(1)

Poważne niekorzystne zjawiska meteorologiczne, które miały miejsce w regionie Walencji w Hiszpanii w październiku i listopadzie 2024 r., spowodowały znaczne szkody w produkcji owoców i warzyw, a także znacząco osłabiły potencjał produkcyjny i infrastrukturę organizacji producentów; przyniosło to nie tylko ogromne straty w odniesieniu do zbiorów z 2024 r., ale oczekuje się, że wpłynie negatywnie na sektor również w nadchodzących latach. Zjawisko izolowanej depresji na dużych wysokościach spowodowało katastrofalne gwałtowne powodzie i ulewne deszcze, które spustoszyły, a niekiedy zniszczyły sady położone w tym regionie. Spowodowane przez katastrofalne gwałtowne powodzie i ulewne deszcze straty wynikające ze szkód w zbiorach z 2024 r. szacuje się na 644,6 mln EUR. Poziom szkód jest szczególnie wysoki w przypadku niektórych produktów, np. w 2024 r. szacowane straty w sektorach migdałów i orzechów laskowych wynoszą 49,3 mln EUR, przy czym w przypadku migdałów oczekiwane straty produkcyjne wynoszą ponad 30 %, a w przypadku orzechów laskowych nawet 50 %. Dodatkowo negatywne skutki dla najbardziej dotkniętych obszarów wykraczają poza tegoroczną produkcję, ponieważ obejmują szkody w sadach i trwałych strukturach, a także zniszczenia maszyn, tarasów i systemów nawadniania. Szkody te będą miały negatywny wpływ na przyszłe zdolności produkcyjne tych obszarów.

(2)

Wielu producentów owoców i warzyw silnie dotkniętych poważnymi niekorzystnymi zjawiskami meteorologicznymi z października i listopada 2024 r. jest członkami uznanych organizacji producentów, które wdrażają programy operacyjne. Od października 2024 r. te organizacje producentów i producenci będący ich członkami napotykają trudności w wypełnianiu zobowiązań pozostających do spłaty w odniesieniu do programów na 2024 r. oraz podejmowaniu zobowiązań w ramach programów na 2025 r. W związku z tym niektóre z zatwierdzonych działań i środków mogą nie zostać wdrożone, w wyniku czego część funduszy operacyjnych może nie zostać wydana, podczas gdy działania i środki stosowane przez organizacje producentów do zarządzania sytuacją kryzysową mogą nie kwalifikować się do finansowania unijnego. W tym kontekście należy pilnie podjąć kroki, aby zaradzić tej sytuacji przez wprowadzenie pewnej elastyczności we wdrażaniu programów operacyjnych, które nadal funkcjonują na warunkach mających zastosowanie na podstawie rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 zgodnie z art. 5 ust. 6 akapit pierwszy lit. c) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2117 (2). Taka elastyczność umożliwiłaby organizacjom producentów wydatkowanie zasobów funduszy operacyjnych na ściśle ukierunkowane działania i środki oraz skuteczne przekierowanie finansowania unijnego w ramach tych funduszy poprzez odstępstwo od odpowiednich przepisów rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 jedynie w absolutnie niezbędnym zakresie.

(3)

Zgodnie z art. 33 ust. 3 akapit czwarty rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 uznane organizacje producentów i zrzeszenia organizacji producentów mogą wdrażać, w ramach swoich zatwierdzonych programów operacyjnych, środki zapobiegania sytuacjom kryzysowym i zarządzania kryzysowego w sektorze owoców i warzyw. Środki te mają zwiększyć ich odporność na takie sytuacje i pomóc w zarządzaniu kryzysami. Zgodnie z art. 33 ust. 3 akapit czwarty tego rozporządzenia wydatki na te środki zapobiegania sytuacjom kryzysowym i zarządzania kryzysowego nie mogą jednak przekraczać jednej trzeciej wydatków w ramach programu operacyjnego, aby uniknąć nadmiernego wydatkowania środków w ramach programów operacyjnych wyłącznie na finansowanie środków zarządzania kryzysowego. Biorąc jednak pod uwagę poważne konsekwencje poważnych niekorzystnych zjawisk meteorologicznych z października i listopada 2024 r. oraz wysoki poziom zniszczeń, które spowodowały one w sektorze owoców i warzyw, organizacjom dotkniętych nimi producentów należy zapewnić większą elastyczność oraz umożliwić im skoncentrowanie zasobów programów operacyjnych na środkach zarządzania kryzysowego służących zaradzeniu skutkom tych zdarzeń. W związku z tym zasada określona w art. 33 ust. 3 akapit czwarty tego rozporządzenia nie powinna mieć zastosowania do programów operacyjnych opłaconych lub realizowanych w 2025 r.

