Poradnik Gazety Prawnej 10/2004 z 09.03.2004 [dodatek: Firma w UE, str. 1]
Data publikacji: 02.03.2004
Swoboda przepływu kapitału
Zasada swobodnego przepływu kapitału w prawie Unii Europejskiej współtworzy zespół tzw. czterech podstawowych wolności (wolność przepływu towarów, usług, osób i kapitału), stanowiących prawny fundament jednolitego wewnętrznego rynku europejskiego. Zgodnie z tą zasadą zakazane są wszelkie ograniczenia w przepływie kapitału między państwami członkowskimi, a co do zasady także między państwami członkowskimi a państwami nienależącymi do UE. Swoboda przepływu kapitału oznacza przede wszystkim możność nieograniczonego dokonywania przez przedsiębiorców rozliczeń finansowych ze swymi kontrahentami z państw członkowskich, a także z większością państw trzecich, jak również swobodę inwestowania, także w nieruchomości, w innych państwach członkowskich. Nasz system prawny został już w większości zharmonizowany z systemem prawa unijnego w omawianym zakresie, jednak pewne zmiany przepisów wejdą w życie dopiero z dniem przystąpienia Polski do UE.
Wojciech Langowski
radca prawny
Miller, Canfield, W. Babicki i Wspólnicy Spółka Komandytowa
Wiadomości ogólne
Rys historyczny
Do 1 stycznia 1994 r. zasada swobodnego przepływu kapitału była wyrażona w art. 67 ust. 1 Traktatu Rzymskiego (ustanawiającego EWG). Przepis ten przewidywał stopniowe znoszenie ograniczeń w przepływie kapitału należącego do przedsiębiorców oraz osób stale przebywających na terytorium UE oraz zakaz dyskryminacji ze względu na miejsce pochodzenia lub przeznaczenia transferowanego kapitału. Państwa członkowskie zobowiązane były jednak do zniesienia ograniczeń tylko w zakresie niezbędnym do właściwego funkcjonowania wspólnego rynku, bowiem obawiano się, że pełne zniesienie ograniczeń mogłoby zagrozić polityce gospodarczej lub stabilności bilansu płatniczego poszczególnych państw członkowskich. W latach 1960-1962 Rada przyjęła dwie dyrektywy wykonawcze określające zakres obowiązków państw członkowskich dotyczących liberalizacji przepływu kapitału.
Dyrektywy te zobowiązywały państwa członkowskie do bezwarunkowego wydania ogólnych zezwoleń dewizowych na dokonywanie niektórych transakcji w obrocie między państwami członkowskimi, takich jak m.in. inwestycje bezpośrednie (transfer kapitału na cele prowadzenia działalności gospodarczej za granicą), nabywanie nieruchomości, krótkoterminowe kredyty i pożyczki, nabywanie papierów wartościowych notowanych na giełdach państw członkowskich, a także do wydania zezwoleń na inne transakcje między państwami członkowskimi (m.in. nabywanie papierów wartościowych nieznajdujących się w obrocie giełdowym i udziałów w funduszach inwestycyjnych, średnio- i długoterminowe kredyty i pożyczki), ale już pod warunkiem, że taka liberalizacja nie utrudni prowadzenia wewnętrznej polityki gospodarczej. Dyrektywy określały również kategorie transakcji i czynności, które w ogóle nie musiały podlegać liberalizacji, a zaliczono do nich m.in. otwieranie bieżących rachunków bankowych w innych państwach oraz dokonywanie przelewów za ich pomocą.