Prowadząc działalność gospodarczą, wielu przedsiębiorców spotyka się z nierzetelnymi kontrahentami. Część z nich reguluje swoje należności z dużym opóźnieniem, a niektórzy w ogóle nigdy nie płacą. W praktyce prowadzi to do sytuacji, w których sprzedawcy odprowadzają VAT od transakcji, z tytułu których nie uzyskali zapłaty. Aby wspomóc przedsiębiorców, którzy znaleźli się w takiej sytuacji, w przepisach ustawy o VAT zawarto tzw. ulgę na złe długi. Aby z niej skorzystać, przedsiębiorcy muszą jednak spełnić szereg warunków.Kto może skorzystać z ulgi na złe długi?Z ulgi na złe długi mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy dokonali dostawy towarów lub wyświadczyli usługi na terytorium Polski, z tytułu których nie otrzymali zapłaty. W praktyce oznacza to, że z tego rodzaju ulgi nie mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy dokonują dostawy towarów (np. eksportu) lub świadczą usługi poza terytorium Polski (art. 89a ust. 1 ustawy o VAT). Przedsiębiorca może skorygować wykazany podatek należny z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju, jeżeli posiada wierzytelności, których nieściągalność jest w stanie uprawdopodobnić. Taka możliwość dotyczy również sytuacji, gdy przedsiębiorca otrzymał tylko część należnych mu pieniędzy. W tym przypadku powinien dokonać korekty tej części podatku, która przypada na część wierzytelności, której nieściągalność jest w stanie uprawdopodobnić. Kiedy nieściągalność wierzytelności można uznać za uprawdopodobnioną?Przedsiębiorca może uznać nieściągalność wierzytelności za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana przez jego kontrahenta w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze (art. 89a ust. 1a ustawy o VAT).Warto zaznaczyć, że przed nowelizacją ustawy o VAT, tj. przed 1 grudnia 2008 r., największym utrudnieniem dla przedsiębiorców była konieczność udokumentowania nieściągalnej wierzytelności w taki sposób, aby stanowiła ona koszt uzyskania przychodu. Wiązało się to z koniecznością uzyskania postanowienia o nieściągalności od właściwego organu egzekucyjnego lub postanowienia sądu potwierdzającego zakończenie lub umorzenie postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku (patrz art. 23 ust. 1 pkt 20 w zw. z art. 23 ust. 2 updof).Jakie warunki musi spełnić przedsiębiorca, który zamierza skorzystać z ulgi na złe długi?Przedsiębiorca, który zamierza skorzystać z ulgi na złe długi, może to zrobić, pod warunkiem że:•    dostawa towaru lub świadczenie usług zostały przez niego dokonane na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,•    wierzytelności zostały przez niego uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny,•    zarówno przedsiębiorca jako wierzyciel, jak i jego dłużnik na dzień dokonania korekty są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,•    wierzytelności nie zostały przez niego zbyte,•    od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona,•    przedsiębiorca jako wierzyciel zawiadomił dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego, a dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie uregulował należności w jakiejkolwiek formie (art. 89a ust. 2 ustawy o VAT).Na temat warunków skorzystania z ulgi na złe długi wypowiadają się również organy podatkowe. W piśmie z 31 grudnia 2008 r., nr ITPP1/443-917/08/KM, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy stwierdził, że:IS Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż wierzytelności - dotyczące dostaw towarów na rzecz zarejestrowanego czynnego podatnika, wobec którego nie toczyło się postępowanie upadłościowe - powstały w 2006 r. (między 18 stycznia a 25 maja) i zostały wykazane w deklaracji jako obrót, od którego zadeklarowano podatek należny. Od daty wystawienia faktur dokumentujących wierzytelności nie upłynęły zatem 2 lata, licząc od końca roku, w którym zostały wystawione. W stosunku do dłużnika ogłoszono upadłość, jednak na dzień dokonania korekty pozostanie czynnym podatnikiem. Ponadto zgodnie z oświadczeniem Wnioskodawcy w dniu 15 grudnia 2008 r. zostało wysłane „zawiadomienie o zamiarze skorygowania podatku należnego od nieopłaconych należności”, którego potwierdzenie zostanie otrzymane z prawdopodobną datą odbioru 17 grudnia 2008 r., a należność w ciągu następnych 14 dni prawdopodobnie nie zostanie zapłacona. Ponadto pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem nie występują powiązania, o których mowa w art. 32 ust. 2-4 ww. ustawy o podatku od towarów i usług.W związku z powyższym, w przedstawionym przez Wnioskodawcę zdarzeniu przyszłym, skoro zostaną spełnione warunki określone w cyt. przepisie, do końca 2008 r. (tj. z upływem 2 lat, licząc od końca roku, w którym zostały wystawione faktury dokumentujące przedmiotowe wierzytelności) możliwa jest korekta podatku należnego od tych wierzytelności na podstawie przepisu art. 89a ustawy o podatku VAT. Kiedy przedsiębiorca może dokonać korekty podatku należnego?Przedsiębiorca może dokonać korekty podatku należnego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym upłynął 14-dniowy termin uregulowania należności przez dłużnika. Korekty nie można dokonać wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru przez dłużnika zawiadomienia o zamiarze skorygowania podatku należnego przez przedsiębiorcę. Warunkiem dokonania korekty jest uzyskanie przez wierzyciela tego rodzaju potwierdzenia (art. 89a ust. 3 ustawy o VAT). W praktyce oznacza to, że przedsiębiorca zawsze musi czekać na potwierdzenie odbioru przez dłużnika zawiadomienia o planowanej korekcie podatku należnego. Do skorzystania z ulgi nie wystarczy tylko upływ 14-dniowego terminu, jaki dłużnik ma na uregulowanie należności.Warto zaznaczyć, że przed nowelizacją ustawy o VAT, tj. przed 1 grudnia 2008 r., dla dokonania korekty wystarczyło samo zawiadomienie dłużnika o takich planach. Przedsiębiorcy powinni pamiętać, że wraz z deklaracją podatkową, w której dokonują korekty podatku należnego, są zobowiązani zawiadomić o tej korekcie właściwy dla nich urząd skarbowy, podając kwotę korekty podatku należnego.W ciągu 7 dni od dnia dokonania korekty podatku należnego przedsiębiorcy są również zobowiązani zawiadomić dłużnika o tej czynności. Kopia zawiadomienia jest przesyłana do właściwego dla przedsiębiorcy urzędu skarbowego.Jak powinien postąpić przedsiębiorca, jeżeli po dokonaniu korekty należność zostanie uregulowana?Jeżeli po dokonaniu korekty podatku należnego należność zostanie przez dłużnika uregulowana w jakiejkolwiek formie, przedsiębiorca powinien zwiększyć podatek należny w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek należny zwiększa się w odniesieniu do tej części (art. 89a ust. 4 ustawy o VAT).Katarzyna Wojciechowskakonsultant podatkowy