Na podstawie art. 59 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. Nr 86, poz. 789, z późn. zm.²⁾) zarządza się, co następuje:

§ 1.[Zakres działania straży ochrony kolei] W celu realizacji zadań określonych w art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym ustala się następujący zakres działania straży ochrony kolei:

1) opracowywanie i realizacja programów ochrony życia i zdrowia ludzi oraz mienia na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych oraz przedstawianie w tym zakresie wniosków do zarządcy infrastruktury;

2) ochrona obszaru kolejowego przed dostępem osób nieuprawnionych i nieupoważnionych;

3) kontrola wstępu na obszar kolejowy, do budynków, budowli i urządzeń kolejowych;

4) prowadzenie działalności profilaktycznej związanej z ochroną życia i zdrowia ludzi oraz mienia na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych;

5) gromadzenie i analiza danych o zjawiskach zagrożenia osób i mienia w celu przeciwdziałania tym zjawiskom;

6) wykonywanie poza obszarem kolejowym zadań określonych w przepisach odrębnych;

7) szkolenie zawodowe funkcjonariuszy straży ochrony kolei oraz hodowla i tresura psów służbowych.

§ 2.[Utworzenie straży ochrony kolei] 1. Zarządca infrastruktury lub kilku zarządców infrastruktury wspólnie, w drodze porozumienia, tworzą straż ochrony kolei działającą na obszarze działania tych zarządców, zwani dalej „zarządcami”.

2. W porozumieniu, o którym mowa w ust. 1, ustala się w szczególności zasięg terytorialny działania straży ochrony kolei oraz wyznacza się zarządcę, któremu straż ochrony kolei podlega. Zarządca ten nadaje regulamin straży ochrony kolei.

§ 3.[Podmioty wchodzące w skład zarządu] 1. Zarządcy tworzą komendę straży ochrony kolei, w skład której mogą wchodzić jednostki wykonawcze straży ochrony kolei.

2. Zarządcy zarządzający infrastrukturą usytuowaną na obszarze całego kraju zamiast komend, o których mowa w ust. 1, mogą utworzyć komendę główną straży ochrony kolei oraz komendy regionalne straży ochrony kolei. W skład komend regionalnych mogą wchodzić jednostki wykonawcze straży ochrony kolei.

§ 4.[Ośrodek szkolenia zawodowego] 1. Dla potrzeb straży ochrony kolei zarządcy mogą utworzyć ośrodek szkolenia zawodowego straży ochrony kolei oraz hodowli i tresury psów służbowych, zwany dalej „ośrodkiem”, podległy komendzie straży ochrony kolei.

2. Ośrodek utworzony przez zarządców, o których mowa w § 3 ust. 2, podlega komendzie głównej straży ochrony kolei.

§ 5.[Siedziby komend straży ochrony kolei] 1. Siedziby komend straży ochrony kolei określają zarządcy po uzyskaniu opinii Komendanta Głównego Policji.

2. Zarządcy, o których mowa w § 3 ust. 2, określają obszar działania komend regionalnych straży ochrony kolei.

§ 6.[Nadzór nad działalnością straży ochrony kolei] Nadzór nad działalnością straży ochrony kolei sprawują zarządcy przez komendanta straży ochrony kolei, a zarządcy, o których mowa w § 3 ust. 2, przez komendanta głównego straży ochrony kolei.

§ 7.[Podmioty wykonujące zadania straży ochrony kolei] 1. Zadania straży ochrony kolei wykonują komendanci straży ochrony kolei przy pomocy podległych im komend straży ochrony kolei.

2. Komendant straży ochrony kolei może kierować strażą ochrony kolei przy pomocy zastępcy lub zastępców.

3. Zastępcę lub zastępców komendanta straży ochrony kolei powołują i odwołują zarządcy na wniosek komendanta straży ochrony kolei.

