Spółka partnerska dobrym sposobem na wspólny interes

Piotr Rola

Osoby wykonujące wolny zawód mogą pracować samodzielnie. Mogą jednak również łączyć się z innymi osobami mającymi podobne doświadczenie zawodowe, np. w spółki partnerskie. Taka możliwość niesie za sobą wiele korzystnych rozwiązań i jest wykorzystywana w naszym kraju coraz częściej.

Spółka partnerska jako przedsiębiorca

Podstawowe regulacje odnoszące się do spółki partnerskiej zawarte są w przepisach art. 86-101 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.). Do funkcjonowania spółki partnerskiej stosuje się również przepisy ogólne dotyczące spółek osobowych zawarte w art. 8-10¹ k.s.h., jak też odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej.

Warto podkreślić, że celem spółki partnerskiej może być wyłącznie wykonywanie wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo. Spółka partnerska jest osobową spółką prawa handlowego, o czym jest mowa w art. 4 § 1 pkt 1 oraz w art. 86 § 1 k.s.h. Mimo tego nie sposób znaleźć w przepisach kodeksu spółek handlowych definicję ustawową spółki partnerskiej. Stosownie do art. 86 § 1 k.s.h. spółka partnerska działa pod własną firmą. Nałożony jest więc na nią obowiązek występowania pod firmą obraną i zarejestrowaną z uwzględnieniem wymogów określonych w art. 90 k.s.h, czyli wskazanie w firmie spółki partnerskiej nazwiska co najmniej jednego partnera, wraz z dodatkowym oznaczeniem "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce.

Mimo tego, że spółka partnerska nie posiada osobowości prawnej, ma ona podmiotowość prawną. Spółka ta posiada zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych, a także zdolność sądową. Może więc ona we własnym imieniu nabywać prawa oraz zaciągać zobowiązania. Może również pozywać i być pozywaną. Nie ma więc też przeszkód, aby była stroną postępowania sądowego.

Z uwagi na to, że spółka partnerska nie posiada osobowości prawnej, nie jest opodatkowana podatkiem od osób prawnych. Partnerzy zobowiązani są do samodzielnego rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych. Spółka jest jednak odrębnym podatnikiem i posiada swój NIP na ewentualne potrzeby rozliczeń w ramach VAT. Możliwe formy opodatkowania w ramach tej działalności to: zasady ogólne - podatkowa księga przychodów i rozchodów, księgowość pełna lub ryczałt ewidencjonowany.

Status partnera w spółce partnerskiej

Termin "partner" w polskim języku prawnym oznacza obecnie wyłącznie wspólnika spółki partnerskiej (art. 90 § 3 k.s.h.). Z tego też powodu w kodeksie spółek handlowych, w art. 88, określono listę zawodów, które są traktowane jako wolne w rozumieniu kodeksu. W polskim prawie na próżno jest szukać definicji wolnego zawodu o charakterze ogólnym. Osoba fizyczna może wykonywać wolny zawód, gdy spełni wszystkie konieczne do tego wymogi formalne. Wymogi te znajdują się w ustawach regulujących status danego zawodu. Przykładowo w art. 11 i 12 ustawy - Prawo o notariacie określone są wymogi, jakie należy spełniać, aby zostać notariuszem. Wolne zawody wymienione w art. 88 k.s.h. to: adwokat, aptekarz, architekt, inżynier budownictwa, biegły rewident, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy, makler papierów wartościowych, doradca inwestycyjny, księgowy, lekarz, lekarz dentysta, lekarz weterynarii, notariusz, pielęgniarka, położna, radca prawny, rzecznik patentowy, rzeczoznawca majątkowy i tłumacz przysięgły. Interpretując przepisy kodeksu spółek handlowych należy dojść do wniosku, że przedstawiciele innych zawodów niż wymienione powyżej mogą wykonywać zawód w spółce partnerskiej, pod warunkiem, że umożliwiające im to rozwiązanie będzie zawarte w odrębnej ustawie. Nie wolno jednak zapominać o tym, że funkcjonując w ramach spółki partnerskiej, nie można łączyć wykonywania wolnego zawodu w ramach spółki z inną działalnością, która takim zawodem nie jest.

Możliwe zasady współpracy w ramach spółki partnerskiej

To, czy istnieje możliwość wykonywania wolnego zawodu wspólnie w ramach spółki partnerskiej, jest unormowane w ustawach dotyczących określonego wolnego zawodu. Przykładowo, zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy - Prawo o adwokaturze, wykonywanie zawodu adwokata jest możliwe w ramach spółki partnerskiej, w której partnerami są adwokaci, radcowie prawni, rzecznicy patentowi, doradcy podatkowi lub prawnicy zagraniczni. Podobnie stwierdza art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach prawnych. Kilku notariuszy natomiast, zgodnie z art. 4 § 3 ustawy - Prawo o notariacie, może prowadzić jedną kancelarię na zasadach spółki partnerskiej. Każdy z notariuszy dokonuje jednak czynności notarialnych we własnym imieniu i ponosi odpowiedzialność za czynności przez siebie dokonane. Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty w art. 50a wyjaśnia, że lekarze w celu udzielania świadczeń zdrowotnych mogą prowadzić grupową praktykę lekarską w formie spółki partnerskiej. Z kolei uprawnienie do udzielania świadczeń zdrowotnych w formie spółki partnerskiej przez pielęgniarki jest unormowane w art. 25a ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej.

Utworzenie spółki partnerskiej

Warto zauważyć, że przez pewien czas spółka partnerska może funkcjonować jako spółka jednoosobowa (art. 98 § 2 k.s.h.). Zgłoszenie spółki partnerskiej do sądu rejestrowego powinno spełniać wymogi, o których mowa w art. 93 k.s.h. Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Aby spółka mogła być zgłoszona do rejestru, należy m.in. zawrzeć umowę spółki, spisaną w formie aktu notarialnego. Niezawarcie umowy w formie aktu notarialnego skutkuje jej nieważnością (art. 73 § 2 k.c.). Wiąże się to z brakiem możliwości wpisania spółki do rejestru przedsiębiorców. W zakresie zmiany umowy lub jej rozwiązania za porozumieniem stron konieczne jest zachowanie tej samej formy (art. 77 k.c.). Wymogi, jakie powinna spełnić umowa spółki, są określone w art. 91 k.s.h. Nie ma prawnie określonego minimalnego kapitału potrzebnego do utworzenia spółki partnerskiej. Wymagania kapitałowe wynikają więc raczej z rzeczywistych potrzeb przyszłej spółki. Należy pamiętać, że nie ma możliwości utworzenia spółki partnerskiej, w której obok osób fizycznych miałyby uczestniczyć osoby prawne lub handlowe spółki osobowe. Spółka partnerska nie może też uczestniczyć w charakterze wspólnika w innej spółce handlowej, a więc również w innej spółce partnerskiej.

Odpowiedzialność i zarządzanie spółką przez partnerów

Funkcjonowanie w ramach spółki komandytowej lub jawnej w przeciwieństwie do działania w ramach spółki partnerskiej nie zabezpiecza wspólnika przed ryzykiem błędów w sztuce popełnionych przez innych wspólników. Zasadniczo partner nie ponosi natomiast odpowiedzialności za zobowiązania spółki, które powstały w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, a także za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki (art. 95 k.s.h.). Umowa spółki może jednak przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzi się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej (art. 95 § 2 k.s.h.). Warto jednak zaznaczyć, że wszyscy partnerzy w spółce partnerskiej są odpowiedzialni na równi za zobowiązania spółki niewynikające z wykonywania wolnego zawodu. Odpowiedzialność ta jest solidarna (polega na tym, że każdy ze współdłużników odpowiada za całość długu, a wierzyciel może dochodzić całości lub części długu od wszystkich dłużników łącznie, od jednego z nich albo od każdego z osobna), osobista i nieograniczona (dłużnik odpowiada całym swoim majątkiem teraźniejszym i przyszłym za wyrządzoną szkodę) oraz subsydiarna (ma miejsce tylko wtedy, gdy egzekucja przeciwko spółce będzie bezskuteczna).

PRZYKŁADY

1. Spółka partnerska Pawła K. i dwóch innych partnerów wyposażyła gabinet dentystyczny w konieczny do pracy sprzęt. Działalność nie przynosiła jednak zysków, a spółka popadła w długi. Wierzyciele uruchomili postępowanie egzekucyjne, a komornik w pierwszej kolejności skierował egzekucję do składników majątku spółki. Dopiero, gdy okazało się, że majątek spółki nie wystarcza na pokrycie całej należności, komornik przeprowadził egzekucję z majątku osobistego partnerów.

2. Jan B., partner wykonujący zawód lekarza chirurga w spółce partnerskiej zajmującej się chirurgią dziecięcą, pozostawił po operacji w jamie brzusznej pacjentki kompres gazowy. Na skutek tego zaniedbania doszło do trwałego uszczerbku na zdrowiu pacjentki. Ponieważ Jan B. wykonywał operację, a sąd uznał, że doszło do błędu w sztuce lekarskiej. Jan B. musiał wypłacić z tego tytułu pacjentce odszkodowanie i zadośćuczynienie.

W sytuacji gdy jeden z partnerów utracił prawo do wykonywania wolnego zawodu, jest on zobowiązany wystąpić ze spółki, a ostatecznym na to terminem jest koniec roku obrotowego.

PRZYKŁAD

W związku z wydaniem prawomocnego orzeczenia stwierdzającego złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego przez Krzysztofa Z., partnera w pięcioosobowej spółce doradców podatkowych, orzeczono w stosunku do niego prawomocnie zakaz wykonywania zawodu. Został on skreślony z listy doradców podatkowych 1 czerwca 2010 r. Mimo że do 31 grudnia 2010 r. Krzysztof Z. nie złożył zarządowi pisemnego oświadczenia o wystąpieniu ze spółki, z dniem tym i tak stracił status partnera.

W zakresie reprezentacji spółki należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 96 k.s.h. każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Istnieją też tu możliwości pozbawienia partnera prawa do reprezentowania spółki. Kodeks spółek handlowych przewiduje również w art. 97 możliwość powierzenia prowadzenia spraw spółki zarządowi działającemu według zasad właściwych dla zarządu spółki z o.o.

Zalety i wady funkcjonowania w formie spółki partnerskiej

Rozważając rozpoczęcie działalności w formie spółki partnerskiej, warto zastanowić się nad zaletami i wadami takiej spółki.

Z całą pewnością do zalet funkcjonowania w ramach spółki partnerskiej należy zaliczyć przede wszystkim możliwość ograniczenia odpowiedzialności partnera do swoich działań. Także wspólne działanie partnerów umożliwia pojawienie się i realizację większej ilości nowatorskich pomysłów. Również zgromadzenie wspólnego kapitału dla rozpoczęcia działalności jest łatwiejsze, przez co zwiększają się szanse na szybszy sukces. Za zaletę należy także uznać brak wymagań związanych z wysokością kapitału zakładowego. Zasadniczo zaletą podjęcia działalności w formie spółki partnerskiej jest też konkretne określenie w nazwie spółki rodzaju działalności partnerów. Korzystna także w zasadzie jest możliwość ujawniania w nazwie spółki nazwiska tylko jednego partnera, np. najbardziej znanego. Warto również podkreślić, że prowadzenie spraw spółki partnerskiej można przekazać zarządowi.

Wadą związaną z działaniem w formie spółki partnerskiej jest to, że mogą w niej funkcjonować tylko osoby wykonujące tzw. wolne zawody. Wadą jest również wiążąca się z powołaniem do życia spółki konieczność sporządzenia umowy spółki w formie aktu notarialnego, dokonania rejestracji spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym i ogłoszenia tego faktu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Liczyć się więc należy z upływem cennego czasu i z kosztami. Należy też pamiętać, że spółkę partnerską mogą założyć niestety tylko osoby fizyczne. Do wad należy także zaliczyć konieczność prowadzenia pełnej księgowości przy osiąganiu pewnego przychodu.

Podstawa prawna:

w ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.),

w ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn.zm.).