Joanna Ciechomska

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS)¹ jest jednym z najstarszych organów Wspólnot Europejskich² i odgrywa bardzo ważną rolę w ich funkcjonowaniu, jest on głównym organem sądowym WE oraz ostatecznym arbitrem w sporach wynikających z traktatów i prawa pochodnego. Trybunał jest organem niezależnym od pozostałych instytucji WE, a także państw członkowskich (w skład ETS wchodzi 27 sędziów z państw członkowskich, ale nie reprezentują oni państw członkowskich, ślubują wykonywać swoje obowiązki bezstronnie). Trybunał jest instytucją ponadnarodową z jurysdykcją obejmującą całe terytorium Wspólnoty, ale nie jest hierarchicznie powiązany z sądami krajowymi - nie jest instancją odwoławczą od wyroków sądów krajowych. Zgodnie z art. 220 TWE Trybunał Sprawiedliwości czuwa nad poszanowaniem prawa w wykładni i stosowaniu Traktatu.

Specyfika postępowania prejudycjalnego

Postępowanie prejudycjalne (nazywane również odesłaniem prejudycjalnym, pytaniem wstępnym) stanowi podstawowy mechanizm prawa wspólnotowego, którego celem jest przyznanie sądom krajowym możliwości zapewnienia jego jednolitej wykładni we wszystkich państwach członkowskich. Rola Trybunału Sprawiedliwości w postępowaniu prejudycjalnym polega na dokonywaniu wykładni prawa wspólnotowego lub orzekaniu w przedmiocie jego ważności, nie zaś na stosowaniu tego prawa do stanu faktycznego leżącego u podstaw postępowania przed sądem krajowym, ta czynność pozostaje w wyłącznej kompetencji sądu krajowego. W związku z tym, że ETS nie ma nadzoru jurysdykcyjnego nad sądami krajowymi, procedura orzeczeń prejudycjalnych jest formą współpracy najwyższego organu sądowego WE z sądami krajowymi państw członkowskich, która ma zapewnić jednolite stosowanie prawa wspólnotowego. Nie jest rolą Trybunału orzekanie w przedmiocie kwestii faktycznych podniesionych w ramach sporu przed sądem krajowym ani w przedmiocie różnic w opiniach na temat wykładni lub stosowania przepisów prawa krajowego. Procedura prejudycjalna nie jest procedurą sporną, a opiera się na kooperacji między Trybunałem a sądami krajowymi. Orzeczenie Trybunału jest wskazówką dla sądu krajowego w podjęciu decyzji o niestosowaniu danego przepisu prawa krajowego. Procedura prejudycjalna odgrywa też bardzo ważną rolę w ochronie praw jednostki, ponieważ pozwala obywatelowi Wspólnoty na przeciwstawienie się działaniom swego kraju sprzecznym z ustawodawstwem wspólnotowym i spowodowanie zastosowania legislacji wspólnotowej przez sąd krajowy. Jednakże, aby ta procedura spełniała swoje funkcje, sędziowie i sądy krajowe muszą być skłonne do składania zapytań prejudycjalnych przed Trybunałem.