Komentarz do VAT 2026 – Art. 108a

I. Uwagi wstępne

[Zakres przedmiotowy] Komentowany artykuł zawiera przepisy określające tzw. mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment). Jego istotą jest rozdzielenie płatności za nabyty towar lub usługę w taki sposób, że część zapłaty odpowiadająca:

• wartości sprzedaży netto – jest płacona przez nabywcę na rachunek bankowy dostawcy,
• kwocie VAT – jest płacona na specjalne konto dostawcy (tzw. rachunek VAT), którego środkami dostawca może dysponować w bardzo ograniczony sposób (więcej na temat rachunku VAT – zob. komentarz do art. 2 ustawy o VAT).

Dzięki temu dostawca – zważywszy, że nie otrzymuje całej kwoty brutto od nabywcy na swój „zwykły” rachunek bankowy – nie może w przypadku przeprowadzenia transakcji gospodarczej, mającej na celu wyłudzenie VAT, szybko zniknąć, zatrzymując dla siebie należny podatek.

[Zmiany od 1 lutego 2026 r.] Z dniem 1 lutego 2026 r. w treści komentowanego artykułu dokonane zostały zmiany mające na celu dostosowanie płatności realizowanych w mechanizmie podzielonej płatności do wdrażanego obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych. Zmiany te polegają na wprowadzeniu do komunikatu przelewu dodatkowej informacji w postaci numeru identyfikującego e-fakturę w KSeF (zob. nowe brzmienie art. 108a ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT) oraz umożliwieniu opłacania z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności dowolnych faktur ustrukturyzowanych wystawionych dla podatnika przez jednego dostawcę lub usługodawcę w okresie nie krótszym niż jeden dzień i nie dłuższym niż jeden miesiąc (zob. zmiany w treści art. 108a ust. 3b i 3c ustawy o VAT). Przepisy te stosuje się jednak dopiero do płatności dokonywanych od 1 stycznia 2027 r. (zob. art. 17 pkt 1 ustawy nowelizującej z 16 czerwca 2023 r.).

II. Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności [art. 108a ust. 1 i 2–6]

Obecnie stosowanie mechanizmu podzielonej płatności jest niekiedy obowiązkiem podatników otrzymujących fakturę z wykazaną kwotą VAT. Więcej na ten temat – zob. komentarz do art. 108a ust. 1a–1e, 7 i 8 ustawy o VAT.