Jeśli starosta wyda decyzję zmieniającą prawo własności, musi o tym zawiadomić sąd

Czy organ administracji, który wydał decyzję zmieniającą prawo własności (np. starosta wywłaszczający nieruchomości pod budowę drogi) powinien poinformować o tym sąd wieczystoksięgowy? Jakie są jeszcze inne obowiązki w związku ze zmianą prawa wlasności i jakie mogą być konsekwencje ich zaniechania?

Organ prowadzący postępowanie wywłaszczające teren pod budowę drogi (np. starosta, a w niektórych sytuacjach – wojewoda) z jednej strony ma obowiązek doręczenia decyzji stronom postępowania, a z drugiej strony – w chwili, kiedy decyzja stanie się ostateczna – musi zawiadomić zarówno sąd prowadzący księgę wieczystą dla tej nieruchomości, jak i organ prowadzący ewidencję gruntów i budynków (kataster nieruchomości).

Obowiązek przesłania informacji

Konsekwencją ostatecznej decyzji administracyjnej dotyczącej wywłaszczenia nieruchomości pod budowę drogi publicznej jest przeniesienie prawa własności tej nieruchomości na podmiot publicznoprawny. Na przykład w przypadku decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (ZRID) wydanej przez starostę dotyczącej gminnej drogi w wyniku wywłaszczenia nowym właścicielem staje się gmina.

Z punktu widzenia potwierdzania prawa własności ważny jest wpis w księdze wieczystej, który powinien odpowiadać rzeczywistemu stanowi prawnemu. Przy czym w polskim systemie prawnym nie wszystkie wpisy w księdze wieczystej mają charakter konstytutywny (czyli taki, który tworzy prawo do nieruchomości). Większość ma charakter deklaratoryjny (potwierdza jedynie skutek prawny, jaki nastąpił wcześniej, np. w chwili sporządzenia umowy, wydania decyzji administracyjnej). Aby chronić prawa właściciela – ustawodawca przewidział mechanizmy, które mają zapewnić skuteczne ujawnienia praw do nieruchomości w księgach wieczystych. Jeden z nich jest uregulowany w art. 36 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (dalej: u.k.w.h.). W jego myśl „sądy, organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego oraz notariusze sporządzający akty poświadczenia dziedziczenia zawiadamiają sąd właściwy do prowadzenia księgi wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której założona jest księga wieczysta”.