Program łagodzenia kar instrumentem walki z kartelami we wspólnotowej polityce konkurencji
W obecnej polityce konkurencji Wspólnoty Europejskiej prowadzonej wobec porozumień kartelowych uwidacznia się podobne podejście jak w Stanach Zjednoczonych, tzn. że z prawnego i ekonomicznego punktu widzenia w porozumieniach tego rodzaju nie dostrzega się nic pozytywnego, żadnych korzyści rekompensujących ich funkcjonowanie. Nie znajduje się żadnych argumentów dla ich tolerancji. Utrudniają one konkurencję, co z punktu widzenia litery Traktatu WE jest zasadniczo identyczne z zawężeniem swobody działalności gospodarczej przedsiębiorstw na jednolitym rynku wewnętrznym. Dlatego rugowanie karteli jest pierwszoplanowym celem działalności wspólnotowych organów antymonopolowych. Skuteczność tego rugowania w pierwszej jednak kolejności zależy od zdolności wykrywania karteli, co nie jest ani łatwe, ani proste.
dr Zbigniew Jurczyk
Przesłanki wprowadzenia programu łagodzenia kar
Jak skłonić członków kartelu, by ujawnili swoje sekretne i głęboko zakonspirowane spotkania i spiskowanie przeciwko regułom efektywnej konkurencji. Odpowiedzią na to pytanie było stworzenie w Stanach Zjednoczonych w 1978 r. nowego narzędzia zwiększenia stopnia wykrywalności karteli nazwanego leniency programme, czyli programu łagodniejszego traktowania członków kartelu za efektywną współpracę z organem antymonopolowym. Przyjęto, że najlepszym sposobem złamania zmowy milczenia pomiędzy członkami kartelu będzie stworzenie podstaw prawnych do przyznawania mniejszych kar pieniężnych, a nawet pełnej amnestii tym spośród nich, którzy podejmą z tym organem dobrowolną współpracę.
według amerykańskiej koncepcji generalnie oznacza nieobciążanie firm i osób sankcjami za udział w ujawnionej działalności kartelowej. Objęcie danego członka kartelu tym programem oznacza określoną redukcję w zakresie kar w stosunku do tych, które byłyby nałożone w przypadku braku pełnej i dobrowolnej współpracy. Maksymalną formą jest pełna amnestia. W Stanach Zjednoczonych, gdzie kartele są przedmiotem również postępowań karnych, znaczy także zwolnienie od odpowiedzialności karnej, co różni go od programu wspólnotowego, w którym łagodzenie sankcji dotyczy wyłącznie kar pieniężnych.
