Jakich zmian w prawie oczekują samorządy – rekomendacje RIO

Doświadczenia regionalnych izb obrachunkowych uzyskiwane w ramach przeprowadzanych czynności kontrolnych w zakresie komunalnej gospodarki finansowej stanowią doskonały punkt wyjścia do oceny adekwatności obowiązujących przepisów w odniesieniu do realiów ich stosowania w praktyce jednostek samorządu terytorialnego. Jakie rekomendacje dotyczące potrzeby zmiany przepisów formułuje RIO? 

Zasadniczym celem ustawodawcy powinno być stworzenie zrozumiałego i kompletnego systemu prawnego, pozbawionego luk oraz sprzeczności uniemożliwiających stosowanie zawartych w nim treści. W praktyce jednostki samorządu terytorialnego (JST) muszą poruszać się jednak w gąszczu przepisów, które nie do końca spełniają kryteria prawidłowej legislacji. Problem ten dostrzegają również regionalne izby obrachunkowe, oceniając obowiązujące przepisy i wnioskują o ewentualną modyfikację przepisów. W niniejszym artykule omówimy najważniejsze rekomendacje zmiany przepisów prawa w zakresie funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego i prowadzenia przez nie gospodarki finansowej, mające na celu sprawną realizację zadań publicznych przy efektywnym wykorzystaniu środków budżetowych.

Limit diet i wynagrodzeń w trakcie postępowania naprawczego

Zgodnie z brzmieniem art. 240a ust. 6 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.), począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym został przyjęty program postępowania naprawczego, do dnia zakończenia postępowania naprawczego wysokość ustalonych przez organ stanowiący JST diet radnych i wydatków na wynagrodzenie zarządu JST nie może przekroczyć odpowiednich kwot wydatków z tego tytułu z roku poprzedzającego rok, w którym została podjęta uchwała w sprawie programu postępowania naprawczego.

Ustawa z 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw wprowadziła modyfikację w zakresie wysokości diet przysługujących radnym oraz wynagrodzeń pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru (m.in. marszałków województwa, starostów, wójtów, burmistrzów, prezydentów miast). Zmienione przepisy mają zastosowanie do ustalania wysokości wynagrodzeń, diet i uposażeń należnych od 1 sierpnia 2021 r. Ustalenie wysokości diet radnych, miesięcznych wynagrodzeń pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru nawet na poziomie minimalnym może spowodować, że wysokość ustalonych przez organ stanowiący JST diet radnych i wydatków na wynagrodzenie zarządu JST przekroczy odpowiednie kwoty wydatków z tego tytułu z roku poprzedzającego rok, w którym została podjęta uchwała w sprawie programu postępowania naprawczego. Realizując program postępowania naprawczego, JST zobligowana jest do stosowania reżimu wydatków określonych w art. 240a u.f.p., a jednocześnie jest też zobowiązana do przestrzegania przepisów prawa w zakresie prawidłowego ustalenia i wypłaty diet radnych, jak i ustalenia i wypłaty wynagrodzenia zarządowi JST. Ponadto zauważyć należy, iż przepis art. 240a ust. 6 u.f.p. nie wskazuje, czy dopuszczalne jest zwiększenie wydatków na wygrodzenia zarządu JST w okresie realizacji programu naprawczego w przypadku konieczności wypłaty dla zarządu JST np. odpraw bez reelekcji, odpraw emerytalnych czy rentowych, nagród jubileuszowych, wypłaty zwiększającego się dodatku za wysługę lat. Są to wydatki, których przyznanie i wysokość, a także obowiązek zapłaty wynikają z obowiązujących przepisów prawa i nie zależy od decyzji władz JST.