Rachunek zysków i strat

Rachunek zysków i strat (RZiS), obok bilansu, stanowi jeden z kluczowych elementów rocznego sprawozdania finansowego (SF). Prezentuje wyniki działalności jednostki za dany rok obrotowy, uwzględniając osiągnięte przychody oraz poniesione w tym samym okresie koszty.

W wyniku porównania przychodów z kosztami ustala się wynik finansowy jednostki: zysk netto, który pozostaje do jej dyspozycji, lub stratę netto, wymagającą pokrycia (zgodnie z uor). Dane te wynikają z zapisów na koncie 86 „Wynik finansowy”, a ich podstawą są księgowania na kontach:

• zespołu 4 „Koszty według rodzajów i ich rozliczenie” lub/i zespołu 5 „Koszty według typów działalności i ich rozliczenie” oraz
• zespołu 7 „Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem”.

Przychody

Przychody dzieli się na trzy główne kategorie:

• przychody netto ze sprzedaży,
• pozostałe przychody operacyjne,
• przychody finansowe.

Zgodnie z definicją wprowadzoną do ustawy o rachunkowości w ramach nowelizacji z 6 grudnia 2024 r. przychody to przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów, z uwzględnieniem dotacji, opustów, rabatów i innych zwiększeń lub zmniejszeń, bez podatku od towarów i usług oraz innych podatków bezpośrednio związanych z obrotem.

Prowadzą one do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia zobowiązań jednostki, skutkując wzrostem jej kapitału własnego. Przychody nie obejmują podatku od towarów i usług (VAT) ani innych podatków bezpośrednio związanych z obrotem, takich jak podatek akcyzowy.

Klasyfikacja przychodów

Zgodnie z zasadą realizacji przychody są rozpoznawane w momencie:

• sprzedaży towarów, materiałów, wyrobów gotowych oraz praw majątkowych (np. papierów wartościowych, wierzytelności),
• świadczenia usług (w tym najmu, dzierżawy, leasingu środków trwałych lub nieruchomości),
• uzyskania odsetek od środków udostępnionych innym podmiotom,
• otrzymania dywidend z tytułu udziałów w innych jednostkach,
• uzyskania dotacji, kar umownych, odszkodowań itp.

W pewnych sytuacjach, zgodnie z ustawą o rachunkowości, przychody mogą być również rozpoznane w wyniku wzrostu wartości rynkowej posiadanych aktywów inwestycyjnych, jeśli są one wyceniane według wartości godziwej, co stanowi odstępstwo od zasady realizacji.