(53)

Według Hiszpanii brak efektywnej konkurencji między wytwórcami uniemożliwia ustanowienie nieregulowanych rynków energii elektrycznej. Decyzje dotyczące dysponowania na NPT, w tym na Balearach, opierają się na kryteriach technicznych i ekonomicznych, w odniesieniu do których nie zawsze możliwe jest zastosowanie zasad rynkowych. Ponadto Hiszpania wyjaśnia, że kształtowanie się cen na NPT nie opiera się na ofercie i popycie na tych terytoriach, lecz na tym terytorium Hiszpanii kontynentalnej, aby zapobiec ponoszeniu przez konsumentów na NPT dodatkowych kosztów produkcji energii elektrycznej na tych terytoriach.

(54)

Hiszpania zwraca się zatem o odstępstwo od następujących przepisów art. 3 akapit pierwszy rozporządzenia (UE) 2019/943:

(55)

Jeżeli chodzi o art. 6, art. 7 ust. 1, art. 8 ust. 1 i 4, art. 9, 10 i 11, Hiszpania podkreśla, że chociaż system elektroenergetyczny na NPT jest regulowany przez system dysponowania, który działa w sposób podobny do unijnych rynków energii elektrycznej, na przykład z dysponowaniem dziennym i śróddziennym, stanowi on system regulowany. Cena zakupu opiera się na cenie w Hiszpanii kontynentalnej, a nie na uznanych kosztach poniesionych przez wytwórców w związku z prowadzeniem działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej, w tym usług bilansujących. Na tej podstawie Hiszpania zwraca się o odstępstwo od art. 6, art. 7 ust. 1, art. 8 ust. 1 i 4 oraz art. 9, 10 i 11 rozporządzenia (UE) 2019/943, ponieważ na NPT, w tym na Balearach, nie ma rynku bilansującego, a także nie ma możliwości integracji z unijnymi rynkami dnia następnego i dnia bieżącego ze względu na ich ograniczone połączenie z Hiszpanią kontynentalną.

(56)

W odniesieniu do art. 7 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 i 4 rozporządzenia (UE) 2019/943 Hiszpania zauważa, że ze względu na odizolowany charakter NPT dysponowanie odbywa się niezależnie od rynku Hiszpanii kontynentalnej i rynku unijnego - z wyjątkiem ceny referencyjnej zakupu energii opartej na cenie kontynentalnej - przy czym dysponowanie opiera się na harmonogramie godzinowym.

(57)

Podobnie, zgodnie z powyższym, integracja rynków terminowych, techniczne limity cenowe i wartości niedostarczonej energii, o których mowa w art. 9-11 rozporządzenia (UE) 2019/943, są uznawane przez Hiszpanię za niemające zastosowania do dysponowania na NPT.

(58)

W odniesieniu do wniosku o odstępstwo od art. 3 akapit pierwszy rozporządzenia (UE) 2019/943 Komisja uważa, że:

(59)

W odniesieniu do będącego przedmiotem wniosku odstępstwa od art. 6, art. 7 ust. 1, art. 8 ust. 1 i 4, art. 9, 10 i 11 rozporządzenia (UE) 2019/943 przepisy te odnoszą się do wymogów dotyczących rynków terminowych, rynków dnia następnego, rynków dnia bieżącego i rynków bilansujących. Z informacji przedstawionych przez Hiszpanię wynika, że wydaje się, iż rynki te nie mogą być skutecznie wdrożone na Balearach (motywy 10-13), biorąc pod uwagę specyfikę systemów elektroenergetycznych na tym terytorium. W związku z tym Komisja uważa, że odstępstwo od tych przepisów jest uzasadnione.

