Ograniczenie zasady swobody umów w zamówieniach publicznych
Przepisy ustawy - Prawo zamówień publicznych istotnie ograniczają wyrażoną w Kodeksie cywilnym zasadę swobody umów - zwłaszcza w kontekście wprowadzania zmian do treści umowy. Ograniczenia te mają rangę ustawową, a swoje uzasadnienie znajdują w ochronie interesu publicznego. Ustawodawca stoi na straży właściwego gospodarowania środkami publicznymi, a środki te stanowią istotny element gospodarki państwa. Przepisy o zamówieniach publicznych należy więc w tym przypadku uznać za nadrzędne w stosunku do przepisów Kodeksu cywilnego.
Przepisy ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (dalej: k.c.) wskazują w art. 3531 na jedną z fundamentalnych zasad prawa zobowiązań - zasadę swobody umów. Według tej zasady, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Istotą zasady swobody umów jest zatem poszanowanie przez porządek prawny autonomii stron stosunku obligacyjnego w taki sposób, że mogą one ułożyć go swobodnie.
Zasada swobody zawierania umów obejmuje przede wszystkim:
● swobodę podjęcia decyzji o samym zawarciu umowy
● swobodę wyboru kontrahenta (strony umowy)
● swobodę formy, w jakiej umowa ma być zawarta.
W art. 144 ust. 1 ustawy z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (dalej: upzp) zawarto generalną zasadę wyrażającą zakaz istotnych zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy. Od tej zasady przewidziano jednak wyjątki. Ustawodawca określił katalog przesłanek, przy zaistnieniu których treść umowy może zostać zmodyfikowana:
