10. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w zakresie inwentaryzacji w praktyce

Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest zaniechanie przeprowadzenia lub rozliczenia inwentaryzacji albo przeprowadzenie lub rozliczenie inwentaryzacji w sposób niezgodny z uor (art. 18 pkt 1 ustawy z 17 grudnia o odpowiedzialności za naruszeniu dyscypliny finansów publicznych; dalej: ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny).

W świetle orzecznictwa Głównej Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych (dalej: GKO), z naruszeniem tym mamy przede wszystkim do czynienia w przypadkach:

1) zaniechania przeprowadzenia inwentaryzacji z wymaganą częstotliwością bądź w wymaganym terminie (czy to na skutek niezarządzenia jej przeprowadzenia przez kierownika jednostki, czy to w wyniku niewykonania prawidłowo wydanego zarządzenia kierownika jednostki przez pracowników zobowiązanych do wykonania poszczególnych czynności w ramach inwentaryzacji),

2) przeprowadzenia inwentaryzacji w sposób niezgodny ze stanem rzeczywistym,

3) przeprowadzenia inwentaryzacji danego rodzaju składnika majątkowego inną metodą niż wskazana w uor,

4) zaniechania rozliczenia inwentaryzacji bądź też rozliczenia inwentaryzacji niezgodnie z przepisami uor,

5) niewykonania innych obowiązków w zakresie inwentaryzacji wynikających z przepisów uor.

Zdaniem GKO, wszelkie odstępstwa od warunków inwentaryzowania wynikających z uor, a więc zarówno niepodjęcie inwentaryzacji, jak i niepełne jej przeprowadzenie, czy też przeprowadzenie jej w taki sposób, że nie zostanie odzwierciedlony stan rzeczywisty wszystkich składników majątkowych danej jednostki, musi skutkować odpowiedzialnością sprawcy (orzeczenie DF/GKO/Odw.-84/111/2005/733 z 6 marca 2006 r.).

10.1. Zaniechanie przeprowadzenia inwentaryzacji z wymaganą częstotliwością bądź w wymaganym terminie

Według GKO (orzeczenie DF/GKO-4900-65/82/06/1980 z 20 listopada 2006 r.), zaniechanie przeprowadzenia inwentaryzacji środków trwałych i pozostałych środków trwałych według stanu na 31 grudnia 2003 r. i 31 grudnia 2004 r. (przy ostatniej inwentaryzacji środków trwałych przeprowadzonej na 31 grudnia 1998 r.) stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Odpowiedzialność za to naruszenie ponosi kierownik jednostki, do którego należało zarządzenie przeprowadzenia tej inwentaryzacji - w przypadku środków trwałych znajdujących się na terenie niestrzeżonym na koniec każdego roku obrotowego, natomiast w przypadku środków trwałych na terenie strzeżonym termin inwentaryzacji byłby zachowany w przypadku przeprowadzenia jej raz w ciągu 4 lat. Usprawiedliwieniem w takiej sytuacji nie może być nieznajomość prawa ani "przeoczenie" obowiązujących terminów inwentaryzacji, zwłaszcza jeśli osoba pełniąca funkcję kierownika jednostki zajmowała to stanowisko od 1995 r.