Czy brak przeniesienia własności maszyny blokuje rozpoczęcie amortyzacji w księgach

Spółka nabyła maszynę od zagranicznego kontrahenta. Umowa sprzedaży przewiduje, że własność maszyny zostaje zastrzeżona na rzecz zagranicznego sprzedawcy do momentu dokonania przez klienta wszystkich płatności wynikających z tej umowy. Według umowy – dla celów finansowania – może nastąpić cesja odpowiednich praw i obowiązków (w tym dotyczących zaliczki) na rzecz podmiotu trzeciego. Uprawniony do tego będzie wyłącznie zagraniczny sprzedawca maszyny. Mamy wątpliwość, czy w takiej sytuacji możemy już rozpocząć amortyzację tej maszyny i czy moment rozpoczęcia amortyzacji będzie taki sam w ujęciu bilansowym i podatkowym?

Zgodnie z zasadami prawa bilansowego, ale także podatkowego, jeśli jednostka nabywa składnik, którego przewidywany okres użytkowania przekracza 12 miesięcy, to rozlicza ten zakup poprzez odpisy amortyzacyjne. Oczywiście definicja środka trwałego na potrzeby prawa podatkowego i bilansowego nieco się różni, co może oznaczać rozbieżności w sposobie ujmowania odpisów amortyzacyjnych i momentu rozliczania kosztów amortyzacji.

Definicja środka trwałego – ustawa i standard rachunkowości

Po pierwsze, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy o rachunkowości (dalej: u.r.), środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe oraz zrównane z nimi, które mają przewidywany okres ekonomicznej użyteczności dłuższy niż rok i są:

• kompletne,
• zdatne do użytku,
• przeznaczone na potrzeby jednostki.

Krajowy Standard Rachunkowości nr 11 „Środki trwałe” uszczegóławia tę definicję, podkreślając, że jednym z warunków uznania składnika majątku za środek trwały jest zamiar jego wykorzystywania przez jednostkę na własne potrzeby przez okres dłuższy niż rok. Jeśli jednostka planuje używać takiego składnika przez krótszy okres – nawet jeśli fizycznie nadaje się on do dłuższego działania – nie powinien być on traktowany jako środek trwały.

Zdatność do użytkowania powinna być potwierdzona odpowiednim dokumentem odbioru, ewentualnie po przeprowadzeniu wymaganych prób.