(60)

Hiszpania wyjaśnia, że wymogi określone w art. 14-16 i art. 19 nie mogą być stosowane na NPT, ponieważ OSP rozdysponowuje jednostki wytwarzania dla każdego z systemów elektroenergetycznych na tych terytoriach, przy czym systemy te nie stanowią odrębnych wzajemnie połączonych obszarów rynkowych. Rozdysponowywanie odbywa się z uwzględnieniem energii przekazywanej za pośrednictwem połączeń między Hiszpanią kontynentalną a Balearami. W przypadku ograniczeń przesyłowych w tych połączeniach OSP reorganizuje dysponowanie dostępnymi zdolnościami wytwórczymi, biorąc pod uwagę głównie kryteria techniczne, w celu zapewnienia dostaw. Hiszpania wyjaśnia również, że ponieważ NPT nie stanowią odrębnych obszarów rynkowych, nie istnieje powiązany rynek międzyobszarowych zdolności przesyłowych, w związku z czym nie jest generowany dochód z ograniczeń przesyłowych.

(61)

Odstępstwa od art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2019/943 skutkują niewłączeniem systemów elektroenergetycznych na Balearach do zintegrowanych rynków dnia następnego i dnia bieżącego. W związku z tym niektóre przepisy dotyczące funkcjonowania tych rynków niekoniecznie będą miały zastosowanie do Balearów.

(62)

Art. 14-17 i art. 19 rozporządzenia (UE) 2019/943 odnoszą się do obszarów rynkowych oraz zarządzania zdolnością i ograniczeniami przesyłowymi między obszarami rynkowymi. W tym kontekście Komisja zauważa, że chociaż obecnie Baleary stanowią jeden obszar rynkowy wraz z Hiszpanią kontynentalną i innymi NPT, w przyszłości, dzięki zastosowaniu art. 14 i 15, sytuacja może ulec zmianie. Przepisy art. 16 ust. 3-13 oraz art. 17 i 19 nie mają natomiast de facto zastosowania do Balearów, dopóki terytorium to nie będzie stanowiło odrębnego obszaru rynkowego. Odstępstwo od wymogów określonych w art. 14 i 15, art. 16 ust. 3-13, art. 17 i 19 rozporządzenia (UE) 2019/943 nie jest zatem uzasadnione.

(63)

Art. 16 ust. 1 i 2 rozporządzenia (UE) 2019/943, który zawiera ogólne zasady dotyczące zarządzania ograniczeniami przesyłowymi, ma zastosowanie do Balearów, ponieważ zasady te zapewniają uczestnikom rynku gwarancje, że OSP ma rozwiązywać problemy związane z ograniczeniami przesyłowymi za pomocą niedyskryminacyjnych i opartych na zasadach rynkowych środków i stosować procedury ograniczania transakcji jedynie w sytuacjach awaryjnych. W związku z tym Komisja uważa, że odstępstwo od art. 16 ust. 1 i 2 rozporządzenia (UE) 2019/943 nie jest uzasadnione.

(64)

Hiszpania wyjaśnia, że ze względu na izolację geograficzną NPT wynikającą z niskiego stopnia połączenia z Hiszpanią kontynentalną lub nawet braku takiego połączenia, oceny wystarczalności zasobów przeprowadzane przez operatora systemu w odniesieniu do każdego z NPT są niezależne i nie są włączone do oceny wystarczalności zasobów na poziomie europejskim ani do oceny wystarczalności zasobów dla Hiszpanii kontynentalnej. W związku z tym Hiszpania uważa, że niektóre przepisy rozdziału IV nie mają zastosowania do NPT. Hiszpania podkreśla jednak, że obecne przepisy krajowe mają na celu, w miarę możliwości, zapewnienie równego traktowania NPT i rynku Hiszpanii kontynentalnej, na przykład w odniesieniu do poziomów bezpieczeństwa dostaw lub metodyki przeprowadzania ocen wystarczalności zasobów.

(65)

Hiszpania twierdzi, że wystarczalność na NPT jest zapewniona za pomocą szczególnego mechanizmu alokacji nowych zdolności określonego w dekrecie królewskim nr 738/2015, jak opisano w motywach 22-24. Hiszpania uważa, że mechanizm ten należy utrzymać ze względu na wyjątkowy charakter NPT, i związku z tym zwraca się o odstępstwo od art. 20 ust. 3-8, art. 21 ust. 7 i 8, art. 22 ust. 1 lit. f) i h), art. 22 ust. 2, 3 i 5 oraz art. 25 ust. 2-4.

(66)

Hiszpania twierdzi, że oceny wystarczalności zasobów na NPT są zgodne z zasadami zawartymi w art. 20 ust. 1 i 2 rozporządzenia (UE) 2019/943. Hiszpania wyjaśnia ponadto, że w przypadku stwierdzenia problemów dotyczących wystarczalności rozwiązuje się je poprzez zaproszenie do składania ofert w przetargu konkurencyjnym (jak określono w dekrecie królewskim nr 738/2015) w połączeniu z oceną aukcji zdolności pochodzących ze źródeł odnawialnych. Są to procedury, do których, według Hiszpanii, nie można stosować wymogów określonych w art. 20 ust. 3-8 rozporządzenia (UE) 2019/943.

(67)

Hiszpania wyjaśnia, że przepisy zawarte w art. 21 ust. 7 i 8 rozporządzenia (UE) 2019/943 nie są zgodne z mechanizmem określonym w dekrecie królewskim nr 738/2015. Stanowi on jednak, że w odniesieniu do wszelkich przyszłych nowych mechanizmów zdolności wytwórczych wymogi określone w art. 21 ust. 7 i 8 rozporządzenia będą miały zastosowanie.

(68)

Hiszpania zauważa, że mechanizm określony w dekrecie królewskim nr 738/2015 jest również niezgodny z następującymi przepisami rozporządzenia (UE) 2019/943:

(69)

Hiszpania wyjaśnia, że normy niezawodności dla terytoriów położonych poza półwyspem nie są dostosowane do wymogów określonych w art. 25 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2019/943, ponieważ nie uwzględniają kosztu kapitałowego nowej jednostki. Hiszpania dodaje, że nawet gdyby normy były takie same, mogłyby ewoluować do bardziej rygorystycznych wartości w różnym tempie, na podstawie czego wnosi o odstępstwo od art. 25 ust. 2-4 rozporządzenia (UE) 2019/943.

(70)

Art. 20 rozporządzenia (UE) 2019/943 dotyczy wystarczalności zasobów na rynku wewnętrznym energii elektrycznej i określa obowiązki państw członkowskich w zakresie sposobu monitorowania wystarczalności zasobów oraz sposobu działania w przypadku stwierdzenia problemów z wystarczalnością zasobów, w szczególności poprzez opracowanie planu wdrażania w celu wyeliminowania zakłóceń regulacyjnych, zapewnienie opartego na zasadach rynkowych zakupu mocy bilansującej lub zniesienie cen regulowanych. Komisja zauważa, że w ramach procesu pomocy państwa Hiszpania opracowała już i przedłożyła Komisji plan wdrażania zgodnie z art. 20 ust. 3 i 4 rozporządzenia (UE) 2019/943. Zgodnie z art. 20 ust. 5 rozporządzenia (UE) 2019/943 w dniu 13 marca 2024 r. Komisja wydała opinię na temat hiszpańskiego planu wdrażania. W związku z tym Komisja uważa, że odstępstwo od art. 20 ust. 3-8 rozporządzenia (UE) 2019/943 nie jest uzasadnione.

(71)

Art. 21 ust. 7 rozporządzenia (UE) 2019/943 został uchylony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1747 (13). W związku z tym nie ma on już zastosowania do NPT. W odniesieniu do wniosku o odstępstwo od art. 21 ust. 8 (14) rozporządzenia (UE) 2019/943 Komisja zauważa, że chociaż przepis ten nie stanowi już, że mechanizmy zdolności wytwórczych mają charakter tymczasowy, stanowi on, że mechanizmy zdolności wytwórczych mają być zatwierdzane przez Komisję na okres nie dłuższy niż 10 lat. Ponadto nie można przewidzieć, jak w przyszłości rozwinie się system elektroenergetyczny na Balearach. W związku z tym okres obowiązywania regulowanego mechanizmu wynagradzania określonego w dekrecie królewskim nr 738/2015 powinien zostać ograniczony do dnia 31 grudnia 2025 r. zgodnie z decyzją dotyczącą pomocy państwa dla Balearów w sprawie SA.42270.

