Wyrok NSA z dnia 29 sierpnia 2022 r., sygn. II OSK 2085/19

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Tomasz Zbrojewski (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Paweł Miładowski sędzia del. WSA Mirosław Gdesz Protokolant: starszy asystent sędziego Piotr Zawadzki po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2022 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Wojewody Mazowieckiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 stycznia 2019 r., sygn. akt IV SA/Wa 1488/18 w sprawie ze skargi K. W. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia 15 marca 2018 r., nr WSO-I.621.1.6.2018 w przedmiocie wymeldowania z pobytu stałego oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 17 stycznia 2019 r., sygn. akt IV SA/Wa 1488/18, po rozpoznaniu skargi K. W., uchylił zaskarżoną decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia 15 marca 2018 r., nr WSO-I.621.1.6.2018, w przedmiocie wymeldowania z pobytu stałego.

Powyższą decyzją organ odwoławczy, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1257 ze zm., zwana dalej: "k.p.a.") i art. 35 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz.U. z 2017 r. poz. 657 ze zm.), utrzymał w mocy decyzję Wójta Gminy [...] z dnia 18 grudnia 2017 r., znak: OrSO.5343.6.7.2017, orzekającą o wymeldowaniu K. W. z pobytu stałego z budynku nr [...] przy ul. C. w J., gm. [...].

Sąd I instancji wyjaśnił przesłanki wydania decyzji w oparciu o art. 35 ustawy o ewidencji ludności. Następnie, wskazał, że organy przyjęły, że skarżący opuścił lokal dobrowolnie, ponieważ przy asyście policji zabrał z niego rzeczy, a ponadto nie podjął we właściwym terminie określonych środków prawnych zmierzających do umożliwienia jego powrotu do lokalu. Sąd uznał, że wnioski te zostały jednak oparte na błędnie ustalonym stanie faktycznym. Z akt sprawy wynika, że skarżący w dniu 5 sierpnia 2017 r. próbował wejść do budynku przy ul. C. [...] w J. Jednakże z powodu braku kluczy nie było to możliwe, a żona skarżącego nie wpuściła go dobrowolnie do budynku. Dopiero w obecności funkcjonariuszy policji skarżący zabrał swoje podstawowe rzeczy osobiste i opuścił lokal. Skarżący próbował powrócić do lokalu jeszcze w dniach 6 i 7 sierpnia 2017 r., jednakże żona nie chciała go wpuścić. Z informacji Kierownika Posterunku Policji w [...], wynika, że pod adresem J. [...] gm. [...] były zgłaszane cztery interwencje z udziałem policji w dniach: 5 - 7 sierpnia 2017 r. zakwalifikowane jako awantury domowe (interwencje zgłaszali zarówno skarżący, jak i jego żona). W ocenie Sądu, stwierdzając fakt dobrowolności opuszczenia lokalu m.in. z uwagi na niepodjęcie przez skarżącego środków prawnych związanych z przywróceniem posiadania, organy pominęły, że zgodnie z art. 344 § 2 k.c. roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia, tj. w tej sprawie - od momentu opuszczenia przez skarżącego spornego lokalu. Czas ten nie minął w dacie orzekania przez organy administracji. Co więcej, skarżący w toku postępowania wielokrotnie wskazywał, że został zmuszony do opuszczenia budynku (żona uniemożliwiła mu dostanie się do budynku poprzez wymianę zamków), jak zaś wynika z uzupełnienia skargi, skarżący w związku z przymusowym opuszczeniem miejsca pobytu wystąpił z powództwem o zaniechanie naruszenia posiadania (sygn. akt I C 656/18). Okoliczność ta, zdaniem Sądu, wymaga wyjaśnienia, w szczególności konieczne jest ustalenie, czy w istocie skarżący skorzystał ze środków prawnych umożliwiających powrót do lokalu i czy podjęte środki okazały się skuteczne. Przedwcześnie zatem organy uznały, że skarżący dobrowolnie opuścił lokal, ponieważ nie wystąpił do sądu powszechnego o przywrócenie naruszonego posiadania. Ponadto, Sąd Wojewódzki podał, że z akt sprawy wynika, że przed Sądem Rejonowym w [...] toczyło się postępowanie z wniosku A. W. z dnia 4 sierpnia 2017 r. o zobowiązanie sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia mieszkania (sygn. akt I Ns 284/17). W piśmie z dnia 11 stycznia 2019 r. skarżący podniósł, że został wydany prawomocny wyrok oddalający pozew o eksmisję. Kwestia ta także wymaga wyjaśnienia przez organ odwoławczy. W zaskarżonej decyzji organ ograniczył się jedynie do stwierdzenia, że termin rozprawy w sprawie o zobowiązanie sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia mieszkania został wyznaczony na 12 marca 2018 r. Tymczasem rozstrzygnięcie w sprawie o zobowiązanie sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia mieszkania może mieć istotne znaczenie dla oceny okoliczności opuszczenia lokalu przez skarżącego. Nadto, organ odwoławczy nie ustalił jednoznacznie, czy i ewentualnie gdzie skarżący przeniósł swoje centrum życiowe. Sąd zauważył także, że organ odwoławczy dopuścił dowody jedynie z zeznań G. K. i B. K. (członków rodziny A. W.) jako dowody pośrednie, gdyż strony postępowania nie zostały zawiadomione o ich przeprowadzeniu z zachowaniem siedmiodniowego terminu (art. 79 k.p.a.) oraz nie uwzględnił dowodu z zeznań siostry skarżącego – G. B., gdyż strona postępowania w ogóle nie została zawiadomiona o jego przeprowadzeniu przez Burmistrza [...]. W okolicznościach tej sprawy dopuszczenie dowodów z zeznań jedynie członków rodziny żony skarżącego może wywoływać wątpliwości co do wyczerpującego zebrania materiału dowodowego. Zdaniem Sądu I instancji, materiał dowodowy zgromadzony w tej sprawie, mając na uwadze konflikt rodzinny między skarżącym a jego żoną i toczące się liczne postępowania sądowe i prokuratorskie wszczynane przez obie strony postępowania, nie był wystarczający do wydania rozstrzygnięcia w sprawie, zwłaszcza co do oceny przesłanki dobrowolnego i trwałego opuszczenia miejsca zameldowania przez skarżącego. W takich okolicznościach sprawy stanowisko organu odwoławczego, że doszło do dobrowolnego i trwałego opuszczenia mieszkania było przedwczesne. W konsekwencji Sąd stwierdził, iż zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem art. 7, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 k.p.a.