Prawo pomocy w Unii Europejskiej

Michał Arciszewski

O pomoc taką mogą ubiegać się wyłącznie osoby fizyczne (ale również w sporach związanych z prowadzoną przez nie na własny rachunek działalnością gospodarczą) w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze transgranicznym. Sporami transgranicznymi w rozumieniu dyrektywy są takie spory, w których strona wnioskująca o przyznanie prawa pomocy ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w innym państwie członkowskim, niż to, w którym ma być lub jest prowadzone postępowanie.

Transpozycja przepisów dyrektywy do polskiego systemu prawnego dokonana została ustawą z 17 grudnia 2004 r. o prawie pomocy w postępowaniu w sprawach cywilnych prowadzonym w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz o prawie pomocy w celu ugodowego załatwienia sporu przed wszczęciem takiego postępowania (Dz.U. RP z 2005 r. Nr 10, poz. 67 z późn.zm.). Ustawa ta normuje zasadniczo dwie sytuacje, w których osoba fizyczna może ubiegać się o przyznanie jej prawa pomocy. Pierwsza z nich dotyczy postępowań, które są lub mają być prowadzone na terenie Rzeczpospolitej Polskiej; druga natomiast takich, w których postępowanie jest lub ma być prowadzone w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej niż Rzeczpospolita Polska, przy czym przez „państwo członkowskie” należy rozumieć wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, z wyjątkiem Królestwa Danii.

To zasadnicze pytania, na jakie pan Schmidt musi sobie odpowiedzieć, zanim wystąpi o przyznanie prawa pomocy.

Co musi zrobić pan Schmitd, żeby zostało mu przyznane prawo pomocy w postępowaniu przed sądem polskim? Czy może ubiegać się również o przyznanie tego prawa w celu ugodowego rozstrzygnięcia sporu jeszcze przed wystąpieniem na drogę postępowania sądowego? Do kogo powinien złożyć wniosek? Jakie dokumenty do niego załączyć? No i najważniejsze pytanie - co obejmuje prawo pomocy?