Wyrok WSA w Kielcach z dnia 30 stycznia 2024 r., sygn. II SA/Ke 666/23

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sylwester Miziołek (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Renata Detka, Sędzia WSA Jacek Kuza, protokolant Starszy inspektor sądowy Sebastian Styczeń, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 stycznia 2024 r. sprawy ze skargi A. L. na decyzję Wojewody Świętokrzyskiego z dnia 14 września 2023 r. znak: SPN.IV.7511.11.4.2023 w przedmiocie nieustalenia uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję organu I instancji; II. zasądza od Wojewody Świętokrzyskiego na rzecz A. L. kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Decyzją z 14.09.2023 r. znak: SPN.IV.7511.11.4.2023 Wojewoda Świętokrzyski utrzymał w mocy decyzję Starosty Buskiego z 14.07.2023 r. znak: GKN.6810.4.44.2016 w przedmiocie nieustalenia uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:

Decyzją z 14.07.2023 r. Starosta Buski, na podstawie art. 6a ust. 1 i art. 8e, art. 8f ustawy z dnia 29.06.1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 140), zwanej dalej "ustawą" po rozpatrzeniu wniosków: A. K., R. T., M. T., Z.R.-M, E i. S. K., R. B., T. S., L. S., M. K., P. B. działającego w imieniu A Sp. z o.o., J. i A. małż. L., J. K., E. i S. małż. K., K. K., D. i S. małż. C., V. i L. małż. K., B. S., K. i H. małż. S., Z. S., A. S.-T. i G. T., Z. S., K. S. w sprawie ustalenia uprawnionych udziału we Wspólnocie Gruntowej wsi [...], orzekł o nieustaleniu wykazu uprawnionych do udziału we Wspólnocie Gruntowej wsi [...]. Organ I instancji, odnosząc się do podstawy prawnej swojej decyzji, wskazał że nowelizacja ustawy wprowadzona w 2015 r. miała za zadanie umożliwić regulowanie stanu prawnego wspólnot gruntowych, przy uwzględnieniu faktycznego, aktualnego stanu użytkowania gruntów wspólnoty trwającego przez 10 lat poprzedzających wejście w życie nowelizacji tej ustawy. Celem ustawy jest więc przyznanie praw osobom, które realnie wykorzystywały grunty w związku z prowadzonym przez siebie gospodarstwem rolnym. Niezbędne w tym zakresie "korzystanie" ze wspólnoty w rozumieniu art. 6a pkt 1 ustawy oznacza użytkowanie samoistne, tj. jak współwłaściciel, poprzez pozyskiwanie pożytków zgodnie ze zwyczajami miejscowymi dotyczącymi wspólnoty, z poszanowaniem praw innych członków wspólnoty oraz z wyłączeniem prawa do korzystania z gruntów innych osób, które do wspólnoty nie należą. Przesłanka "korzystania" z gruntów wspólnoty dotyczy okoliczności faktycznej, tj. rzeczywistego pobierania pożytków z nieruchomości. W tym zakresie odwołano się do uprzednio wydanej decyzji kasacyjnej Wojewody Świętokrzyskiego, w której zakwestionowano stanowisko organu I instancji co do tego, jakoby ustawową przesłankę korzystania ze Wspólnoty we własnym imieniu, jak członkowie Wspólnoty, spełniali wnioskodawcy, którzy dzierżawili grunty od Wspólnoty oraz na dzierżawiony grunt pozyskiwali płatności w ramach wsparcia bezpośredniego do gruntów rolnych – gdyż nie powstają żadne stosunki prawne łączące dzierżawcę z całą wspólnotą gruntową, jako że korzysta on ze Wspólnoty jedynie w ramach zawartej umowy cywilnoprawnej. W ponownie prowadzonym postępowaniu organ I instancji postanowił ponownie przeprowadzić dowód z przesłuchania świadków - stosowanie do art. 86 K.p.a., dodatkowo z uwzględnieniem zaleceń zawartych w ww. decyzji – w celu potwierdzenia nieprzerwanego, faktycznego korzystania z gruntów wspólnoty we wskazanym wyżej okresie czasu, jak również aby prawidłowo ustalić wszystkie osoby, które faktycznie korzystały ze wspólnoty gruntowej w ustawowym czasie. W tym zakresie wezwano do złożenia zeznań w charakterze świadka 26 wnioskodawców, odstępując natomiast od przesłuchania M. T., ponieważ na podstawie poprzednich zeznań A. K. i R. T. uznano, że nie spełnia ona przesłanki posiadania gospodarstwa rolnego, przewidzianej w art. 6a pkt 1 ustawy. L. S. w dniu 19.08.2022 r. złożył oświadczenie, z którego wynika, że obecnie również nie posiada gospodarstwa rolnego, ponieważ przepisał je synom. Z kolei z analizy treści protokołu z przesłuchania P. B. z 15.10.2021 r. wynika, że nie posiada on wiedzy na temat użytkowania gruntów przez inne osoby. Przesłuchania stron postępowania, które dotychczas złożyły wnioski o ustalenie uprawnień do udziału we wspólnocie, zostały przeprowadzone 25 i 26.04.2023 r. – z pouczeniem o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Podczas zeznań świadkowie byli pytani o to, czy grunty były oddawane rolnikom indywidualnym do korzystania na podstawie umowy dzierżawy, kto użytkował grunty na podstawie umowy dzierżawy, czy był płacony i jak wykorzystywany czynsz z tytułu dzierżawy gruntów, czy poza gruntami wydzierżawionymi pozostawały grunty dostępne do korzystania przez udziałowców oraz jak pozyskiwano pożytki z gruntów wspólnoty. Ponadto każdemu ze świadków została przedstawiona lista osób, które złożyły wnioski o udział we Wspólnocie, celem wskazania poprzez własnoręczny podpis, czy dana osoba w okresie od dnia 1 stycznia 2006 r. do dnia 31.12.2015 r. faktycznie korzystała (lub nie) z gruntów Wspólnoty.