Zmiany w przepisach o zagospodarowaniu odpadów

Głównym zadaniem ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej było stworzenie mechanizmów gwarantujących usuwanie wyznaczonych ilości odpadów z naszego otoczenia, ale również zwiększanie powtórnego wykorzystania materiałów uzyskanych w wyniku recyklingu.

Ustawa nie precyzowała, jakie dokumenty miały potwierdzać wykonanie odzysku i recyklingu - pozostawiając to do oceny organów kontrolnych. Co gorsza - do art. 11 uprod dodano ust. 1b, dzięki któremu nie trzeba było już zlecać wykonania recyklingu i za niego płacić. Wystarczyło jedynie samo posiadanie faktury oraz karty przekazania odpadu, które poświadczały przejęcie odpadów przez przedsiębiorcę prowadzącego odzysk lub recykling, ale nie zobowiązywały tego ostatniego do przetworzenia przejętych odpadów.

W efekcie odpady mogły rozpocząć wielokrotną, acz legalną, wędrówkę. Każdy kolejny posiadacz tych samych odpadów mógł przekazane odpady traktować jako wypełnienie obowiązku ustawowego.

Kres omówionej wyżej - niekorzystnej dla fiskusa - praktyce, kładzie nowy art. 11 uprod stanowiąc, że:

• przedsiębiorca i organizacja są obowiązani do prowadzenia dodatkowej ewidencji, obejmującej informacje, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 albo ust. 2 pkt 2,

• informacje są ustalane na podstawie dokumentów potwierdzających odrębnie odzysk i odrębnie recykling,

• ilość lub masa odpadów poddanych odzyskowi i recyklingowi mają być ustalane na podstawie specjalnego dokumentu, sporządzanego w trzech egzemplarzach, którego wzór określi minister (jeden egzemplarz jest przeznaczony dla przekazującego odpad do odzysku i recyklingu, drugi egzemplarz dla przyjmującego odpad do odzysku i recyklingu, trzeci egzemplarz trafia do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska),

• jeżeli przedsiębiorca lub organizacja korzysta z usług innego posiadacza odpadów w przekazaniu odpadów do odzysku i recyklingu, wniosek o wydanie dokumentów potwierdzających odrębnie odzysk i odrębnie recykling przedsiębiorca lub organizacja przekazuje temu posiadaczowi odpadów, który w imieniu przedsiębiorcy lub organizacji przedkłada go prowadzącemu odzysk lub recykling,

• w przypadku eksportu odpadów lub wewnątrz- wspólnotowej dostawy odpadów w celu poddania odzyskowi lub recyklingowi, masę lub ilość odpadów ustala się na podstawie dokumentu potwierdzającego ten eksport lub faktury potwierdzającej wewnątrzwspólnotową dostawę odpadów,

• jeżeli przedsiębiorca, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1, samodzielnie dokonuje odzysku lub recyklingu odpadów, masę lub ilość odpadów poddanych odzyskowi lub recyklingowi ustala się na podstawie ewidencji odpadów prowadzonej przez tego przedsiębiorcę,

• przedsiębiorca i organizacja są obowiązani do przechowywania dodatkowej ewidencji przez 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, którego dotyczą.

Nie ulega wątpliwości, że wprowadzenie nowego dokumentu potwierdzającego wykonanie odzysku i recyklingu nie wyeliminuje możliwości nieuczciwych praktyk, ale na pewno przysporzy dodatkowej biurokracji u każdego z trzech adresatów rzeczonego dokumentu, w tym administracji.

Przedsiębiorca i organizacja odzysku zobowiązani są do prowadzenia ewidencji obejmującej m.in. informacje o masie lub ilości określonych rodzajów opakowań i produktów wprowadzonych na rynek krajowy. Ponadto istnieje obowiązek sporządzania dokumentów potwierdzających odrębnie odzysk i odrębnie recykling.

Doprecyzowano dotychczasowe brzmienie art. 1 ust. 1 ustawy poprzez odwołanie się do pojęcia przedsiębiorcy na gruncie ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Ponieważ dotychczasowe brzmienie tego przepisu budziło wątpliwości, czy obowiązkami zapewnienia odzysku i recyklingu objęci są także przedsiębiorcy świadczący usługi. Do tej pory przepisy dotyczyły wyłącznie przedsiębiorców będących wytwórcami produktów, importerami lub dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

Obecnie ustawa znajduje zastosowanie także wobec przedsiębiorców wprowadzających na terytorium kraju produkty lub produkty w opakowaniach w drodze importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia na potrzeby własne.

Natomiast nie stosuje się jej przepisów do przedsiębiorców, którzy eksportują lub dokonują wewnątrzwspólnotowej dostawy produktów lub produktów w opakowaniach, jakie zostały uprzednio wprowadzone na terytorium kraju w drodze importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia.

W szerszym zakresie przepisami zostaną także objęte akumulatory i pochodzące z nich odpady niebezpieczne oraz materiały reklamy komercyjnej. Przepisy dotyczące akumulatorów niklowo-żelazowych oraz innych akumulatorów elektrycznych (symbol PKWiU 31.40.23) oraz materiałów reklamowych, katalogów handlowych itp. (symbol PKWiU 22.22.12) wejdą w życie 1 stycznia 2006 r.

Urzędy marszałkowskie prowadzą odrębne rachunki bankowe w celu gromadzenia i odpowiedniego przekazywania wpływów z opłaty produktowej.

Dochody budżetu województwa samorządowego z przeznaczeniem na koszty egzekucji należności z tytułu opłat produktowych i obsługę administracyjną systemu opłat produktowych stanowią wpływy z opłat produktowych w wysokości 2% (dotychczas 0,5%).

Wpływy z tytułu opłaty produktowej oraz dodatkowej opłaty produktowej powiększone o przychody z oprocentowania rachunków bankowych i pomniejszone o powyższe dochody urzędów marszałkowskich, urzędy marszałkowskie przekazują w terminie 30 dni po upływie każdego kwartału na odrębny rachunek bankowy Narodowego Funduszu.

Wpływy z tytułu opłaty produktowej od wprowadzenia na rynek krajowy produktów w opakowaniach wymienionych w załączniku nr 1 do ustawy są gromadzone na odrębnym rachunku bankowym Narodowego Funduszu.

W terminach do 31 maja oraz do 30 listopada roku kalendarzowego następującego po roku, którego opłata dotyczy, Narodowy Fundusz przekazuje 70% zgromadzonych środków wojewódzkim funduszom na określonych zasadach.

Wojewódzkie fundusze, w terminach do 30 czerwca oraz do 15 grudnia, przekazują gminom (związkom gmin) środki na określonych zasadach.

Zasady przekazywania środków są następujące: środki pochodzące z opłat produktowych za opakowania, powiększone o przychody z oprocentowania, przekazywane są wojewódzkim funduszom, a następnie gminom (związkom gmin), proporcjonalnie do ilości odpadów opakowaniowych przekazanych do odzysku i recyklingu, wykazanych w sprawozdaniach, na cele określone poniżej. Pozostałe środki zgromadzone na rachunku bankowym Narodowy Fundusz przeznacza na finansowanie działań w zakresie: odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych, a także edukacji ekologicznej dotyczącej selektywnej zbiórki i recyklingu odpadów opakowaniowych.

Wójt (burmistrz, prezydent miasta; zarząd związku gmin) jest zobowiązany do sporządzenia rocznego sprawozdania zawierającego informacje o:

• rodzaju i ilości odpadów opakowaniowych zebranych przez gminę (związek gmin) lub podmiot działający w ich imieniu,

• rodzaju i ilości odpadów opakowaniowych przekazanych przez gminę (związek gmin) lub podmiot działający w ich imieniu do odzysku i recyklingu,

• wydatkach poniesionych na działania określone w dwóch powyższych punktach.

Dokumenty potwierdzające przekazanie odpadów opakowaniowych do odzysku i recyklingu wójt (burmistrz, prezydent miasta; zarząd związku gmin) ma obowiązek przechowywania przez 5 lat.

Sprawozdanie to musi przekazać, w terminie do 15 lutego roku kalendarzowego następującego po roku, którego dotyczy sprawozdanie, marszałkowi województwa i wojewódzkiemu funduszowi, właściwemu ze względu na siedzibę gminy (związku gmin).

Wojewódzkie fundusze mają obowiązek przekazać ministrowi właściwemu do spraw środowiska oraz Narodowemu Funduszowi:

• zbiorczą informację o rodzaju i ilości odpadów opakowaniowych zebranych przez gminy na terenie danego województwa oraz przekazanych do odzysku i recyklingu - w terminie do 31 marca roku kalendarzowego następującego po roku, którego dotyczy informacja,

• informację o przekazanych gminom (związkom gmin) środkach pochodzących z opłat produktowych za opakowania - w terminach do 15 lipca i 31 grudnia.