Instruktaż: Split payment w rachunkowości jednostek sektora publicznego

Przed jednostkami sektora publicznego nowe wyzwanie - mechanizm podzielonej płatności (tzw. split payment). To ustawa z 15 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 62) wprowadziła liczne zmiany w ustawie o VAT, Prawie bankowym, a ponadto m.in. w ustawie o rachunkowości, związane z tym sposobem płatności. Co to jest mechanizm podzielonej płatności i jak go stosować w praktyce jednostek sektora finansów publicznych?

Od 1 lipca 2018 r. obowiązuje nowy art. 108a w rozdziale 1a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT). Przepis ten mówi o możliwości dokonywania płatności w systemie mechanizmu podzielonej płatności (dalej: MPP lub split).

Mechanizm podzielonej płatności polega na tym, że po otrzymaniu faktury za kupione przedmioty i usługi można wykonać przelew bankowy, dzieląc kwotę z faktury na dwie części - co do zasady na kwotę netto i VAT wynikające z otrzymanej faktury. W takim przypadku kwota netto zostanie przekazana na rachunek rozliczeniowy (bieżący lub pomocniczy), a kwota podatku na rachunek VAT. Pojęcie rachunku VAT definiuje art. 2 pkt 37 ustawy o VAT, odsyłając m.in. do art. 62a ust. 1 rozdziału 3a znowelizowanego Prawa bankowego. Taka forma płatności może być zastosowana jedynie między dwoma podatnikami VAT. Przepływ środków pieniężnych ilustruje schemat.

Schemat. Płatność w ramach MPP

Split nie dotyczy operacji zwolnionych z VAT, ze stawką 0% i operacji niepodlegających VAT (gdy nie ma VAT do uiszczenia). W systemie MPP nie mogą być opłacane operacje publicznoprawne, czyli wnoszone opłaty i inne płatności, do których ma zastosowanie k.p.a. Nie dotyczy również płatności na rzecz podmiotów nieposiadających NIP. Split nie dotyczy także wpłat zaliczek, przedpłat części lub całości zapłaty, w tym na podstawie faktur pro forma.

MPP nie należy do obowiązków podatnika. Jednostka może z niego skorzystać, ale nie musi. Istotne jest to, że w umowach najczęściej określany jest sposób płatności. Zgodnie z zasadą swobody umów możliwe jest: