Czy gmina, sprzedając nieruchomość, zawsze rozlicza VAT

Za sporną uchodzi kwestia, czy dokonując dostawy nieruchomości nabytych z mocy prawa, jednostka samorządu terytorialnego (zwykle gmina) działa w charakterze podatnika. Zdaniem organów podatkowych i niektórych sądów gmina nie działa w obrocie cywilnoprawnym jako organ władzy publicznej, a tym samym sprzedaż podlega VAT. Dodatkowo za opodatkowaniem przemawia konieczność uniknięcia zakłócenia konkurencji.

Z kolei przeciw opodatkowaniu VAT świadczy to, że gmina wyzbywa się majątku niezwiązanego z działalnością gospodarczą. Jeśli bowiem dany podmiot nie działa w konkretnej sytuacji w charakterze handlowca, profesjonalnie zajmującego się nabywaniem i sprzedażą nieruchomości, lecz podejmuje wyłącznie działania „właścicielskie”, to nie jest podatnikiem VAT.

Tak zwana komunalizacja mienia państwowego wiąże się z transformacją ustrojową następującą po 1989 r., w tym z powstawaniem samorządu terytorialnego. Komunalizacja następowała w trybie przewidzianym ustawą z 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Generalnie zatem z mocy prawa część mienia ogólnonarodowego (państwowego), np. rad narodowych, stawała się mieniem gminy. Nabycie to było w szczególności stwierdzane decyzjami wojewody, było więc niezależne nawet od woli gminy. Gmina nie miała prawa do odliczenia podatku naliczonego (zresztą podatek ten wprowadzono dopiero w 1993 r.) Nabycie tych nieruchomości miało charakter nieodpłatny. Gmina w związku z nabyciem nie mogła mieć zamiaru sprzedaży tego mienia. Nierzadko nabyte nieruchomości nie były wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej.