krajowej albo w innej walucie obcej, oferowany przez sprzedawców i proponowany przez nabywców na rynku dla transakcji spot;

32) kurs średni – kurs średni waluty obcej w walucie krajowej wyliczany i ogłaszany przez NBP według odrębnych przepisów. Jeżeli w danym dniu kurs średni nie został jeszcze ogłoszony albo nie był ogłaszany, to obowiązuje kurs średni ogłoszony ostatnio przed tym dniem;

33) metoda liniowa – systematyczne i równomierne rozłożenie wartości składnika aktywów albo pasywów na przestrzeni danego okresu;

34) odpis aktualizujący – kwota zmniejszająca wartość wyceny składnika aktywów, służąca uwzględnieniu utraty wartości przez ten składnik aktywów;

35) opcja – umowa przyznająca posiadaczowi prawo, ale nie obowiązek, do zakupu albo sprzedaży określonej liczby instrumentów bazowych po cenie wykonania w ustalonym okresie lub w dniu wygaśnięcia opcji;

36) opcja o charakterze futures – dostępna na rynku zorganizowanym opcja, w przypadku której dochodzi do codziennej zapłaty albo otrzymania różnic wynikających ze zmian wartości depozytu zabezpieczającego;

37) premia – różnica między wartością nominalną dłużnego papieru wartościowego a jego ceną, gdy cena ta jest wyższa od wartości nominalnej;

38) przychody – prawdopodobne zwiększenie korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w postaci zwiększenia wartości aktywów albo zmniejszenia wartości zobowiązań i rezerw, które prowadzą do zwiększenia wyniku finansowego;

39) przychody niezrealizowane – przychody powstałe z wyceny kursowej lub cenowej wynikające z różnicy pomiędzy odpowiednio kursem średnim albo wartością rynkową a średnim kosztem;

40) przychody zrealizowane – przychody powstałe z operacji wpływających na zmniejszenie zasobu, wynikające z różnicy kursowej lub cenowej pomiędzy ceną transakcyjną a średnim kosztem;

41) rezerwy na zobowiązania – kwoty służące pokryciu zobowiązań, których dzień wymagalności lub wysokość nie są pewne;

42) rozliczenie – wypełnienie obowiązków w drodze przekazania aktywów lub przeniesienia zobowiązań między stronami umowy na warunkach ustalonych w dniu jej zawarcia;

43) rzeczowe aktywa trwałe – środki trwałe o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, które są utrzymywane przez NBP w celu wykorzystania ich w działalności albo w celu oddania do używania innym podmiotom na podstawie umowy;

44) swap procentowy – transakcja, której przedmiotem jest wzajemna zapłata, w ustalonych w umowie dniach, odsetek od określonych kwot środków pieniężnych w jednej albo dwóch różnych walutach albo w złocie. Odsetki obliczane są według ustalonych w umowie stóp procentowych i płacone w jednej albo dwóch różnych walutach albo w złocie;

45) swap walutowy – transakcja, której przedmiotem jest jednoczesne kupno albo sprzedaż określonej kwoty środków pieniężnych w jednej walucie albo w złocie, w zamian za określoną kwotę środków pieniężnych w innej walucie albo w złocie, na zasadach właściwych dla walutowej transakcji spot, oraz odsprzedanie albo odkupienie tej samej kwoty środków pieniężnych na zasadach właściwych dla walutowej transakcji forward;

46) średni koszt – metoda średniej ważonej, zgodnie z którą koszt każdego wpływu jest dodawany do istniejącej wartości księgowej, dając nowy średni ważony koszt zasobu waluty obcej, złota albo innego instrumentu finansowego;

47) środki pieniężne – krajowe środki płatnicze w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. – Prawo dewizowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1708), złoto i waluty obce;

48) transakcja forward – umowa, której przedmiotem jest kupno, sprzedaż, przekazanie albo otrzymanie aktywów finansowych na warunkach ustalonych w dniu jej zawarcia, a rozliczenie następuje w dniu późniejszym niż dzień rozliczenia spot;

49) transakcja forward na dłużne papiery wartościowe – transakcja forward na rynku niezorganizowanym, której przedmiotem jest kupno albo sprzedaż dłużnych papierów wartościowych rynkowych w dniu ustalonym w umowie i po cenie transakcyjnej;

50) transakcja repo – umowa, na mocy której aktywa sprzedaje się kupującemu, a jednocześnie sprzedający zobowiązuje się do odkupu równoważnych aktywów w przyszłości po cenie transakcyjnej;

