Komentarz do ustawy o samorządzie gminnym - Art. 1

1

[Definicja wspólnoty samorządowej] Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi, z mocy prawa, wspólnotę samorządową.

Taką definicję podmiotu samorządu terytorialnego zawiera art. 16 ust. 1 Konstytucji RP. Znalazła ona swój wyraz również w art. 1 ust. 1 u.s.g., zgodnie z którym mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową.

W rozumieniu art. 1 ust. 2 u.s.g. gminą jest twór prawny złożony z dwóch elementów:

● wspólnoty samorządowej oraz

● odpowiedniego terytorium.

Wspólnota samorządowa stanowi substrat ludzki, a terytorium - substrat rzeczowy gminy. Odpowiada to europejskim standardom samorządu terytorialnego, w szczególności pojęciu społeczności lokalnych, którym posługuje się Europejska Karta Samorządu Lokalnego (EKSL)¹.

2

[Definicja samorządu] Warto zacząć od przypomnienia, czym jest samorząd. Według ratyfikowanej przez Polskę EKSL, samorząd terytorialny oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnej do kierowania i zarządzania określoną częścią spraw publicznych na własną odpowiedzialność i w interesie swych mieszkańców.

A więc samorząd to prawo i zdolność społeczności lokalnej. Aby samorząd zaistniał, społeczność musi móc, a także umieć i chcieć kierować własnymi sprawami. A to oznacza, że obywatele muszą mieć niezbędne umiejętności podejmowania właściwych decyzji i świadomość ponoszonej odpowiedzialności. A zatem musi istnieć społeczeństwo obywatelskie.