(1)

W czerwcu 2021 r. zaczęła wzrastać liczba obywateli państw trzecich i bezpaństwowców przekraczających w sposób niedozwolony granicę między Litwą a Białorusią. Było to spowodowane lekceważeniem prawa międzynarodowego, praw podstawowych i praw człowieka oraz instrumentalizacją migrantów przez reżim białoruski, co miało ogromne oddziaływanie na sąsiedni kraj Litwę i stwarzało silną presję i wyjątkowe wyzwania, jeśli chodzi o ochronę granic oraz przyjmowanie i zakwaterowanie obywateli państw trzecich i bezpaństwowców. Do sierpnia 2021 r. odnotowano ponad 55 razy więcej osób, które w sposób niedozwolony przekroczyły granicę Litwy z Białorusią, niż w ciągu całego 2020 r. Wzrost liczby obywateli państw trzecich i bezpaństwowców przekraczających w sposób niedozwolony granicę między Litwą a Białorusią skłonił Litwę do ogłoszenia w dniu 2 lipca 2021 r. ogólnokrajowego stanu wyjątkowego.

(2)

W dniu 15 lipca 2021 r. Litwa wystąpiła o pomoc zgodnie z art. 15 ust. 1 decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1313/2013/UE (3) w związku z sytuacją kryzysową. 19 państw członkowskich i państwo trzecie uczestniczące w Unijnym Mechanizmie Ochrony Ludności odpowiedziało na wniosek Litwy o pomoc. Oferowana pomoc polegała na zapewnieniu systemów ogrzewania i klimatyzatorów, łóżek kempingowych, generatorów prądu, kontenerów (mieszkalnych i sanitarnych), namiotów i odpowiednich podłóg, zestawów oświetleniowych, stołów, krzeseł, koców, poduszek, śpiworów, materacy, schowków, namiotów magazynowych, racji żywnościowych i innego wsparcia rzeczowego.

(3)

W dniu 13 października 2021 r. Litwa złożyła wniosek, zmieniony 15 kwietnia 2022 r. i 6 czerwca 2022 r., o przyznanie zwolnienia z należności celnych przywozowych i z podatku od wartości dodanej (VAT) w odniesieniu do towarów przywożonych na Litwę, które mają być nieodpłatnie dystrybuowane lub udostępniane na rzecz obywateli państw trzecich i bezpaństwowców, którzy w sposób niedozwolony przekroczyli granicę między Litwą a Białorusią, a także osób ubiegających się o ochronę międzynarodową.

(4)

Do czasu ogłoszenia decyzji Komisji Litwa zezwoliła na zawieszenie należności celnych przywozowych należnych od towarów, o którym mowa w art. 76 akapit drugi rozporządzenia (WE) nr 1186/2009, oraz na zawieszenie opodatkowania VAT należnego od towarów, o którym mowa w art. 53 akapit drugi dyrektywy 2009/132/WE.

(5)

Litwa potwierdziła, że pierwszy przywóz towarów, które miały być nieodpłatnie dystrybuowane lub udostępniane na rzecz obywateli państw trzecich i bezpaństwowców, którzy w sposób niedozwolony przekroczyli granicę między Litwą a Białorusią, a także osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, miał miejsce dnia 12 sierpnia 2021 r.

(6)

Litwa poinformowała Komisję, że towary zostały przywiezione w celu dopuszczenia do obrotu przez Państwową Straż Graniczną Litwy oraz że nieodpłatne dystrybuowanie lub udostępniane przywożonych towarów na rzecz obywateli państw trzecich i bezpaństwowców, którzy w sposób niedozwolony przekroczyli granicę między Litwą a Białorusią, a także osób ubiegających o ochronę międzynarodową zostało przeprowadzone przez wyznaczone organizacje państwowe.

(7)

Kryzys humanitarny wymagający pilnej pomocy ze strony innych państw członkowskich i państw trzecich w celu ochrony dużej liczby obywateli państw trzecich i bezpaństwowców, którzy w sposób niedozwolony przekroczyli granicę między Litwą a Białorusią, a także osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, zwłaszcza jesienią i zimą, oraz wyjątkowe wyzwania wynikające z tego kryzysu dla Litwy stanowią katastrofę w rozumieniu rozdziału XVII sekcja C rozporządzenia (WE) nr 1186/2009 oraz tytułu VIII rozdział 4 dyrektywy 2009/132/WE.

(8)

Należy zatem przyznać Litwie zwolnienie z należności celnych przywozowych pobieranych od towarów przywożonych do celów określonych w art. 74 rozporządzenia (WE) nr 1186/2009 oraz zwolnienie z VAT należnego od towarów importowanych do celów określonych w art. 51 dyrektywy 2009/132/WE.

(9)

W celu monitorowania przywozu, w odniesieniu do którego przyznano zwolnienie z należności celnych i z VAT, i w celu zapewnienia prawidłowego stosowania tego środka, biorąc pod uwagę, że od 24 lutego 2022 r. zastosowanie ma inny podobny środek, a mianowicie decyzja Komisji (UE) 2022/1108 (4), należy zobowiązać Litwę do poinformowania Komisji o charakterze i ilości towarów zwolnionych z należności celnych przywozowych i z VAT przeznaczonych do nieodpłatnej dystrybucji lub nieodpłatnego udostępniania na rzecz obywateli państw trzecich i bezpaństwowców, którzy w sposób niedozwolony przekroczyli granicę między Litwą a Białorusią, a także osób ubiegających się o ochronę międzynarodową oraz do poinformowania jej o środkach podjętych w celu zapobieżenia wykorzystaniu tych towarów do celów innych niż na korzyść takich osób.

(10)

Aby zapewnić zgodność z warunkami określonymi w niniejszej decyzji, zapobiegać nieprawidłowościom oraz chronić interesy finansowe Unii i państw członkowskich, Litwa powinna w terminie określonym w niniejszej decyzji przedstawić Komisji sprawozdanie na temat środków zarządzania ryzykiem i odpowiednich środków kontroli celnej stosowanych zgodnie z art. 46 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 (5) w odniesieniu do dopuszczenia do obrotu i wykorzystania towarów, w odniesieniu do których przyznano zwolnienie z należności celnych lub zwolnienie z VAT.

(11)

Biorąc pod uwagę wyjątkowe wyzwania, przed którymi stoi Litwa, należy przyznać zarówno zwolnienie z należności celnych przywozowych, jak i zwolnienie z VAT w odniesieniu do przywozu dokonanego na Litwę w okresie od 12 sierpnia 2021 r. do 31 lipca 2022 r., o co wystąpiła z wnioskiem Litwa 6 czerwca 2022 r.

(12)

25 listopada 2022 r. przeprowadzono konsultacje z państwami członkowskimi zgodnie z art. 76 akapit pierwszy rozporządzenia (WE) nr 1186/2009 i art. 53 akapit pierwszy dyrektywy 2009/132/WE,