3. Rodzaje umów cywilnoprawnych

Pracodawca i osoba starająca się o pracę mogą wspólnie wybrać taką formę wykonywania pracy, która będzie najkorzystniejsza dla obydwu stron: stosunek pracy, umowy cywilnoprawne, świadczenie usług przez samozatrudnionego (jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą) oraz współpraca w ramach kontraktu. Stosowanie każdej z tych form świadczenia pracy wymaga jednak przestrzegania określonych zasad zawartych w przepisach prawa.

W przypadku zawarcia przez strony umowy cywilnoprawnej mamy do czynienia z tzw. zatrudnieniem niepracowniczym. Praca na rzecz innych podmiotów może być wykonywana na podstawie jednej z umów prawa cywilnego (zatrudnienie niepracownicze), do których należą przede wszystkim: umowa o dzieło i umowa zlecenia.

3.1. Zasada swobody umów

Zgodnie z fundamentalną w prawie cywilnym zasadą swobody umów wyrażoną w art. 353¹ k.c., strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, jednak jego treść lub cel nie mogą sprzeciwiać się właściwości (naturze) stosunku, przepisom k.c. ani zasadom współżycia społecznego.

W orzecznictwie przyjęto, że zasada swobody umów oznacza, że podmioty zawierające umowę:

● mają pełną swobodę co do tego, czy chcą zawiązać między sobą stosunek obligacyjny, a więc, czy zobowiązanie umowne w ogóle powstanie,

● mają swobodę wyboru kontrahenta,

● mogą ukształtować treść umowy według swego uznania, a tym samym powołać do życia taki stosunek zobowiązaniowy, jaki odpowiada ich interesom.

Prawnie skuteczne jest samo porozumienie stron, niewymagające w zasadzie szczególnej formy, chyba że wymóg taki wynika z k.c.

Umowy cywilnoprawne generalnie charakteryzuje:

● swoboda wykonawcy w wyborze sposobu wykonywania pracy,

● niezależność wykonawcy od zlecającego pracę,

● relatywnie niskie koszty osobowe,

● możliwość szybkiej rezygnacji ze współpracy z daną osobą.

3.2. Umowa o dzieło

Umowa o dzieło jest uregulowana w przepisach art. 627-646 k.c. Polega ona na tym, że przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania dzieła, zaś ten, dla którego dzieło ma być wykonane - do zapłaty wynagrodzenia. Jej przedmiotem jest dzieło, które ma charakter samoistny, czyli niezależny od jego wykonawcy.