§ 8.[Zakres działania komendanta] Do zakresu działania komendanta straży ochrony kolei należy w szczególności:

1) prowadzenie działań związanych z ochroną życia i zdrowia ludzi oraz mienia na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych, a także prowadzenie działań profilaktycznych w tym zakresie;

2) organizowanie działań porządkowych i zapobiegających kradzieżom na obszarze działania zarządców;

3) koordynacja działań porządkowych i zapobiegających kradzieżom na obszarze działania zarządców;

4) patrolowanie obszaru kolejowego i pociągów pasażerskich;

5) kontrola przestrzegania przepisów porządkowych na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych;

6) wystawianie posterunków ochronnych;

7) kontrolowanie stanu zabezpieczenia i ochrony budynków, budowli, urządzeń kolejowych, pociągów i innych pojazdów kolejowych;

8) dokonywanie kontroli stanu zabezpieczenia mienia;

9) konwojowanie:

a) wyznaczonych przez zarządców pociągów i innych pojazdów kolejowych,

b) wartości pieniężnych;

10) zabezpieczanie miejsca katastrofy kolejowej lub wypadku kolejowego, wszelkich śladów i dowodów oraz mienia do czasu przybycia właściwych organów dochodzeniowych i komisji powypadkowej lub usunięcia skutków wypadku;

11) opracowywanie planów działania straży ochrony kolei na obszarze działania zarządców;

12) określanie potrzeb w zakresie wyposażenia straży ochrony kolei w środki techniczne niezbędne do realizacji ich zadań;

13) dokonywanie analiz i kontroli w zakresie stanu ochrony życia i zdrowia ludzi oraz mienia na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych;

14) opracowywanie programów szkolenia i doskonalenia zawodowego funkcjonariuszy straży ochrony kolei oraz opiniowanie innych programów szkolenia w zakresie ochrony kolei;

15) sprawowanie nadzoru nad gospodarką i eksploatacją uzbrojenia oraz szkoleniem strzeleckim w straży ochrony kolei;

16) prowadzenie ewidencji nałożonych grzywien w drodze mandatu karnego;

17) sprawowanie nadzoru nad przydzielanymi straży ochrony kolei psami służbowymi oraz hodowlą i tresurą tych psów, a także prowadzeniem działań z użyciem psów służbowych;

18) współpraca z przewoźnikami kolejowymi w zakresie bezpiecznego przewozu osób i rzeczy;

19) współpraca ze strażami ochrony kolei innych zarządców;

20) nadzór nad działalnością ośrodka.

§ 9.[Realizacja zadań przez jednostki wykonawcze] Zadania określone w § 8 pkt 1, 4–10, 12, 17 i 19 mogą być realizowane przez jednostki wykonawcze podległe komendzie straży ochrony kolei.

§ 10.[Zakres działania komendanta głównego] Do zakresu działania komendanta głównego straży ochrony kolei należy w szczególności:

1) koordynowanie działań w zakresie współdziałania między komendami regionalnymi straży ochrony kolei;

2) zatwierdzanie planów działania komend regionalnych straży ochrony kolei;

3) opracowywanie planów działania straży ochrony kolei na obszarze działania zarządców;

4) kontrola realizacji zadań nałożonych na komendanta regionu straży ochrony kolei;

5) koordynacja działań porządkowych i zapobiegających kradzieżom, prowadzonych przez straż ochrony kolei na obszarze działania zarządców;

6) doraźna kontrola stanu zabezpieczenia mienia, stanu ochrony życia i zdrowia ludzi na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych;

7) przeprowadzanie doraźnych analiz i ocen w zakresie stanu ochrony życia i zdrowia ludzi oraz mienia na obszarze działania zarządców, w pociągach i innych pojazdach kolejowych;

8) organizowanie doraźnych działań porządkowych i zapobiegających kradzieżom;

9) ustalanie potrzeb straży ochrony kolei, w tym komend regionalnych, w zakresie wyposażenia w środki techniczne niezbędne do realizacji zadań na obszarze działania zarządców;

