Wyrok NSA z dnia 18 marca 2009 r., sygn. II GSK 835/08

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Joanna Kabat-Rembelska (spr.) Sędzia NSA Maria Myślińska Sędzia del. NSA Piotr Piszczek Protokolant Jarosław Poturnicki po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2009 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 28 maja 2008 r. sygn. akt V SA/Wa 662/08 w sprawie ze skargi M. Ż. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] grudnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. wyrokiem z dnia 28 maja 2008 r., sygn. akt V SA/Wa 662/08, po rozpoznaniu sprawy ze skargi M. Ż., uchylił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] grudnia 2007 r., nr [...] odmawiającą umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za zatrudnionych pracowników.

W uzasadnieniu Sąd podał między innymi, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych, decyzją z dnia [...] grudnia 2007 r. utrzymał w mocy decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] października 2007 r. w sprawie odmowy umorzenia należności z tytułu składek należnych od M. Ż.

W motywach rozstrzygnięcia organ podniósł, że M. Ż. złożył wniosek o umorzenie należności z tytułu składek, ponieważ w ocenie wnioskodawcy uległy one przedawnieniu. Zakład stwierdził, że należności te są nadal wymagalne oraz, że nie zachodzą okoliczności kwalifikujące zadłużenie do umorzenia. We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wnioskodawca powołał się na swoją trudną sytuację majątkową, która uniemożliwia mu spłacenie zadłużenia. Organ wyjaśnił, że należności będące przedmiotem postępowania dotyczą okresu lipiec - sierpień 1994 i grudzień 1994 - maj 1995. Obowiązek zapłaty zobowiązań powstał pod rządami ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. - o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 1989, Nr 25, poz. 137 ze zm., dalej: ustawa o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych). Zgodnie z art. 35 ust. 3 i 4 oraz art. 36 tej ustawy należności z tytułu składek przedawniały się po upływie 5 lat licząc od dnia wymagalności, a bieg przedawnienia przerywało odroczenie terminu płatności, rozłożenie spłaty należności na raty i każda czynność zmierzająca do ściągnięcia należności, jeżeli dłużnik został o tej czynności zawiadomiony, wówczas obowiązywał 10 letni okres przedawnienia. Po zmianie stanu prawnego kwestia przedawnienia uregulowana została w art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm., dalej: u.s.u.s.). Zgodnie z brzmieniem powołanego przepisu, obowiązującym do 31 grudnia 2003 r. należności z tytułu składek ulegały przedawnieniu po upływie 5 lat, a w przypadku przerwania biegu przedawnienia, po upływie 10 lat. Stosownie do art. 24 ust. 5 u.s.u.s. bieg przedawnienia przerywało odroczenie terminu opłacania składek, rozłożenie spłaty na raty i każda czynność zmierzająca do ściągnięcia tych należności, jeżeli dłużnik został powiadomiony o tej czynności. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyjaśnił, że zadłużenie było dochodzone w trybie egzekucji administracyjnej na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych w 1994 r. i 1995 r., a następnie w 1999 r. Zadłużenie ponownie objęto postępowaniem egzekucyjnym na podstawie tytułów wykonawczych z 2001 r., które nadal pozostają w realizacji organu egzekucyjnego. Postępowanie egzekucyjne było zawieszone w związku z trwaniem postępowania restrukturyzacyjnego wszczętego na wniosek dłużnika z dnia [...] listopada 2002 r. Decyzja o umorzeniu tego postępowania została wydana dnia [...] kwietnia 2004 r. W związku z tym organ uznał, że zadłużenie nie uległo przedawnieniu ani pod rządami ustawy o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych ani ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2002 r. ani też pod rządami tej ostatnio wymienionej ustawy w brzmieniu obecnie obowiązującym. Następnie organ orzekający stwierdził, że wniosek o umorzenie należności został rozpoznany w trybie art. 28 ust. 3 u.s.u.s., a w związku z tym, że pozostaje w toku postępowanie egzekucyjne prowadzone za pośrednictwem urzędu skarbowego nie została spełniona przesłanka całkowitej nieściągalności, co wyklucza możliwość umorzenia zadłużenia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyjaśnił również, że należności których dotyczy postępowanie nie są należnościami z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami składek na te ubezpieczenia, nie ma więc do nich zastosowania art. 28 ust. 3a u.s.u.s.