Przesłanki wyłączające odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

TOMASZ ROBACZYŃSKI

Przesłanki wyłączające odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

Podobnie jak w prawie karnym jedną z podstawowych przesłanek odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest wina. Konstrukcja winy wraz z powiązanym z nią podziałem na umyślność i nieumyślność czynu została przejęta z Kodeksu wykroczeń i włączona do ustawy o finansach publicznych.

Zasadnicza różnica pomiędzy ustalonymi w prawie karnym przesłankami bezprawności czynu a przepisami dotyczącymi dyscypliny finansów publicznych, jest wprowadzone do art. 141 ustawy o finansach publicznych (dalej jako ufp) pojęcie najwyższej staranności. Przepis ten stanowi, że odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest ponoszona zarówno za umyślne, jak i nieumyślne działania i zaniechania, chyba że naruszenia nie można było uniknąć mimo dołożenia najwyższej staranności, wymaganej od osób odpowiedzialnych za dobro finansów publicznych. Najwyższa staranność jest – w odróżnieniu od ugruntowanego w prawie cywilnym pojęcia należytej staranności – pojęciem nowym, dotychczas nie stosowanym w polskim ustawodawstwie dotyczącym omawianej problematyki.

Takie ujęcie przepisu art. 141 ufp miało na celu wyeliminowanie z kręgu osób odpowiedzialnych osoby, które podjęły wszelkie możliwe kroki zmierzające do zapobieżenia naruszenia dyscypliny, a mimo to naruszenia takiego nie mogły uniknąć. Źródłem tego rozwiązania była specyfika gospodarowania środkami publicznymi, gdyż, szczególnie w polskiej rzeczywistości gospodarczej, finansowanie jednostek sektora finansów publicznych napotyka często na duże problemy.