10) współpraca z zarządcami oraz przewoźnikami kolejowymi w zakresie bezpiecznego przewozu osób i rzeczy oraz nadzoru nad zabezpieczeniem mienia kolejowego;

11) współpraca ze strażami ochrony kolei innych zarządców;

12) zatwierdzanie i opracowywanie programów szkolenia i doskonalenia zawodowego funkcjonariuszy straży ochrony kolei oraz opiniowanie innych programów działania w zakresie ochrony kolei;

13) sprawowanie nadzoru nad gospodarką i eksploatacją uzbrojenia oraz szkoleniem strzeleckim w straży ochrony kolei;

14) sprawowanie nadzoru nad przydzielanymi straży ochrony kolei psami służbowymi oraz hodowlą i tresurą tych psów;

15) nadzór nad działalnością ośrodka.

§ 11.[Zakres działania komendanta regionu] Do zakresu działania komendanta regionu straży ochrony kolei należy w szczególności:

1) organizowanie i prowadzenie działań porządkowych i zapobiegających kradzieżom na obszarze działania komendy;

2) patrolowanie obszaru kolejowego i pociągów pasażerskich;

3) wystawianie posterunków ochronnych;

4) kontrolowanie stanu zabezpieczenia i ochrony budynków, budowli, urządzeń kolejowych, pociągów i innych pojazdów kolejowych;

5) konwojowanie:

a) wyznaczonych przez zarządców pociągów i innych pojazdów kolejowych,

b) wartości pieniężnych;

6) zabezpieczanie w razie wypadku kolejowego lub katastrofy kolejowej wszelkich śladów i dowodów oraz mienia do czasu przybycia organów dochodzeniowych i komisji powypadkowej lub usunięcia skutków wypadku;

7) prowadzenie ewidencji nałożonych grzywien w drodze mandatu karnego;

8) kontrola i prowadzenie działań z użyciem psów służbowych i utrzymywanie tych psów;

9) opracowywanie planów działania komendy regionalnej straży ochrony kolei;

10) dokonywanie kontroli stanu zabezpieczenia mienia;

11) ustalanie potrzeb w zakresie wyposażenia komendy regionalnej straży ochrony kolei;

12) zamawianie i rozdzielanie sprzętu technicznego na potrzeby straży ochrony kolei oraz nadzór nad jego wykorzystaniem;

13) nadzór i gospodarka uzbrojeniem;

14) współdziałanie z innymi komendami regionalnymi straży ochrony kolei oraz komendami straży ochrony kolei innych zarządców;

15) zabezpieczanie i konserwacja oraz właściwa eksploatacja przydzielonego sprzętu technicznego.

§ 12.[Realizacja zadań przez jednostki wykonawcze] Zadania określone w § 11 pkt 1–6, 8, 10–11 i 15 mogą być realizowane przez jednostki wykonawcze podległe komendzie regionalnej straży ochrony kolei.

§ 13.[Zakres działania ośrodka] Do zakresu działania ośrodka należy:

1) szkolenie i doskonalenie zawodowe funkcjonariuszy straży ochrony kolei;

2) prowadzenie działalności szkoleniowej i instruktorskiej przewodników psów służbowych;

3) prowadzenie hodowli i tresury psów służbowych.

§ 14.[Podmiot kierujący ośrodkiem] 1. Ośrodkiem kieruje komendant ośrodka powoływany i odwoływany przez zarządców na wniosek komendanta straży ochrony kolei.

2. W przypadku zarządców, o których mowa w § 3 ust. 2, ośrodkiem kieruje komendant ośrodka powoływany i odwoływany przez zarządców na wniosek komendanta głównego straży ochrony kolei.

§ 15.[Obowiązywanie przepisów dotychczasowych] Zarządcy, którzy utworzyli straż ochrony kolei na podstawie przepisów dotychczasowych, dostosują do przepisów niniejszego rozporządzenia zakres działania i sposób organizacji straży ochrony kolei w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie tego rozporządzenia.

§ 16.[Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia.³⁾