Komentarz do KPA 2018 - Art. 61

1

[Sposoby wszczęcia postępowania] Ustawodawca w komentowanym art. 61 k.p.a. wskazuje, iż postępowanie administracyjne jest wszczynane albo na żądanie strony albo z urzędu.

Zgodnie z orzecznictwem, m.in. wyrokiem NSA z 7 marca 2017 r. (II OSK 1664/15):

NSA

Artykuł 9 k.p.a. interpretowany w łączności z art. 61 § 1 k.p.a. nie zobowiązuje organu do pouczenia wnioskodawcy, iż w związku z tym, że postępowanie jurysdykcyjne nie może zostać skutecznie wszczęte na jego wniosek z przyczyn podmiotowych, to aktualizuje się przesłanka z art. 233 zdanie drugie k.p.a. i wnioskodawca powinien rozważyć określenie wniesionego podania jako skargi powszechnej, która może spowodować wszczęcie postępowania administracyjnego z urzędu (art. 233 zdanie drugie k.p.a.).

Jednakże, ze względu na szczególnie ważny interes strony, organ administracji publicznej może wszcząć postępowanie z urzędu także w sprawie, w której przepis prawa wymaga wniosku strony. Organ obowiązany jest uzyskać na to zgodę strony w toku postępowania, a w razie nieuzyskania zgody - postępowanie umorzyć.

Orzecznictwo wskazuje także, m.in. w wyroku NSA z 5 lipca 2017 r. (II OSK 2670/16), że:

NSA

(...) Skoro norma prawa materialnego expressis verbis ustanawia zasadę oficjalności (wszczęcie postępowania następuje wyłącznie z urzędu), jednostka nie może skutecznie domagać się wszczęcia postępowania, a w następstwie zarzucać bezczynności organu. Bezczynność organu administracji publicznej może mieć miejsce tylko wówczas, gdy naruszona zostaje norma prawa nakazująca wszczęcie postępowania w konkretnych okolicznościach sprawy. (...) Przepis art. 61 § 1 k.p.a. musi być zatem interpretowany w związku z przepisami prawa materialnego, które nie tylko wyznaczają rodzaj spraw załatwianych w formie decyzji administracyjnej, ale i normują inicjatywę co do powstania danej treści stosunku materialnoprawnego. Jeśli zatem przepisy szczególne wyraźnie określają przypadki wszczęcia postępowania na wniosek bądź też z urzędu, organ jest związany tymi postanowieniami (z wyjątkiem art. 61 § 2 k.p.a.). Przyjęte w art. 61 § 1 k.p.a. rozwiązanie nie oznacza dowolności organu administracji we wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie strony. Organ administracji obowiązany jest przestrzegać przepisów regulujących inicjatywę wszczęcia postępowania.