Gwarancje, poręczenia, awale i akredytywy

Gwarancja bankowa

Regulacje prawne dotyczące gwarancji bankowej zawiera ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. nr 140, poz. 939 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2001 r. nr 8, poz. 64) oraz zarządzenie nr 4/98 Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 30 czerwca 1998 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania przez banki gwarancji bankowych i poręczeń (Dz.Urz. NBP nr 18, poz. 39). Szczegółowe zasady zawierania gwarancji bankowych często określają również regulaminy banków, zgodnie z art. 109 Prawa bankowego, który stanowi, że bank w zakresie swojej działalności może wydawać ogólne warunki umów lub regulaminy. Ich treść nie może być sprzeczna z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa.

Istota gwarancji

Gwarancja bankowa jest zobowiązaniem banku do wypłacenia beneficjentowi gwarancji określonej kwoty pieniężnej, w przypadku gdyby zleceniodawca gwarancji nie wypełnił świadczenia, do którego był zobowiązany (zob. I. Heropolitańska, E. Borowska, Kredyty i gwarancje bankowe, Warszawa 1997, s. 248). Zgodnie z art. 81 Prawa bankowego, jest to jednostronne zobowiązanie banku-gwaranta, że po spełnieniu przez podmiot uprawniony (beneficjenta gwarancji) określonych warunków zapłaty, bank wykona świadczenie pieniężne na rzecz beneficjenta gwarancji – bezpośrednio albo za pośrednictwem innego banku.

Z Prawa bankowego nie wynika jednoznacznie, czy gwarancja bankowa jest umową jednostronnie zobowiązującą czy też jednostronną czynnością prawną, a w literaturze prawniczej nie ma w tym zakresie jednolitego stanowiska. Wynika to z nieprecyzyjnego sformułowania art. 81 Prawa bankowego, który stanowi, że gwarancja bankowa jest jednostronnym zobowiązaniem banku. W „Poradniku” przyjąłem, że jest ona umową jednostronnie zobowiązującą, a stroną zobowiązaną z tej umowy jest bank wystawiający gwarancję (por. B. Andrzejuk, I. Heropolitańska, Gwarancje, poręczenia i akredytywy standby, Warszawa 2000, str. 22).

W gwarancji bankowej występują trzy podmioty: