KRÓLESTWO BELGII,

REPUBLIKA BUŁGARII,

REPUBLIKA CZESKA,

KRÓLESTWO DANII,

REPUBLIKA FEDERALNA NIEMIEC,

REPUBLIKA ESTOŃSKA,

IRLANDIA,

REPUBLIKA GRECKA,

KRÓLESTWO HISZPANII,

REPUBLIKA FRANCUSKA,

REPUBLIKA CHORWACJI,

REPUBLIKA WŁOSKA,

REPUBLIKA CYPRYJSKA,

REPUBLIKA ŁOTEWSKA,

REPUBLIKA LITEWSKA,

WIELKIE KSIĘSTWO LUKSEMBURGA,

REPUBLIKA MALTY,

KRÓLESTWO NIDERLANDÓW,

REPUBLIKA AUSTRII,

RZECZPOSPOLITA POLSKA,

REPUBLIKA PORTUGALSKA,

RUMUNIA,

REPUBLIKA SŁOWENII,

REPUBLIKA SŁOWACKA,

REPUBLIKA FINLANDII,

KRÓLESTWO SZWECJI oraz

UNIA EUROPEJSKA,

zwane dalej łącznie „Stronami”,

MAJĄC NA UWADZE Traktat Karty Energetycznej, podpisany w Lizbonie dnia 17 grudnia 1994 r. (1) i zatwierdzony w imieniu Wspólnot Europejskich decyzją Rady i Komisji 98/181/WE, EWWiS, Euratom z dnia 23 września 1997 r. (2), w brzmieniu uwzględniającym zmiany,

MAJĄC NA UWADZE normy międzynarodowego prawa zwyczajowego skodyfikowane w Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów, sporządzonej w Wiedniu dnia 23 maja 1969 r.,

BIORĄC POD UWAGĘ, że członkowie Regionalnej Organizacji Integracji Gospodarczej w rozumieniu art. 1 pkt 3 Traktatu Karty Energetycznej wyrażają niniejszym wspólne rozumienie w sprawie wykładni i stosowania traktatu w relacjach inter se,

PRZYPOMINAJĄC, że wystąpienie z Traktatu Karty Energetycznej nie wpływa na skład Regionalnej Organizacji Integracji Gospodarczej, o której mowa w tym Traktacie, ani nie wyklucza istnienia interesu w wyrażeniu wspólnego rozumienia w sprawie wykładni i stosowania tego Traktatu tak długo, jak może on wywierać skutki prawne w odniesieniu do Strony, która z niego wystąpiła, a w szczególności w odniesieniu do art. 47 ust. 3 Traktatu Karty Energetycznej,

MAJĄC NA UWADZE Traktat o Unii Europejskiej (TUE), Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) oraz zasady ogólne prawa Unii Europejskiej,

BIORĄC POD UWAGĘ, że znajdujące się w niniejszym Porozumieniu odniesienia do Unii Europejskiej należy rozumieć jako odniesienia również do jej poprzedniczki, Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, a następnie Wspólnoty Europejskiej, do czasu zastąpienia Wspólnoty Europejskiej przez Unię Europejską,

PRZYPOMINAJĄC, że zgodnie z orzecznictwem Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej (3) oraz Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (4) prawo do dokonywania wiążącej wykładni normy prawnej umowy międzynarodowej należy do stron tej umowy,

PRZYPOMINAJĄC, że państwa członkowskie Unii Europejskiej (zwane dalej „państwami członkowskimi”) przyznały Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) prawo do dokonywania wiążącej wykładni prawa Unii, jak wyjaśnił TSUE w wyroku z dnia 30 maja 2006 r. w sprawie C-459/03, Komisja/Irlandia (Mox Plant) (5), w którym orzekł on, że wyłączna kompetencja do wykładni i stosowania prawa Unii obejmuje wykładnię i stosowanie umów międzynarodowych, których stronami są Unia Europejska i jej państwa członkowskie, w przypadku sporu między dwoma państwami członkowskimi lub między Unią Europejską a państwem członkowskim,