51) transakcja reverse repo – umowa, na mocy której aktywa kupuje się od sprzedającego, a jednocześnie kupujący zobowiązuje się do odsprzedaży równoważnych aktywów w przyszłości po cenie transakcyjnej;

52) transakcja spot – umowa, której przedmiotem jest kupno, sprzedaż, przekazanie albo otrzymanie aktywów finansowych na warunkach ustalonych w dniu jej zawarcia, a rozliczenie następuje w dniu rozliczenia spot;

53) utrata wartości – zmniejszenie wartości składnika aktywów, ustalane przez porównanie wartości księgowej z wartością odzyskiwalną;

54) waluta kwotowana – waluta, w której określana jest cena jednostki innej waluty;

55) walutowa transakcja forward – transakcja forward, której przedmiotem jest kupno albo sprzedaż w dniu ustalonym w umowie określonej kwoty środków pieniężnych w jednej walucie albo w złocie w zamian za kwotę środków pieniężnych w innej walucie albo w złocie określoną według ustalonego w umowie kursu forward;

56) walutowa transakcja spot – transakcja spot, której przedmiotem jest kupno albo sprzedaż w dniu rozliczenia spot określonej kwoty środków pieniężnych w jednej walucie albo w złocie w zamian za kwotę środków pieniężnych w innej walucie albo w złocie określoną według ustalonego w umowie kursu spot;

57) wartości niematerialne – możliwe do zidentyfikowania niepieniężne składniki aktywów, nieposiadające postaci fizycznej, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok;

58) wartość księgowa – wartość wynikająca z ksiąg rachunkowych;

59) wartość początkowa – cena zakupu powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem, a także przystosowaniem do stanu zdatnego do używania, albo koszt wytworzenia składnika rzeczowych aktywów trwałych albo wartości niematerialnej, a jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny zakupu albo kosztu wytworzenia – wartość rynkowa;

60) wartość rynkowa – wartość średnia ceny kupna i ceny sprzedaży oparta na notowaniach dla transakcji o standardowej wielkości na danym rynku przez uznane podmioty, działające na rynku zorganizowanym albo rynku niezorganizowanym, a jeżeli ceny nie są dostępne na rynku – wartość określona według przyjętego i konsekwentnie stosowanego modelu wyceny, w tym wartość określona według właściwych krzywych rentowności podawanych do wiadomości publicznej;

61) wewnętrzna stopa zwrotu – stopa dyskontowa zrównująca wartość księgową instrumentu finansowego z bieżącą wartością przyszłych przepływów pieniężnych;

62) zabezpieczenie – proces wzajemnego kompensowania ryzyk związanych z aktywami albo zobowiązaniami w celu zredukowania ogólnych konsekwencji niekorzystnych zmian w szczególności ceny, stóp procentowych lub kursów walutowych;

63) zasób dłużnych papierów wartościowych – stan dłużnych papierów wartościowych o tym samym kodzie, względem których NBP realizuje określony zamiar zarządczy;

64) zasób waluty obcej – pozycja netto w danej walucie obcej, tj. różnica między aktywami i zobowiązaniami w danej walucie obcej. Długa pozycja walutowa oznacza nadwyżkę aktywów nad zobowiązaniami w danej walucie obcej. Krótka pozycja walutowa oznacza nadwyżkę zobowiązań nad aktywami w danej walucie obcej. Dla celów definicji specjalne prawa ciągnienia (SDR) należy traktować jako odrębną walutę; transakcjami powodującymi zmianę zasobu SDR są transakcje denominowane w SDR albo transakcje w walutach obcych replikujące skład koszyka SDR (zgodnie z odpowiednią definicją i wagami koszyka);

65) zasób złota – pozycja netto w złocie, tj. różnica między aktywami i zobowiązaniami w złocie. Długa pozycja w złocie oznacza nadwyżkę aktywów nad zobowiązaniami w złocie. Krótka pozycja w złocie oznacza nadwyżkę zobowiązań nad aktywami w złocie;

66) złoto – złoto, w postaci fizycznej albo niefizycznej, odpowiadające międzynarodowym standardom czystości, spełniające standard London Good Delivery;

67) zobowiązania – obecne obowiązki NBP powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, których wypełnienie według oczekiwań spowoduje wypływ zasobów zawierających w sobie korzyści ekonomiczne;

68) zobowiązania finansowe – zobowiązania będące prawnym obowiązkiem do przekazania środków pieniężnych lub innych instrumentów finansowych innej jednostce albo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na potencjalnie niekorzystnych warunkach.