Dopłata, aport czy podwyższenie kapitału? PCC i ewidencja księgowa przy różnych formach dokapitalizowania spółki

Problem: Klient jest większościowym wspólnikiem spółki z o.o. i rozważa jej dokapitalizowanie. Zastanawia się, jakie będą następstwa podatkowe – zwłaszcza na gruncie podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) – w zależności od przyjętej formy przekazania dodatkowych środków: dopłaty, podwyższenia kapitału zakładowego, pożyczki, aportu lub innego świadczenia.

Odpowiedź: Sposób wniesienia dodatkowych środków do spółki z o.o. ma kluczowe znaczenie dla obowiązku zapłaty PCC. Co do zasady, PCC podlega umowa spółki oraz jej zmiany, w tym m.in. podwyższenie kapitału zakładowego i dopłaty. Część czynności może korzystać z wyłączeń lub zwolnień z PCC – m.in. aporty objęte VAT czy wniesienie agio. Inne – jak dopłaty – są objęte PCC, ale nie stanowią przychodu podatkowego po stronie spółki. Kluczowe znaczenie mają przepisy ustawy o PCC i Kodeksu spółek handlowych.

Uzasadnienie: Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: ustawa o PCC), opodatkowaniu PCC podlega umowa spółki oraz jej zmiany. Ale ustawa o PCC zmianę umowy spółki definiuje w szeroki sposób. Kwalifikuje jako zmianę nie tylko wniesienie wkładów, ale też pożyczkę od wspólnika dla spółki osobowej, dopłaty od wspólników do spółki osobowej czy spółki z o.o. Rozliczenie PCC jest konieczne, jeśli nie ma zastosowania wyłączenie od PCC, ewentualnie zwolnienie od tego podatku. Ustalenie skutków danej czynności na gruncie PCC może rodzić wątpliwości. Stąd też podatnicy często występują o interpretacje indywidualne, aby potwierdzić swoje stanowisko.

Obowiązki

Podatnicy muszą pamiętać o rozliczeniu PCC. To na nich spoczywa obowiązek obliczenia i wpłacenia podatku oraz złożenia deklaracji PCC-3, ewentualnie z załącznikiem dotyczącym wspólnika/wspólników spółki cywilnej PCC-3/A. Z powinności tych muszą wywiązać się, bez wezwania organu podatkowego, w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Powstaje on z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC. NSA uznał, że chwilą tą jest moment podjęcia uchwały precyzującej wysokość i termin dopłat (wyrok z 6 października 2017 r., sygn. akt II FSK 2420/15). Wyjątek od tej zasady w przypadku umowy spółki i jej zmian dotyczy jedynie czynności dokonywanych w formie aktu notarialnego. W takiej sytuacji płatnikami PCC są notariusze, jak wskazuje art. 10 ust. 2–3 ustawy o PCC.