(72)

W art. 22 rozporządzenia (UE) 2019/943 określono zasady projektowania mające zastosowanie do mechanizmów zdolności wytwórczych. Komisja uważa, że odstępstwo od art. 22 ust. 1 lit. f) i h) rozporządzenia (UE) 2019/943 mające zastosowanie po dacie wygaśnięcia regulowanego mechanizmu wynagradzania określonego w decyzji dotyczącej pomocy państwa w sprawie SA.42270 utrudniłoby przejście na odnawialne źródła energii, większą elastyczność, magazynowanie energii, elektromobilność i odpowiedź odbioru, ponieważ przepisy te mają na celu umożliwienie udziału wszystkich technologii na konkurencyjnych zasadach. W związku z tym Komisja uważa, że odstępstwo od art. 22 ust. 1 lit. f) i h) nie jest uzasadnione. Powinno to pozostawać bez uszczerbku dla zobowiązań i umów zawartych w odniesieniu do Balearów w ramach mechanizmu wynagradzania określonego w dekrecie królewskim nr 738/2015, zatwierdzonego decyzją dotyczącą pomocy państwa w sprawie SA.42270.

(73)

Na podstawie informacji przedstawionych przez Hiszpanię (motyw 68) Komisja uważa, że odstępstwo od wymogów określonych w art. 22 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2019/943 jest uzasadnione, ponieważ konkretne wymogi dotyczące projektowania rezerw strategicznych są nierozerwalnie związane z ustanowieniem dobrze funkcjonującego rynku bilansującego. Odstępstwo od art. 22 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2019/943 nie jest natomiast uzasadnione, ponieważ konkretne wymogi dotyczące projektowania mechanizmów zdolności wytwórczych mają być stosowane niezależnie od wystarczająco rozwiniętego rynku bilansującego.

(74)

W odniesieniu do wniosku o odstępstwo od art. 22 ust. 5 rozporządzenia (UE) 2019/943 Komisja uważa, że odstępstwo nie jest uzasadnione, ponieważ art. 22 ust. 5 tego rozporządzenia nie ma zastosowania do mechanizmów zdolności wytwórczych zatwierdzonych po dniu 4 lipca 2019 r.

(75)

Jeżeli chodzi o art. 22 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2019/943, w którym określono wymogi dotyczące limitów emisji CO_{2 w odniesieniu do mechanizmów zdolności wytwórczych, Komisja uważa, że wymogi dotyczące limitów emisji CO2} nie mają zastosowania do obecnego regulowanego mechanizmu wynagradzania zatwierdzonego decyzją dotyczącą pomocy państwa w sprawie SA.42270 w świetle małego rozmiaru systemu elektroenergetycznego Balearów, ograniczeń związanych z koniecznością uzyskania niezbędnych pozwoleń środowiskowych dla nowych zdolności wytwórczych oraz większego zapotrzebowania na sterowalne moce wytwórcze w celu zapewnienia włączenia odnawialnych źródeł energii do systemu elektroenergetycznego Balearów i zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw. Komisja uważa, że odstępstwo od art. 22 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2019/943 mające zastosowanie po dacie wygaśnięcia regulowanego mechanizmu wynagradzania określonego w decyzji dotyczącej pomocy państwa w sprawie SA.42270 utrudniłoby przejście na odnawialne źródła energii, większą elastyczność, magazynowanie energii, elektromobilność i odpowiedź odbioru, ponieważ przepisy te mają na celu umożliwienie udziału wszystkich technologii na konkurencyjnych zasadach. W związku z tym Komisja uważa, że odstępstwo od art. 22 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2019/943 nie jest uzasadnione. Powinno to pozostawać bez uszczerbku dla zobowiązań i umów zawartych w odniesieniu do Balearów w ramach mechanizmu wynagradzania określonego w dekrecie królewskim nr 738/2015, zatwierdzonego decyzją dotyczącą pomocy państwa w sprawie SA.42270.

