Jak opodatkować VAT zakup wierzytelności – najnowsze orzeczenia

Zdaniem sądu zakup wierzytelności trudnych po cenie niższej od nominalnej, gdy nabywca nie otrzyma od zbywcy wynagrodzenia, nie podlega VAT. Natomiast nabycie wierzytelności, które w momencie zakupu nie są wymagalne, nie jest usługą ściągania długów i może korzystać ze zwolnienia z VAT.

Zakup wierzytelności trudnych

NSA w wyroku z 5 listopada 2024 r. (sygn. akt I FSK 572/21) uznał, że zakup wierzytelności trudnych po cenie niższej od nominalnej, gdy nabywca nie otrzyma z tego tytułu wynagrodzenia, nie podlega VAT. Nie można uznać, że kupujący świadczy usługę ściągania długów na rzecz zbywcy. Transakcji tej nie wykazujemy w JPK_V7. W wyroku sądu czytamy:

MF

Mając powyższe na uwadze, w analizowanej sprawie dochodzi do nabywania przez Skarżącą wierzytelności trudnych za cenę niższą od wartości nominalnej tych wierzytelności, ponadto między Stroną a zbywcą wierzytelności nie będzie istniał żaden odrębny stosunek prawny rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz Strony, a w konsekwencji Spółka nie będzie otrzymywała od zbywcy wierzytelności żadnego przysporzenia w związku z zawarciem umowy sprzedaży wierzytelności oraz nie świadczy na rzecz zbywcy jakichkolwiek dodatkowych usług. Tym samym transakcja, której przedmiotem jest nabywanie opisanych we wniosku wierzytelności trudnych, pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Wskazać w tym miejscu należy, że świadczenie usługi następuje "odpłatnie" w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 o VAT, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy. Świadczenie usług dokonywane odpłatnie w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wymaga bezpośredniego związku między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem. Dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego analiza przedstawionego przez Stronę opisu stanu faktycznego prowadzi do wniosku, że Spółka będzie nabywać wierzytelności na własny rachunek i na własne ryzyko. Spółka w ramach tych czynności będzie zobowiązana do przekazania zbywcy wierzytelności wyłącznie umówionej ceny sprzedaży. W konsekwencji zbywca nie będzie miał obowiązku przekazania jakiegokolwiek wynagrodzenia na rzecz Spółki w przypadku ściągnięcia długu od kontrahentów, gdyż Spółka będzie ściągała je na własną rzecz. Wynagrodzeniem cesjonariusza z tytułu tego rodzaju czynności nie jest w szczególności różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży, która odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży i jest uzależniona od perspektyw na ich spłatę oraz zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników. W takim przypadku nie ma znaczenia, że cesjonariusz wierzytelności nabywa je w celu ich ściągnięcia, gdyż w momencie realizacji tej czynności czyni to na własny rachunek i we własne ryzyko, nie zaś na rachunek i ryzyko cedenta wierzytelności (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 czerwca 2014 r. sygn. akt I FSK 1130/13).