PRZYPOMINAJĄC, że zgodnie z art. 344 TFUE państwa członkowskie zobowiązują się nie poddawać sporów dotyczących wykładni lub stosowania Traktatów procedurze rozstrzygania innej niż w nich przewidziana,

PRZYPOMINAJĄC, że w wyroku z dnia 6 marca 2018 r. w sprawie C-284/16 Achmea (6) TSUE orzekł, że art. 267 i 344 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie postanowieniu umowy międzynarodowej zawartej między państwami członkowskimi, wedle którego inwestor z jednego z tych państw członkowskich może, w przypadku sporu dotyczącego inwestycji w drugim państwie członkowskim, wszcząć postępowanie przeciwko temu drugiemu państwu członkowskiemu przed sądem polubownym, którego kompetencję państwo to zobowiązało się uznać,

PRZYPOMINAJĄC niezmiennie powtarzane stanowisko Unii Europejskiej, zgodnie z którym Traktat Karty Energetycznej nie miał mieć zastosowania w stosunkach wewnątrzunijnych oraz że nie było i nie mogło być intencją Unii Europejskiej, Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej oraz ich państw członkowskich, aby Traktat Karty Energetycznej tworzył jakiekolwiek zobowiązania między nimi, ponieważ był negocjowany jako instrument zewnętrznej polityki energetycznej Unii Europejskiej w celu ustanowienia ram współpracy energetycznej z państwami trzecimi, podczas gdy wewnętrzna polityka energetyczna Unii Europejskiej składa się ze złożonego systemu zasad mających na celu stworzenie rynku wewnętrznego w obszarze energii, który to system reguluje wyłącznie stosunki między państwami członkowskimi w tym obszarze,

PRZYPOMINAJĄC, że w wyroku z dnia 2 września 2021 r. w sprawie C-741/19, Republika Mołdawii/Komstroy (7), co potwierdzone zostało w opinii z dnia 16 czerwca 2022 r. 1/20 (8), TSUE orzekł, że art. 26 ust. 2 lit. c) Traktatu Karty Energetycznej należy interpretować w ten sposób, iż nie stosuje się go do sporów między państwem członkowskim a inwestorem z innego państwa członkowskiego w przedmiocie inwestycji dokonanej przez tego inwestora w tym pierwszym państwie członkowskim,

PRZYPOMINAJĄC, że wykładnia Traktatu Karty Energetycznej dokonana w wyroku w sprawie Komstroy, jako wykładnia dokonana przez właściwy sąd i odzwierciedlająca ogólną zasadę prawa międzynarodowego publicznego, ma zastosowanie od momentu zatwierdzenia Traktatu Karty Energetycznej przez Wspólnoty Europejskie i ich państwa członkowskie,

BIORĄC POD UWAGĘ, że art. 267 i 344 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie wykładni art. 26 Traktatu Karty Energetycznej, która umożliwia rozstrzyganie sporów między inwestorem z jednego państwa członkowskiego a innym państwem członkowskim lub Unią Europejską przed trybunałem arbitrażowym (zwane dalej „wewnątrzunijnym postępowaniem arbitrażowym”),

BIORĄC W KAŻDYM RAZIE POD UWAGĘ, że w przypadku gdy sporu między inwestorem z jednego państwa członkowskiego a innym państwem członkowskim lub Unią Europejską nie można rozstrzygnąć polubownie, strona tego sporu może zawsze zdecydować się na poddanie tego sporu do rozstrzygnięcia przez właściwe sądy lub trybunały administracyjne, zgodnie z prawem krajowym, co jest zagwarantowane w ogólnych zasadach prawa i w poszanowaniu praw podstawowych zapisanych między innymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej,

PODZIELAJĄC wspólne rozumienie wyrażone w niniejszym Porozumieniu, że w rezultacie klauzula taka jak art. 26 Traktatu Karty Energetycznej nie mogła w przeszłości i nie może obecnie ani w przyszłości służyć jako podstawa prawna dla postępowań arbitrażowych wszczętych przez inwestora z jednego państwa członkowskiego dotyczących inwestycji w innym państwie członkowskim,

PRZYPOMINAJĄC deklarację nr 17 odnoszącą się do pierwszeństwa, załączoną do Aktu końcowego konferencji międzyrządowej, która przyjęła Traktat z Lizbony, w której to deklaracji przypomniano, że Traktaty i prawo przyjęte przez Unię na podstawie Traktatów mają pierwszeństwo przed prawem państw członkowskich oraz że zasada pierwszeństwa stanowi normę kolizyjną we wzajemnych stosunkach,

PRZYPOMINAJĄC w związku z tym, że w celu rozwiązania wszelkich kolizji norm umowa międzynarodowa zawarta przez państwa członkowskie na podstawie prawa międzynarodowego może mieć zastosowanie w stosunkach wewnątrzunijnych jedynie w zakresie, w jakim jej postanowienia są zgodne z Traktatami UE,

BIORĄC POD UWAGĘ, że w wyniku niestosowania art. 26 Traktatu Karty Energetycznej jako podstawy prawnej dla wewnątrzunijnych postępowań arbitrażowych, art. 47 ust. 3 Traktatu Karty Energetycznej nie może dotyczyć i nie miał dotyczyć takich postępowań,

BIORĄC POD UWAGĘ, że w wyniku niestosowania art. 26 Traktatu Karty Energetycznej jako podstawy prawnej dla wewnątrzunijnych postępowań arbitrażowych Strony, których dotyczy toczące się wewnątrzunijne postępowanie arbitrażowe, zarówno jako pozwany, jak i jako państwo członkowskie inwestora, powinny współpracować ze sobą w celu zapewnienia, aby dany trybunał arbitrażowy został powiadomiony o istnieniu niniejszego Porozumienia w celu wyciągnięcia odpowiednich wniosków o braku jurysdykcji tego trybunału arbitrażowego,

BIORĄC PONADTO POD UWAGĘ, że nie należy rejestrować żadnych nowych wewnątrzunijnych postępowań arbitrażowych, oraz ZGADZAJĄC SIĘ, że w przypadku gdy mimo wszystko zostanie złożone zawiadomienie o arbitrażu, Strony, których dotyczy to postępowanie, zarówno jako pozwany, jak i jako państwo członkowskie inwestora, powinny ze sobą współpracować w celu zapewnienia, aby dany trybunał arbitrażowy został powiadomiony o istnieniu niniejszego Porozumienia w celu wyciągnięcia odpowiednich wniosków o braku możliwości stosowania art. 26 Traktatu Karty Energetycznej jako podstawy prawnej takiego postępowania,

BIORĄC JEDNAK POD UWAGĘ, że nie należy zaskarżać ugód i orzeczeń wydanych w wewnątrzunijnych postępowaniach arbitrażowych dotyczących inwestycji, których to ugód i orzeczeń nie można już unieważnić ani uchylić i które zostały dobrowolnie wykonane lub ostatecznie wyegzekwowane,

UBOLEWAJĄC, że orzeczenia arbitrażowe były wydawane, są nadal wydawane i mogą nadal być wydawane przez trybunały arbitrażowe w wewnątrzunijnych postępowaniach arbitrażowych wszczętych na podstawie art. 26 Traktatu Karty Energetycznej w sposób sprzeczny z prawem Unii Europejskiej, w tym w sposób przedstawiony w orzecznictwie TSUE,

UBOLEWAJĄC ponadto, że takie orzeczenia arbitrażowe są przedmiotem postępowań egzekucyjnych, w tym w państwach trzecich, że w toczących się wewnątrzunijnych postępowaniach arbitrażowych, które mają być prowadzone na podstawie art. 26 Traktatu Karty Energetycznej, trybunały arbitrażowe nie stwierdzają braku swojej właściwości i jurysdykcji, oraz że instytucje arbitrażowe nadal rejestrują nowe postępowania arbitrażowe i nie odrzucają ich jako oczywiście niedopuszczalnych z uwagi na brak zgody na wszczęcie postępowania arbitrażowego,