(76)

Komisja uważa, że na podstawie wyjaśnień przedstawionych przez Hiszpanię (zob. motyw 69) odstępstwo od art. 25 ust. 2-4 rozporządzenia (UE) 2019/943 w odniesieniu do eksploatacji systemów elektroenergetycznych na Balearach nie jest uzasadnione. Powinno to pozostawać bez uszczerbku dla zobowiązań i umów zawartych w odniesieniu do Balearów w ramach mechanizmu wynagradzania określonego w dekrecie królewskim nr 738/2015, zatwierdzonego decyzją dotyczącą pomocy państwa w sprawie SA.42270.

(77)

W swoim wniosku, zmienionym drugim zestawem wyjaśnień przesłanych przez Hiszpanię w dniu 17 stycznia 2022 r., Hiszpania stwierdziła, że w odniesieniu do istniejącego mechanizmu przewidzianego w dekrecie królewskim nr 738/2015 konieczne jest odstępstwo od art. 14-17, 19-27, 35-47 rozporządzenia (UE) 2019/943. Komisja uważa, że tak szerokie odstępstwo nie jest konieczne do zapewnienia jego stosowania. Zdaniem Komisji uzasadnione są jedynie odstępstwa wymienione w powyższych sekcjach.

(78)

Zgodnie z art. 64 ust. 1 akapit piąty rozporządzenia (UE) 2019/943 i art. 66 ust. 2 dyrektywy (UE) 2019/944 decyzja o przyznaniu odstępstwa ma na celu zapewnienie, aby nie utrudniało ono przejścia na odnawialne źródła energii, większej elastyczności, magazynowania energii, elektromobilności i odpowiedzi odbioru.

(79)

Jeżeli chodzi o przejście na odnawialne źródła energii oraz większą elastyczność (w tym odpowiedź odbioru) i magazynowanie energii, należy zauważyć, że dobrze funkcjonujące rynki terminowe, rynki dnia następnego, rynki dnia bieżącego i rynki bilansujące, zgodnie z wymogami określonymi w rozporządzeniu (UE) 2019/943 i dyrektywie (UE) 2019/944, powinny zapewnić niezbędne sygnały w zakresie dysponowania i inwestycji, aby zmaksymalizować potencjalny rozwój tych technologii. Na przykład rozwój odpowiedzi odbioru, która może być uruchamiana w okresach, w których system elektroenergetyczny Balearów znajduje się pod presją, byłby zasadniczo łatwiejszy do osiągnięcia w systemie, w którym ceny popytu odzwierciedlają godzinową sytuację w zakresie wytwarzania energii na Balearach, a nie w Hiszpanii kontynentalnej. Nie uniemożliwia to automatycznie rozwoju odpowiedzi odbioru lub innych form elastyczności w obecnym otoczeniu regulacyjnym. Nie można jednak wykluczyć, że decyzja o przyznaniu odstępstwa może mieć negatywny wpływ na taki potencjalny rozwój.

(80)

Z drugiej strony w art. 64 rozporządzenia (UE) 2019/943 nie wymaga się, aby decyzje o przyznaniu odstępstwa służyły maksymalizacji potencjału w zakresie elastyczności lub magazynowania energii. Odstępstwo przewidziane w art. 64 tego rozporządzenia ma na celu wyłącznie zapewnienie, aby „nie utrudniało” ono takiego przejścia. Innymi słowy, odstępstwo nie może zapobiegać rozwojowi sytuacji, który nastąpiłby w sposób naturalny, gdyby odstępstwo nie zostało przyznane. Jest mało prawdopodobne, aby w przypadku braku odstępstwa dobrze funkcjonujące rynki terminowe, rynki dnia następnego, rynki dnia bieżącego i rynki bilansujące rozwinęły się w każdym z systemów elektroenergetycznych na Balearach. Wynika to z wyzwań związanych z funkcjonowaniem NPT, bardzo niskim poziomem konkurencji w segmencie wytwarzania energii oraz niskim stopniem połączenia z rynkiem Hiszpanii kontynentalnej opisanym w sekcji 2. Konieczne jest jednak zapewnienie, aby odstępstwa były stopniowo wycofywane po zaistnieniu warunków umożliwiających rozwój funkcjonujących rynków hurtowych. Dlatego też Komisja określa w niniejszej decyzji ograniczony okres odstępstwa i rygorystyczne warunki przedłużenia odstępstwa, jak określono w sekcji 5.5 poniżej.

(81)

Odstępstwo nie wydaje się mieć zauważalnego wpływu na elektromobilność.

(82)

W art. 64 rozporządzenia (UE) 2019/943 i art. 66 dyrektywy (UE) 2019/944 wyraźnie określono, że w przypadku małych systemów połączonych odstępstwo ma być ograniczone w czasie i podlegać warunkom mającym na celu zwiększenie konkurencji i integracji z rynkiem wewnętrznym energii elektrycznej.

(83)

Rozporządzenie (UE) 2019/943 i dyrektywa (UE) 2019/944 przewidują obowiązkowe ograniczenie do kilku celów. Przede wszystkim założono w nich, że ogólne ramy regulacyjne można stosować do wszystkich sytuacji na rynku wewnętrznym i że takie ogólne zastosowanie jest korzystne dla społeczeństwa. Chociaż w art. 64 rozporządzenia (UE) 2019/943 uznano, że o odstępstwa można wystąpić w szczególnych sytuacjach, odstępstwa te mogą zwiększyć złożoność całego systemu i mogą stanowić bariery dla integracji rynku również na obszarach sąsiadujących. Ponadto uzasadnienie odstępstwa jest zasadniczo oparte na ramach technicznych i regulacyjnych w danym czasie oraz na topologii danej sieci. Wszystkie te sytuacje z pewnością ulegną zmianie. Co więcej, ważne jest, aby uczestnicy rynku byli w stanie przewidzieć zmiany regulacyjne z odpowiednim wyprzedzeniem. Dlatego też wszystkie odstępstwa muszą być ograniczone czasowo.

(84)

Oczekuje się, że nowe kable zwiększające połączenie między Balearami a Hiszpanią kontynentalną zaczną być operacyjne do końca 2030 r. Od rozpoczęcia eksploatacji tych kabli ramy regulacyjne mające zastosowanie do tego terytorium powinny zostać zmienione, terytorium to powinno zostać włączone do rynku energii elektrycznej Hiszpanii kontynentalnej, a odstępstwa, których dotyczy wniosek, powinny być stopniowo wycofywane. Hiszpania twierdzi, że po oddaniu do użytku kabli potrzebny będzie dodatkowy czas na objęcie tych terytoriów przepisami dotyczącymi rynku Hiszpanii kontynentalnej oraz na wprowadzenie niezbędnych zmian regulacyjnych i testów. W związku z tym Hiszpania zwraca się o przyznanie Balearom odstępstw, które obowiązywałyby co najmniej do 2030 r.

(85)

W świetle argumentów przedstawionych przez Hiszpanię Komisja uznaje za proporcjonalne przyznanie odstępstw dla Balearów na okres 12 miesięcy po dniu uruchomienia połączenia nowym kablem.

(86)

Aby zapewnić terminowe wycofanie odstępstw, których dotyczy wniosek, w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym zostaną oddane do użytku nowe kable między Balearami a Hiszpanią kontynentalną, Hiszpania ma przedstawić Komisji jasny plan wyszczególniający wszystkie zmiany regulacyjne i systemowe niezbędne do włączenia Balearów do rynku energii elektrycznej Hiszpanii kontynentalnej. Plan ten ma na celu jasne określenie poszczególnych wymaganych działań i określenie harmonogramu określającego najbardziej znaczące cele pośrednie,