Redukcja zatrudnienia w służbie cywilnej w okresie epidemii

W ustawie z 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (dalej: tarcza 2.0) znalazły się rozwiązania umożliwiające zwalnianie lub obniżanie pensji urzędnikom zatrudnionym w administracji rządowej. Ostateczna decyzja w tej kwestii należy jednak do Rady Ministrów, która musi wydać szczegółowe rozporządzenie. Dopóki nie ma takich regulacji, urzędnicy mogą być spokojni o swoje posady. Rząd w projekcie tarczy 2.0 wskazywał, że zaproponowane zmiany mają na celu wprowadzenie elastycznego mechanizmu ograniczenia kosztów osobowych funkcjonowania administracji rządowej.

Krytyka kontrowersyjnych regulacji

Rozwiązania przyjęte w tarczy 2.0 uważane są za kontrowersyjne. Oponenci wracają do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 14 czerwca 2011 r. (sygn. akt Kp 1/11). Trybunał ocenił w nim zgodność ustawy 16 grudnia 2010 r. o racjonalizacji zatrudnienia w państwowych jednostkach budżetowych i niektórych innych jednostkach sektora finansów publicznych w latach 2011-2013 (dalej: ustawa o racjonalizacji zatrudnienia). Ustawa ta przewidywała m.in. automatyczną redukcję zatrudnienia w jednostkach objętych ustawą o przynajmniej 10%. TK uznał, że art. 2 w związku z art. 7 pkt 1 ustawy o racjonalizacji zatrudnienia w zakresie, w jakim dotyczą urzędników służby cywilnej, są niezgodne z art. 2 i art. 153 ust. 1 ustawy z 2 kwietnia 1997 r. - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.

Należy wskazać, że Trybunał oceniając ustawę o racjonalizacji zatrudnienia, stwierdził m.in., że: „zaproponowany przez ustawodawcę mechanizm redukcji zatrudnienia w ramach szeroko rozumianej administracji publicznej nie może w jednakowym stopniu odnosić się do wszystkich pracowników wykonujących zadania państwa. Status urzędników służby cywilnej wymaga szczególnej ochrony przejawiającej się m.in. potrzebą stworzenia im warunków do zawodowego wykonywania zadań. Niezbędnym elementem pozwalającym na spełnienie tego wymagania jest zapewnienie odpowiedniej stabilizacji stosunku pracy, która to wartość - sama w sobie - nie jest w takim samym stopniu konstytucyjnie potwierdzona względem innych pracowników. Na tym tle należy uznać, że korzyści związane z obniżeniem wydatków na działalność administracji publicznej nie są w badanej sprawie zrównoważone kosztem, jaki planuje ponieść ustawodawca, to znaczy wyłączeniem szczególnej ochrony stosunku pracy urzędników służby cywilnej, a tym samym wyraźnym osłabieniem stabilności zatrudnienia tej kategorii pracowników”.