Prawo i Podatki Unii Europejskiej 5/2006 z 01.05.2006, str. 53
Data publikacji: 29.06.2018
Poziom ochrony praw podstawowych w prawie Wspólnot Europejskich
Nie należy oczekiwać, iż organy władzy sądowniczej odpowiedzialne w państwach członkowskich za ochronę konstytucyjnych praw i wolności jednostki zaakceptują sytuację, w której jakość ochrony tych praw uległaby w Unii pogorszeniu, w porównaniu do konstytucyjnych standardów państw członkowskich. Pojawia się zatem pytanie o poziom ochrony praw podstawowych w prawie Wspólnot Europejskich.
TOMASZ JURCZYK
Uniwersytet Wrocławski,
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii,
Katedra Prawa Konstytucyjnego
Prawa podstawowe jako zasady generalne
System prawa wspólnotowego nie obejmował początkowo swoim zakresem problematyki ochrony praw człowieka. Traktaty wspólnotowe pomyślane jako narzędzie integracji gospodarczej pomijały tę materię w swojej treści, co początkowo znalazło odzwierciedlenie w wyrokach ETS, który odmawiał uznania praw lub zasad niemających podstaw w przepisach traktatowych. W latach 60., po przyjęciu zasady pierwszeństwa i skutku bezpośredniego, stworzenie skutecznego mechanizmu ochrony praw człowieka w prawie wspólnotowym stało się polityczną i prawną koniecznością i było warunkiem uznania przez organy władzy sądowniczej państw członkowskich obydwu zasad. Sprawa Stauder (1969) okazała się przełomowa. W tej sprawie ETS musiał rozstrzygnąć, czy decyzja Komisji nakazująca sprzedaż masła po obniżonej cenie grupie osób do tego uprawnionych wymagała ujawnienia nazwiska beneficjenta. Stało się tak na skutek pozwu obywatela Niemiec, który uznał, że ujawnienie tych danych narusza podstawowe prawa człowieka zawarte w konstytucji Republiki Federalnej. ETS, opierając się na innej wersji językowej tekstu, doszedł do wniosku, iż kwestionowany przepis nie wymaga ujawnienia tożsamości adresata, tak więc nie ma mowy o naruszeniu prawa do godności. ETS stwierdził jednocześnie, że taka interpretacja nie zawiera niczego, co naruszałoby podstawowe prawa człowieka zawarte w ogólnych zasadach prawa wspólnotowego chronionych przez Trybunał. W ten sposób ETS nadał ochronie praw człowieka rangę zasad ogólnych prawa wspólnotowego. Drugim istotnym orzeczeniem była sprawa Nold, w której powód zaskarżył decyzję Komisji upoważniającą agencję zajmującą się sprzedażą węgla do niesprzedawania towaru poniżej pewnej ilości. Ilość ta z kolei znacznie przewyższała roczną sprzedaż powoda, w związku z czym stracił on swój status hurtownika. Pod zarzutem m.in. naruszenia praw podstawowych chronionych przez Konstytucję Republiki Federalnej Niemiec i umowy międzynarodowe, w szczególności Europejską Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, powód domagał się unieważnienia decyzji Komisji. ETS odrzucił wniosek o unieważnienie decyzji Komisji, stwierdzając jednocześnie, iż „Prawa podstawowe stanowią część składową ogólnych zasad prawa, których przestrzeganie zapewnia Trybunał. Gwarantując te prawa, Trybunał ma obowiązek czerpać inspirację z tradycji konstytucyjnej wspólnej państwom członkowskim”. W orzeczeniu w sprawie Nold ETS nawiązał po raz pierwszy w sposób pośredni do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (EKPCz) uznając, iż „umowy międzynarodowe dotyczące ochrony praw człowieka, przy których powstaniu państwa członkowskie współpracowały lub których są sygnatariuszami, mogą dostarczyć wzorców, które należy naśladować w ramach prawa wspólnotowego”.