BIORĄC ZATEM POD UWAGĘ, że konieczne jest wyraźne i jednoznaczne powtórzenie spójnego stanowiska Stron w drodze porozumienia potwierdzającego wspólne rozumienie w sprawie wykładni i stosowania Traktatu Karty Energetycznej, zgodnie z wykładnią TSUE, w zakresie, w jakim dotyczy on wewnątrzunijnych postępowań arbitrażowych,

BIORĄC POD UWAGĘ, że zgodnie z wyrokiem Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 5 lutego 1970 r. w sprawie Barcelona Traction, Light and Power Company, Limited (9) oraz jak wyjaśnił TSUE w wyroku w sprawie Komstroy, niektóre postanowienia Traktatu Karty Energetycznej mają regulować stosunki dwustronne,

BIORĄC ZATEM POD UWAGĘ, że niniejsze Porozumienie dotyczy wyłącznie stosunków dwustronnych między Stronami, a co za tym idzie - między inwestorami z tych państw członkowskich jako Umawiających się Stron Traktatu Karty Energetycznej, oraz że w związku z tym niniejsze Porozumienie wpływa wyłącznie na te Umawiające się Strony Traktatu Karty Energetycznej, które podlegają prawu Unii Europejskiej jako Regionalnej Organizacji Integracji Gospodarczej w rozumieniu art. 1 pkt 3 Traktatu Karty Energetycznej, i nie wpływa na korzystanie przez pozostałe Umawiające się Strony Traktatu Karty Energetycznej z ich praw wynikających z tego Traktatu ani na wykonywanie ich zobowiązań,

PRZYPOMINAJĄC, że Strony poinformowały Umawiające się Strony Traktatu Karty Energetycznej o zamiarze zawarcia niniejszego Porozumienia,

BIORĄC POD UWAGĘ, że zawierając niniejsze Porozumienie i zgodnie z ich obowiązkami prawnymi wynikającymi z prawa Unii Europejskiej, ale bez uszczerbku dla ich prawa do dochodzenia roszczeń, jakie uznają za stosowne w odniesieniu do kosztów poniesionych przez nie jako pozwanych w związku z wewnątrzunijnymi postępowaniami arbitrażowymi, Strony zapewniają pełne i skuteczne wykonanie wyroku w sprawie Komstroy oraz podkreślają brak możliwości wykonania istniejących orzeczeń arbitrażowych, spoczywający na trybunałach arbitrażowych obowiązek natychmiastowego zakończenia wszelkich toczących się wewnątrzunijnych postępowań arbitrażowych, obowiązek instytucji arbitrażowych nierejestrowania przyszłych wewnątrzunijnych postępowań arbitrażowych, zgodnie z ich odpowiednimi uprawnieniami wynikającymi z art. 36 ust. 3 Konwencji o rozstrzyganiu sporów inwestycyjnych między państwami a obywatelami innych państw (zwanej dalej „konwencją ICSID”), zawartej w Waszyngtonie dnia 18 marca 1965 r., i art. 12 przepisów arbitrażowych Sztokholmskiej Izby Handlowej (zwanej dalej „SCC”), oraz spoczywający na trybunałach arbitrażowych obowiązek stwierdzenia, że wewnątrzunijne postępowania arbitrażowe, których dotyczy złożony do nich wniosek o zarejestrowanie, nie mają podstawy prawnej,

ROZUMIEJĄC, że niniejsze Porozumienie dotyczy postępowań arbitrażowych obejmujących Strony w sporach wewnątrzunijnych na podstawie art. 26 Traktatu Karty Energetycznej prowadzonych w ramach dowolnej konwencji arbitrażowej lub regulaminu arbitrażowego, w tym konwencji ICSID i regulaminu arbitrażowego ICSID, regulaminu arbitrażowego Instytutu Arbitrażowego SCC, regulaminu arbitrażowego Komisji Narodów Zjednoczonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego i arbitrażu ad hoc, oraz

MAJĄC NA UWADZE, że postanowienia niniejszego Porozumienia pozostają bez uszczerbku dla prawa do wniesienia skargi do TSUE przez Komisję Europejską lub państwo członkowskie na podstawie art. 258, 259 i 260 TFUE,

UZGODNIŁY, CO NASTĘPUJE: