Zarządzający spółką w okresie zagrożenia niewypłacalnością stąpa po cienkim lodzie

Praktycznie każde rozporządzenie majątkiem w przypadku, gdy sytuacja finansowa podmiotu nie pozwala na spłatę wszystkich zobowiązań, może być postrzegane jako działanie na szkodę wierzycieli i może uszczuplić lub udaremnić ich zaspokojenie. Zatem do jakich działań ma prawo osoba zarządzająca spółką w trudnym okresie, by nie być pociągniętą do odpowiedzialności karnej?

Kodeks karny penalizuje dwa rodzaje zachowań osób zarządzających spółką w okresie zagrożenia niewypłacalnością lub upadłością. Jednym jest działanie polegające na udaremnieniu lub uszczupleniu zaspokojenia wierzyciela przez usuwanie, ukrywanie, zbywanie, darowanie, zniszczenie, rzeczywiste lub pozorne obciążenie albo uszkodzenie składników majątku zarządzanego podmiotu (art. 300 par 1 k.k.). Drugie polega na działaniu na szkodę wierzycieli poprzez spłacenie lub zabezpieczenie wyłącznie niektórych z nich, w sytuacji gdy majątek zarządzanego podmiotu nie jest wystarczający na spłatę w stosunku do wszystkich wierzycieli (art. 302 par 1 k.k.).

Już na pierwszy rzut oka widać, że znamiona przytoczonych czynów zabronionych pozostawiają znaczną swobodę uznaniową organom ścigania. Literalna wykładnia wskazanych przepisów nakazywałaby przyjąć, że w momencie stwierdzenia, iż podmiot jest chociażby zagrożony niewypłacalnością, menedżer – chcąc uniknąć odpowiedzialności karnej – powinien wstrzymać się ze wszystkimi wypłatami i zapewne przygotować się do złożenia wniosku o upadłość. Jednak taka wykładnia całkowicie uniemożliwiałaby zastosowanie np. przepisów prawa restrukturyzacyjnego i przewidzianych w nim instytucji pozwalających na wyprowadzenie zarządzanego podmiotu z kryzysu finansowego. Wyłączałaby również możliwość jakiegokolwiek aktywnego działania menedżera w celu ustabilizowania trudnej sytuacji finansowej spółki.