Arabowie mają takie przysłowie: "nie za bardzo wiadomo, kto wynalazł morze, ale na pewno nie była to ryba". Moim zdaniem doskonale pomaga ono w zrozumieniu kwestii różnic kulturowych. Kultura postrzegana jest bowiem wyłącznie przez pryzmat różnic. Nasze wydaje nam się oczywiste, zwyczajne, powszechne, wreszcie dobre. Ale odkrywamy to dopiero, kiedy uświadomimy sobie, że inni mają swoje, różne od naszego "oczywiste, zwyczajne" itd. Kiedy zdamy sobie z tego sprawę, automatycznie włącza nam się cała bateria narzędzi i mechanizmów obronnych przed tym, co dla nas nieznane. Skoro nasze jest dobre, to obce musi być, ostrożnie mówiąc, podejrzane, wymagające sprawdzenia. Zresztą nawet to, jak reagujemy na tę inność, również wynika z... samej kultury. W jednych kulturach obce oznacza "ciekawe", w innych "niebezpieczne". W przypadku naszego narodowego charakteru należy się spodziewać, że pierwszą reakcją będzie obrona.

Rozmaite źródła różnic

Każdy z nas jest inny jako człowiek, ma inną osobowość, preferencje, związane z własnymi doświadczeniami, przeżyciami, ale jednym z aspektów, które powinniśmy brać pod uwagę, jest to, że różnimy się na poziomie programowania kulturowego. Zgodnie z definicją antropologiczną, kultura to nic innego, jak zbiorowe programowanie umysłów ludzkich. Jest to definicja stworzona przez Geerta Hofstede wiele lat temu. Mówi ona o tym, że wchodząc do jakiejś grupy, jesteśmy poddawani oddziaływaniu norm, sposobu funkcjonowania, procedur, rutyn, wzorców. To one sterują naszym zachowaniem dopóki jesteśmy w grupie i je akceptujemy, a zazwyczaj pozostają w nas nawet po jej opuszczeniu. O jakich grupach tutaj mowa? Pierwszą z nich jest rodzina, potem przedszkole, szkoła, drużyna harcerska, sportowa, studia, wojsko, jak również organizacja, w której pracujemy - każda społeczność, do której należymy.