Migracja zarobkowa na obszarze UE - ustalanie ustawodawstwa właściwego w zakresie zabezpieczenia społecznego
Zasady dotyczące ustalania ustawodawstwa właściwego mają na celu zapobiec sytuacjom, kiedy pracownik migrujący podlegałby ustawodawstwu dwóch państw i z tego tytułu zobowiązany byłby płacić składki na ubezpieczenie społeczne w dwóch państwach (konflikt pozytywny) lub nie podlegał ustawodawstwu żadnego państwa członkowskiego (konflikt negatywny).
Joanna Ciechomska
Zasady te nie pozostawiają wyboru pracownikowi co do tego, w którym państwie chce być on ubezpieczony, dzięki temu unika się sytuacji między wyborem „lepszych” i „gorszych” warunków ubezpieczenia, co ma jeszcze tę zaletę, że pracownicy pracujący w jednym kraju podlegają tym samym zasadom, eliminuje się w ten sposób nieuczciwą konkurencję („dumping socjalny”).
Natężenie migracji zarobkowych (zarówno krótkookresowych, jak i długookresowych) oraz zróżnicowanie form zatrudnienia Polaków na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej niejednokrotnie budzi wątpliwości co do określenia ustawodawstwa właściwego dla opłacania składek z tytułu ubezpieczenia społecznego, a w konsekwencji przyznania prawa do świadczeń, które jest ustalane na podstawie ustawodawstwa państwa członkowskiego, któremu dana osoba podlegała/podlega.
Przepisy wspólnotowe regulujące te kwestie stanowią zasadniczą część ustawodawstwa wspólnotowego koordynującego systemy zabezpieczenia społecznego, są one zawarte w następujących rozporządzeniach:
- rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z 14 czerwca 1971 r. dotyczące stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własnych rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie1;
- rozporządzenie Rady (EWG) nr 574/72 z 21 marca 1972 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 (zw. rozporządzeniem wykonawczym)2.
Zasady podstawowe
1. Generalną zasadą obowiązującą w prawie wspólnotowym z zakresu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego jest (z nielicznymi wyjątkami, o których będzie mowa w dalszej części artykułu). Oznacza to, że pracownik bądź osoba pracująca na własny rachunek może podlegać (w tym samym czasie) ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego.
