Komentarz do ustawy o samorządzie gminnym - Art. 3

1

[Charakter i cele statutu gminy] Statut to dokument służący uszczegółowieniu prawnego wyodrębnienia gminy. Jak już wskazano, zgodnie z art. 169 ust. 4 Konstytucji RP, ustrój wewnętrzny samorządu terytorialnego, a więc i gminy, określają w granicach ustaw ich organy stanowiące.

Przepisy art. 40 u.s.g. przesądzają o charakterze statutu, jako przepisach powszechnie obowiązujących na obszarze gminy. Przyjęcie w ustawie o samorządzie gminnym takiego rozwiązania co do charakteru statutu ma wiele istotnych konsekwencji, między innymi przy ocenie podstaw ingerencji nadzorczej¹.

Statut gminy jako akt prawa miejscowego jest źródłem prawa obowiązującego na obszarze całej gminy i jako akt prawa niższego rzędu musi być zgodny z ustawą o samorządzie gminnym. Te założenia determinują kierunek wykładni odpowiednich postanowień statutu. W konsekwencji jako jeden z podstawowych aktów regulujących funkcjonowanie gminnej jednostki samorządu terytorialnego statut powinien zawierać przepisy określające m.in.: tryb pracy rady gminy, funkcjonowanie jej komisji, przygotowywanie i przebieg sesji rady gminy oraz zasady głosowania jawnego imiennego. Jednocześnie wiąże jej organy i może być podstawą ich działań, w tym podejmowania uchwał przez radę gminy. W rezultacie przepisy statutu gminy, które pozostają w sprzeczności z postanowieniami aktów wyższego rzędu, należy traktować jako wymagające stwierdzenia nieważności przez powołany do tego organ nadzoru nad działalnością gminną.