(4)

Uznane organizacje producentów i zrzeszenia organizacji producentów muszą ponadto mieć możliwość przekierowania środków finansowych, w tym pomocy finansowej Unii w ramach odpowiedniego funduszu operacyjnego, na działania i środki niezbędne do zaradzenia skutkom poważnych niekorzystnych zjawisk meteorologicznych z października i listopada 2024 r. Aby uznane organizacje producentów i zrzeszenia organizacji producentów były w stanie to zrobić, należy w latach 2024 i 2025, bez uszczerbku dla art. 32 rozporządzenia (UE) nr 1308/2013, podnieść limit unijnej pomocy finansowej określony w art. 34 ust. 1 tego rozporządzenia z 50 % do 70 % faktycznie poniesionych wydatków.

(5)

Ponadto ze względu na poważne niekorzystne zdarzenia meteorologiczne z października i listopada 2024 r. uznane organizacje producentów i zrzeszenia organizacji producentów w sektorze owoców i warzyw napotkały wyjątkowe trudności w planowaniu i wdrażaniu programów operacyjnych oraz zarządzaniu nimi na dotkniętych obszarach. Może to prowadzić do opóźnień w realizacji tych programów operacyjnych, w związku z czym organizacje producentów i zrzeszenia organizacji producentów mogą nie spełniać wymogów określonych dla takich programów w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2017/891 (3), które nadal mają zastosowanie do programów operacyjnych wdrażanych na warunkach mających zastosowanie na podstawie rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 zgodnie z art. 5 ust. 6 akapit pierwszy lit. c) rozporządzenia (UE) 2021/2117 i art. 1 akapit drugi lit. b) rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2022/2528 (4). Ze względu na bezprecedensowy charakter poważnych niekorzystnych zdarzeń meteorologicznych z października i listopada 2024 r. należy złagodzić te trudności poprzez wprowadzenie odstępstw od niektórych przepisów rozporządzenia delegowanego (UE) 2017/891.

(6)

Organizacje producentów są bardzo narażone na zakłócenia i zaburzenia spowodowane poważnymi niekorzystnymi zdarzeniami meteorologicznymi oraz doświadczają trudności finansowych i problemów z przepływem środków pieniężnych spowodowanych zmniejszeniem lub zniszczeniem ich produkcji. Ma to bezpośredni wpływ na ich stabilność finansową i zdolność do wdrażania programów operacyjnych nie tylko w 2024 r., ale również w kolejnych latach, ponieważ wartość produkcji sprzedanej w 2024 r. ma wpływ na wysokość unijnej pomocy finansowej w kolejnych latach. Sytuacja ta wpływa ponadto na zdolność organizacji producentów do wprowadzania środków i działań przeciwdziałających skutkom poważnych niekorzystnych zdarzeń meteorologicznych. Ponadto obniżenie wartości produkcji sprzedanej spowodowane poważnymi niekorzystnymi zjawiskami meteorologicznymi z października i listopada 2024 r. osłabia przyszłą ciągłość i rentowność programów operacyjnych organizacji producentów w sektorze owoców i warzyw.

(7)

Aby zaradzić skutkom poważnych niekorzystnych zdarzeń meteorologicznych z października i listopada 2024 r. i ich wpływowi na wartość sprzedawanych produktów, organizacje producentów powinny zostać zwolnione w 2025 r. z wymogu określonego w art. 11 ust. 2 rozporządzenia delegowanego (UE) 2017/891, zgodnie z którym wartość ekonomiczna sprzedawanych produktów pochodzących od producentów niebędących członkami organizacji producentów ani zrzeszenia organizacji producentów musi być niższa od wartości produkcji sprzedanej organizacji producentów lub zrzeszenia organizacji producentów.

(8)

Spadki wartości produkcji sprzedanej w sektorze owoców i warzyw spowodowane niekorzystnymi zdarzeniami meteorologicznymi z października i listopada 2024 r. wywrą istotny wpływ na kwotę pomocy unijnej otrzymywanej przez organizacje producentów w kolejnym roku, ponieważ kwota pomocy unijnej jest obliczana jako odsetek wartości produkcji sprzedanej każdej organizacji producentów. Jeżeli z przyczyn związanych z niekorzystnymi zdarzeniami meteorologicznymi z października i listopada 2024 r. nastąpi znaczny spadek wartości produkcji sprzedanej, organizacje producentów mogą utracić swoje uznanie za organizacje producentów, ponieważ jednym z kryteriów takiego uznania jest osiągnięcie pewnej minimalnej wartości produkcji sprzedanej, którą ustala się na poziomie krajowym. Sytuacja taka zagraża długoterminowej stabilności organizacji producentów. W związku z tym, jeżeli w 2024 r. albo w 2025 r. z przyczyn związanych z poważnymi niekorzystnymi zdarzeniami meteorologicznymi z października i listopada 2024 r. nastąpi obniżenie wartości produkcji o co najmniej 35 % z przyczyn niezależnych od organizacji producentów, wartość produkcji sprzedanej za 2025 r. należy ustalić na poziomie 100 % wartości produkcji sprzedanej liczonej jako średnia z pięciu poprzednich 12-miesięcznych okresów odniesienia, z wyłączeniem najniższej i najwyższej wartości. W przypadku organizacji producentów dotkniętych poważnymi niekorzystnymi zdarzeniami meteorologicznymi z października i listopada 2024 r., próg 65 % wartości produkcji sprzedanej w poprzednim okresie, określony w art. 23 ust. 4 rozporządzenia delegowanego (UE) 2017/891, nie jest wystarczający do osiągnięcia stabilności gospodarczej i finansowej z uwagi na wysokość utraty wartości produkcji sprzedanej.

(9)

Organizacje producentów lub zrzeszenia organizacji producentów dotknięte poważnymi niekorzystnymi zdarzeniami meteorologicznymi z października i listopada 2024 r. powinny być zwolnione z obowiązku przestrzegania maksymalnego odsetka funduszu operacyjnego, który można przeznaczyć na poszczególne środki lub rodzaj działania, jak określono w strategii krajowej ustanowionej przez Hiszpanię zgodnie z art. 27 rozporządzenia delegowanego (UE) 2017/891. Odstępstwo to ma na celu zapewnienie większej elastyczności zainteresowanym organizacjom producentów poprzez umożliwienie im przekierowania środków dostępnych w ramach funduszu operacyjnego na te środki, które uznaje się za najskuteczniejsze w usuwaniu skutków tych poważnych niekorzystnych zdarzeń meteorologicznych.

(10)

Hiszpania i zainteresowane organizacje producentów powinny również zostać zwolnione w 2025 r. z obowiązków określonych w art. 34 ust. 1 i art. 34 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia delegowanego (UE) 2017/891 w odniesieniu do przedkładania i zatwierdzania zmian w programach operacyjnych.

(11)

Ponadto organizacje producentów lub zrzeszenia organizacji producentów dotknięte poważnymi niekorzystnymi zdarzeniami meteorologicznymi z października i listopada 2024 r. powinny mieć możliwość zmiany swoich programów operacyjnych w 2025 r. w celu zwiększenia lub zmniejszenia kwoty funduszu operacyjnego bez uprzedniego zezwolenia państwa członkowskiego i powyżej maksymalnego odsetka określonego w art. 34 ust. 2 akapit drugi lit. c) rozporządzenia delegowanego (UE) 2017/891 lub wszelkich innych wartości procentowych określonych przez państwo członkowskie. Pozwoliłoby to organizacjom producentów i zrzeszeniom organizacji producentów na dostosowanie pierwotnie zaplanowanych funduszy operacyjnych w najbardziej efektywny sposób odpowiadający ich rzeczywistym potrzebom.

(12)

Zgodnie z art. 36 ust. 1 rozporządzenia delegowanego (UE) 2017/891, jeżeli organizacja producentów lub zrzeszenie organizacji producentów wstrzyma wdrażanie swojego programu operacyjnego przed upływem zaplanowanego okresu obowiązywania, nie dokonuje się żadnych dalszych płatności na rzecz takiej organizacji lub takiego zrzeszenia w odniesieniu do działań zrealizowanych po dacie wstrzymania danego programu operacyjnego. Aby zapewnić stabilność finansową organizacji producentów, pomoc otrzymana na kwalifikujące się działania zrealizowane przed wstrzymaniem programu operacyjnego nie powinna podlegać odzyskaniu w 2025 r., pod warunkiem że organizacja producentów lub zrzeszenie organizacji producentów udowodni właściwemu organowi państwa członkowskiego, że wstrzymanie realizacji tego programu operacyjnego nastąpiło z przyczyn związanych z poważnymi niekorzystnymi zdarzeniami meteorologicznymi z października i listopada 2024 r., niezależnych od organizacji producentów.

(13)

Aby zapewnić stabilność finansową organizacji producentów, pomoc finansowa Unii na zobowiązania wieloletnie w sektorze owoców i warzyw, takie jak działania w zakresie ochrony środowiska, nie powinna podlegać odzyskaniu przez Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji (EFRG) i zwrotowi do tego Funduszu na podstawie art. 36 ust. 3 rozporządzenia delegowanego (UE) 2017/891, jeżeli ich długoterminowe cele nie mogły zostać osiągnięte ze względu na zaprzestanie realizacji tych działań w 2024 r. z przyczyn związanych z poważnymi niekorzystnymi zdarzeniami meteorologicznymi z października i listopada 2024 r.

(14)

Ponadto, biorąc pod uwagę nieprzewidziane trudności, jakie napotykają organizacje producentów na obszarach dotkniętych skutkami poważnych niekorzystnych zdarzeń meteorologicznych z października i listopada 2024 r., Hiszpanii i zainteresowanym organizacjom producentów należy zapewnić pewną elastyczność w odniesieniu do niektórych wymogów określonych w art. 9 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2017/892 (5), które nadal mają zastosowanie do programów operacyjnych realizowanych na warunkach mających zastosowanie na podstawie rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 zgodnie z art. 5 ust. 6 akapit pierwszy lit. c) rozporządzenia (UE) 2021/2117 i art. 1 akapit drugi lit. b) rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2022/2532 (6).

(15)

Zgodnie z art. 9 ust. 3 akapit pierwszy rozporządzenia wykonawczego (UE) 2017/892 wnioski o przyznanie pomocy mogą obejmować wydatki zaplanowane, ale nieponiesione, jeżeli z przyczyn niezależnych od danej organizacji producentów danych działań nie można było przeprowadzić do dnia 31 grudnia roku realizacji programu operacyjnego, ale można je zrealizować do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku, w odniesieniu do którego złożono wniosek o pomoc, oraz jeżeli równoważny wkład organizacji producentów pozostaje w funduszu operacyjnym. W związku z poważnymi niekorzystnymi zdarzeniami meteorologicznymi z października i listopada 2024 r. należy wprowadzić odstępstwo od art. 9 ust. 3 akapit pierwszy lit. b) tego rozporządzenia wykonawczego i wprowadzić zapis, zgodnie z którym wnioski o przyznanie pomocy złożone do dnia 15 lutego 2025 r. mogą obejmować wydatki na operacje zaplanowane na rok 2024, ale nieprzeprowadzone do dnia 31 grudnia 2024 r., jeżeli można je przeprowadzić do dnia 15 sierpnia 2025 r. Ten sam termin powinien mieć również zastosowanie do obowiązku przedstawienia dowodu wykonania zaplanowanych wydatków, o którym mowa w art. 9 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia wykonawczego (UE) 2017/892.

(16)

Ogólna sytuacja spowodowana poważnymi niekorzystnymi zjawiskami meteorologicznymi z października i listopada 2024 r. stanowi szczególny problem w rozumieniu art. 221 rozporządzenia (UE) nr 1308/2013, przy czym problemowi temu nie można łatwo zaradzić za pomocą środków wprowadzonych na podstawie art. 219 lub 220 tego rozporządzenia. Sytuacja nie jest konkretnie związana z istniejącymi zidentyfikowanymi szczególnymi zakłóceniami na rynku ani z konkretnym zagrożeniem ich wystąpienia. Nie jest ona związana ani ze środkami, które przeciwdziałałyby rozprzestrzenianiu się chorób zwierząt, ani z utratą zaufania konsumentów wynikającą z istnienia zagrożeń dla zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt lub roślin.

(17)

Ze względu na konieczność podjęcia natychmiastowych działań i pilnego przyjęcia środków łagodzących poważne negatywne skutki poważnych niekorzystnych zjawisk meteorologicznych z października i listopada 2024 r. dla organizacji producentów i zrzeszeń organizacji producentów w sektorze owoców i warzyw, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie z dniem jego opublikowania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Ponieważ art. 221 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 stanowi, że środki mają pozostawać w mocy przez okres nieprzekraczający 12 miesięcy, niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie przez 12 miesięcy od daty jego wejścia w życie.

(18)

Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Komitetu ds. Wspólnej Organizacji Rynków Rolnych,