O przydatności aukcyjnych, a potem przetargowych sposobów udzielania zamówień publicznych przesądziły względy ekonomiczno-organizacyjne, związane z potrzebą zapewnienia dostatecznej efektywności wydatków publicznych i gwarancji wyboru najlepszej oferty wykonania zamówienia¹. Lepiej od innych sposobów kontraktowania urzeczywistniają one też zasadę równego dostępu do zadań finansowanych ze środków publicznych, a ich naturalna przejrzystość umożliwia skuteczniejszą kontrolę procesu wydatkowania tych środków, zwłaszcza w zakresie trudnego do zweryfikowania wymogu gospodarności (oszczędności) przy finansowaniu zadań publicznych i zachowania szczególnej staranności przy prowadzeniu spraw publicznych. Natura prawna przetargu i aukcji, a także pozostałych procedur ofertowo-porównawczego sposobu udzielania zamówień publicznych wiąże się bezpośrednio ze zjawiskiem jawnej konkurencji² polegającej na dążeniu niezależnych reflektantów do nawiązania transakcji z jednym i tym samym zamawiającym w warunkach celowo zorganizowanego wielostronnego postępowania eliminacyjnego.

Według art. 2 dyrektywy 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi zamawiający zapewnia równe i niedyskryminacyjne traktowanie wykonawców ubiegających się o zamówienie, a także niezbędną przejrzystość postępowania. Zasada ta stanowi rozwinięcie podstawowych swobód europejskich (traktatowych), zwłaszcza swobody przedsiębiorczości oraz wolnego przepływu towarów i usług. Wyklucza się zatem jakiekolwiek preferencje przy udzielaniu zamówień publicznych, przede wszystkim krajowe, a nawet wymaga się od zamawiającego - organizatora postępowania kreowania takich warunków ubiegania się o zamówienie, aby udział podmiotów publicznych jako oferentów nie powodował żadnych zakłóceń w stosunku do konkurentów prywatnych. Z kolei obowiązek zapewnienia przejrzystości postępowania wyczerpuje się głównie w rozmaitych powinnościach informacyjnych oraz w zakresie konstruowania jasnych i wolnych od jakiegokolwiek zafałszowania warunków wstępnej kwalifikacji oferentów, a także kryteriów oceny ofert w celu wyboru oferty rzeczywiście najkorzystniejszej. Polskie prawo zamówień publicznych wdraża te założenia w szczególności na mocy art. 7 ust. 1, zgodnie z którym zamawiający przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców.