Wyrok NSA z dnia 25 kwietnia 2013 r., sygn. II OSK 2296/11

Dnia 25 kwietnia 2013 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Arkadiusz Despot - Mładanowicz sędzia NSA Elżbieta Kremer /spr./ sędzia del. WSA Jerzy Siegień Protokolant sekretarz sądowy Tomasz Bogdan Godlewski po rozpoznaniu w dniu 25 kwietnia 2013 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej M. G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 lipca 2011 r. sygn. akt IV SA/Wa 881/11 w sprawie ze skargi M. G. na decyzję Ministra spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] marca 2011 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego oddala skargę kasacyjną

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 20 lipca 2011 r., sygn. akt IV SA/Wa 881/11 oddalił skargę M. G.na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] marca 2011 r., nr [...] utrzymującą w mocy decyzję Wojewody Podlaskiego z dnia [...] czerwca 2010 r. w przedmiocie odmowy stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego.

Wyrok zapadł na tle następującego stanu faktycznego:

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wskazano, że skarżąca urodziła się jako M. S. w dniu [...] czerwca 1934 r. w Białymstoku jako córka C. i S. z d. B. We wrześniu 1934 r. skarżąca wyjechała z rodzicami do Palestyny, a w dniu [...] maja 1948 r. nabyła obywatelstwo izraelskie. W ocenie organu do ustalenia, czy skarżąca posiada obywatelstwo polskie należało zastosować przepisy ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. RP Nr 7, poz. 44 ze zm.), obowiązującej w czasie zaistnienia zdarzeń, mających znaczenie dla nabycia obywatelstwa polskiego przez skarżącą. Zgodnie z art. 4 pkt 1 oraz art. 5 tej ustawy obywatelstwo polskie nabywało się przez urodzenie: dzieci ślubne nabywały obywatelstwo ojca, a dzieci nieślubne obywatelstwo matki. Skarżąca urodziła się jako ślubne dziecko obywateli polskich, stąd nabyła obywatelstwo polskie przez urodzenie po ojcu. Zdaniem organu obywatelstwo to jednak utraciła z uwagi na to, że jej ojciec przed osiągnięciem przez nią pełnoletniości wyczerpał przesłanki z art. 11 pkt 1 ustawy o obywatelstwie z 1920 r., zgodnie z którym utrata obywatelstwa polskiego następowała przez nabycie obywatelstwa obcego, z tym wyjątkiem, że osoby zobowiązane do czynnej służby wojskowej w Polsce mogły nabyć obywatelstwo obce dopiero po uzyskaniu zwolnienia z powszechnego obowiązku wojskowego. W ocenie organu w stosunku do ojca skarżącej zaistniały przesłanki utraty obywatelstwa polskiego, na co wskazuje pismo Konsulatu Generalnego RP w Jerozolimie z dnia [...] maja 1936 r., nr [...] - jako organu właściwego w stosunku do C. S. w sprawach związanych z wykonaniem obowiązku wojskowego - oraz załączona do niego lista osób pod nazwą "Wykaz obywateli palestyńskich, byłych obywateli polskich, którzy zgłosili się w związku z utratą obywatelstwa polskiego", na której pod nr 27 figuruje C. S. z B. (ojciec skarżącej), a po drugie - bezskuteczne ubieganie się w 1953 r. przez matkę skarżącej (S. S.) o ponowne nabycie obywatelstwa polskiego, na co wskazują pisma Urzędu Rady Ministrów z dnia [...] lipca 1953 r. i Kancelarii Rady Państwa z dnia [...] lipca 1953 r. Organ wskazał, że kwestię zwolnienia z powszechnego obowiązku wojskowego w dniu sporządzenia wyżej wspomnianego pisma Konsulatu RP w Jerozolimie regulowała ustawa z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. z 1933 r. Nr 60, poz. 455 ze zm.), z której wynika, że obywatele polscy, którzy nabyli obywatelstwo obce są z mocy prawa - art. 89 ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym z 1924 r. - zwalniani z powszechnego obowiązku wojskowego z chwilą powzięcia informacji przez wojewódzkie władze administracji ogólnej o nabyciu przez daną osobę obcego obywatelstwa, w przedmiotowej sprawie na podstawie wykazu przesłanego przez Konsulat Generalny RP w Jerozolimie wraz z załącznikami. Zgodnie z § 421 zdaniem drugim rozporządzenia Ministrów Spraw Wojskowych, Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości z dnia 28 sierpnia 1934 r. wydanego w porozumieniu z Ministrami Spraw Zagranicznych, Skarbu, Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Rolnictwa i Reform Rolnych, Przemysłu i Handlu, Komunikacji oraz Opieki Społecznej w sprawie wykonania ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, zmienionej i uzupełnionej rozporządzeniami Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 stycznia 1928 r., z dnia 29 listopada 1930 r. i ustawą z dnia 17 marca 1933 r. (Dz. U. Nr 83, poz. 757), w przypadku wydania poświadczenia o utracie obywatelstwa polskiego należy zarządzić jednocześnie dokonanie stosownej adnotacji w rejestrze mieszkańców gminy zamieszkania. Archiwum Państwowe w B. pismem z dnia [...] stycznia 2011 r. poinformowało, że nie posiada ksiąg ludności oraz meldunkowych miasta B. z okresu międzywojennego. W ocenie organu materiał dowodowy nie pozwala na jednoznaczne ustalenie daty zwolnienia C. S. z powszechnego obowiązku wojskowego w Polsce, tym niemniej pismo Konsulatu Generalnego RP w Jerozolimie z dnia [...] maja 1936 r. wraz z załączonym do niego wykazem dowodzą, iż nabył on obywatelstwo palestyńskie oraz uzyskał zwolnienie z powszechnego obowiązku wojskowego. Bez znaczenia jest natomiast tryb uzyskania zwolnienia z powszechnego obowiązku wojskowego, tzn. na podstawie przepisu art. 89 lub art. 90 ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym z 1924 r. W świetle powyższego przyjęto, że ojciec skarżącej - C. S. - utracił obywatelstwo polskie najpóźniej w dniu [...] maja 1936 r., tj. w dniu sporządzenia pisma przez Konsulat Generalny RP w Jerozolimie. Utrata obywatelstwa polskiego przez ojca skarżącej spowodowała zaś jego utratę przez małoletnią wówczas skarżącą na podstawie art. 13 ustawy o obywatelstwie z 1920 r.

M. G. w skardze zakwestionowała przyjęcie, że pismo Konsulatu Generalnego RP w Jerozolimie z dnia [...] maja 1936 r. wskazuje na nabycie obywatelstwa palestyńskiego i zwolnienie z powszechnego obowiązku wojskowego, a wskutek tego - w związku z art. 11 pkt 1 ustawy o obywatelstwie polskim z 1920 r. - na utratę przez ojca skarżącej i samą skarżącą obywatelstwa polskiego. Tym samym zdaniem skarżącej doszło do naruszenia art. 11 i 13 ustawy o obywatelstwie polskim z 1920 r. i art. 7, art. 77 i art. 80 k.p.a. Skarżąca podniosła, że kwerenda w archiwach nie doprowadziła do uzyskania dowodu wskazującego na nabycie obywatelstwa palestyńskiego przez ojca skarżącej C. S., zaś pismo Konsulatu Generalnego RP w Jerozolimie z dnia [...] maja 1936 r. nie może być na to dowodem, gdyż nie ma pewności, czy wspomniany w załączonym do tego pisma wykazie C. S. jest ojcem skarżącej. Odnośnie zaś do zwolnienia z powszechnego obowiązku wojskowego wskazano, iż również brak jest na to dowodów, gdyż ojciec skarżącej w 1926 r. został zmobilizowany, a w 1929 r. przeniesiony do rezerwy, co oznacza, że w czasie wyjazdu z Polski w 1934 r., mając uregulowany stosunek do służby wojskowej, nadal podlegał powszechnemu obowiązku wojskowemu. W ocenie skarżącej doszło tym samym do niedopuszczalnego domniemania zwolnienia jej ojca z powszechnego obowiązku wojskowego tym bardziej, że kwerenda w archiwach nie doprowadziła do uzyskania dowodu wskazującego na prowadzenie postępowania w tym przedmiocie przez właściwe do tego organy w świetle ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym z 1924 r. Wskazano, że konsul RP nie miał uprawnień do stwierdzenia obcej przynależności państwowej oraz uczestniczenia w procedurze związanej z powszechnym obowiązkiem wojskowym i utratą obywatelstwa polskiego. Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i utrzymanej nią w mocy decyzji organu pierwszej instancji.

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w odpowiedzi na skargę podtrzymał argumenty zawarte w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie skargi. Organ zwrócił uwagę na właściwość konsula w sprawach powszechnego obowiązku wojskowego wynikającą z art. 15 ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym z 1924 r. oraz § 24 rozporządzenia z 1934 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę. W ocenie sądu organ odwoławczy trafnie uznał, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jest wystarczający do stwierdzenia, że ojciec skarżącej, a więc i sama skarżąca, utracili obywatelstwo polskie najpóźniej w dniu [...] maja 1936 r. Kluczowymi dowodami w sprawie były pismo Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Jerozolimie z dnia [...] maja 1936 r. oraz dołączony do niego wykaz oraz formularze obywateli polskich, którzy nabyli obywatelstwo palestyńskie i zgłosili się do tamtejszego urzędu konsularnego celem dokonania formalności w związku z utratą obywatelstwa polskiego, w którym pod poz. 27 widnieje imię i nazwisko S. C. z dopiskiem "B. (paszp. 2 zał.)". Z dokumentów tych ewidentnie wynika, iż ojciec skarżącej zgłosił się do Konsulatu RP w Jerozolimie już jako obywatel palestyński, a były obywatel polski, celem dopełnienia formalności w związku z utratą obywatelstwa polskiego (wypełnienia stosownego formularza i zwrócenia polskiego paszportu). Skoro zarówno w piśmie z [...] maja 1936 r., jak i w wykazie Konsul wyraźnie stwierdził, że osoby wymienione na wykazie zgłosiły się w związku z utratą obywatelstwa polskiego, czyli już jako byli obywatele polscy, legitymujący się nowym obywatelstwem - palestyńskim, to oznacza iż wszelkie przesłanki z art. 11 pkt 1 ustawy o obywatelstwie polskim z 1920 r. zostały spełnione. Organ odwoławczy prawidłowo ustalił zatem, że ojciec skarżącej utracił obywatelstwo polskie, jako że nabył obywatelstwo obce (palestyńskie) i został zwolniony z powszechnego obowiązku wojskowego, a matka skarżącej - jako świadoma utraty obywatelstwa polskiego na podstawie art. 13 ustawy o obywatelstwie polskim z 1920 r. z uwagi na utratę obywatelstwa polskiego przez jej męża C. S. - bezskutecznie ubiegała się w 1953 r. o jego przywrócenie. Sąd uznał ponadto za niezasadne zarzuty skargi dotyczące naruszenia art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a., które mogłoby mieć istotny wpływ na wynik sprawy oraz naruszenia art. 11 pkt 1 i art. 13 ustawy o obywatelstwie polskim z 1920 r., które miałoby wpływ na wynik sprawy. Wątpliwości skarżącej jakoby wykaz nie mógł stanowić dowodu nabycia obywatelstwa palestyńskiego, gdyż nie ma pewności, że wymieniony w tym wykazie C. S. to jej ojciec nie są poparte żadnym przeciwdowodem przez nią przedstawionym. Nie ma znaczenia w sprawie podleganie przez ojca skarżącej powszechnemu obowiązkowi wojskowemu w 1934 r., bowiem nie kwestionowano tego, a uznano jedynie, że skoro w okresie późniejszym utracił obywatelstwo polskie, to z tego obowiązku został zwolniony.

Skargą kasacyjną z dnia [...] września 2011 r. skarżąca zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:

1) niewłaściwe zastosowanie art. 11 i 13 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. o obywatelstwie Państwa Polskiego (Dz. U. RP Nr 7, poz. 44 ze zm.) polegające na przyjęciu, że ojciec skarżącej C. S. najpóźniej z dniem [...] maja 1936 r. utracił polskie obywatelstwo, a w konsekwencji wraz z nim utraciła polskie obywatelstwo skarżąca będąca wówczas osobą małoletnią;

2) niewłaściwe zastosowanie art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie (Dz. U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ze zm.) polegające na braku stwierdzenia kiedy i na jakiej podstawie prawnej ojciec skarżącej utracił obywatelstwo polskie;

3) pominięcie i niezastosowanie przepisów ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku służby wojskowej (Dz. U. Nr 61, poz. 609), w tym w szczególności art. 89 ust. 3 w zw. z art. 15 oraz art. 90 ustawy w brzmieniu wynikającym z obwieszczenia Ministra Spraw Wojskowych z dnia 12 lipca 1933 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 60, poz. 455) oraz Rozporządzenia Ministrów: Spraw Wojskowych, Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości z dnia 28 sierpnia 1934 r., wydane w porozumieniu z Ministrami: Spraw Zagranicznych, Skarbu, Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Rolnictwa i Reform Rolnych, Przemysłu i Handlu, Komunikacji oraz Opieki Społecznej w sprawie wykonania ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, zmienionej i uzupełnionej rozporządzeniami

Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 stycznia 1928 r., z dnia 29 listopada 1930 r. i ustawą z dnia 17 marca 1933 r. (Dz. U. z dnia 24 września 1934 r. Nr 83, poz. 757), w tym w szczególności przepisów § 404-424 rozporządzenia;

4) art. 3 § 1 i 2, art. 134, art. 141 § 4, art. 145 § 1 pkt 1 lit. c, art. 151, a także art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) w zw. z art. 7, 11, 76, 77, 80, art. 107 § 3 i 138 § 2 k.p.a., ponieważ sąd I instancji błędnie ustalił stan faktyczny w sprawie nie uwzględniając podniesionych w skardze zarzutów naruszenia wskazanych przepisów Kodeksu postępowania i oddalił skargę na decyzję organu odwoławczego zamiast uchylić tę decyzję oraz utrzymaną nią wadliwą decyzję organu I instancji.

Skarżąca wniosła również o uchylenie w całości zaskarżonego

wyroku oraz zaskarżonej decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] marca 2011 r. oraz utrzymaną nią w mocy decyzji Wojewody Podlaskiego z dnia [...] czerwca 2010 r., a także o zasądzenie kosztów postępowania według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej skarżąca wskazała, że w przedmiotowej sprawie spornym jest czy zebrany materiał dowodowy dawał podstawę do stwierdzenia utraty przez ojca skarżącej C. S. obywatelstwa polskiego z mocy art. 11 pkt 1 ustawy. Utrata obywatelstwa polskiego z związku z nabyciem obcego obywatelstwa następuje jedynie w razie zwolnienia z powszechnego obowiązku wojskowego, a samo nabycie obywatelstwa palestyńskiego nie powodowało utraty obywatelstwa polskiego. Podstawę oceny materiału dowodowego stanowiły domniemania wynikające z analizy załącznika do pisma Konsula generalnego RP w Jerozolimie z dnia [...] maja 1936 r. wykraczające poza swobodną ocenę dowodów. W rozpatrywanej sprawie nie ma możliwości przyjmowania domniemań sprzecznych z interesem strony, a zdarzenie skutkujące utratą obywatelstwa polskiego powinno uzyskać jednoznaczne potwierdzenie w materiale dowodowym. Powołując się na wyrok NSA z dnia 22 grudnia 2009 r., sygn. akt II OSK 1868/08 skarżąca wskazała, że nie ujawniono dowodów na nabycie przez ojca skarżącej obywatelstwa obcego ani uzyskania zwolnienia z powszechnego obowiązku wojskowego, przeciwnie - zostało mu wydane w 1926 r. zaświadczenie mobilizacyjne, a w 1929 r. przeniesiono go do rezerwy, stad też błędna jest ocena sądu co do prawidłowości zaskarżonej decyzji. Sąd całkowicie pominął miarodajne dla rozstrzygnięcia przepisy prawa powołane w punkcie 3 zarzutów kasacyjnych. W sprawie nie ujawniono dowodów na wszczęcie regulowanych nimi procedury stwierdzania obcej przynależności, wydawania zaświadczeń o zwolnieniu z powszechnego obowiązku wojskowego oraz prowadzenia procedury związanej z utratą obywatelstwa polskiego w stosunku do C. S. Skarżąca powołała się również na wyrok WSA w Warszawie z dnia 1 kwietnia 2011 r., sygn. akt IV SA/Wa 310/11 oraz orzecznictwo Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz opinię prawną Wojskowego Centrum Edukacji Obywatelskiej, w związku z którymi odnotowanie w wykazie dołączonym do pisma Konsula Generalnego RP w Jerozolimie z dnia [...] maja 1936 r. skierowanego do MSW C. R. nie mogło skutkować utraty przez niego obywatelstwa polskiego bądź zakończenia procedury związanej z utratą obywatelstwa polskiego. Subiektywne przeświadczenie matki skarżącej o braku posiadania obywatelstwa polskiego nie przesądza niczego w sprawie. Ustalenia sądu należy więc uznać za niezgodne z zebranym w sprawie materiałem, dowodowym. Sama wzmianka Konsula RP nie może - w przypadku, gdy inne dowody tego nie potwierdzają - stanowiąc podatny do ustalenia utraty z mocy prawa obywatelstwa polskiego przez ojca skarżącej.

Pismem z dnia [...] lutego 2013 r. skarżąca podtrzymała twierdzenia i wnioski zawarte w skardze kasacyjnej, powołując się przy tym na rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego w zakresie objętym skargą kasacyjną (sygn. akt II OSK 1525/11 oraz II OSK 1313/11) i wskazując, że pomimo tego, że zapadły one na gruncie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, można odnieść zajęte w nich stanowiska do stanu faktycznego niniejszej sprawy, gdyż pominięta przy jej rozpatrywaniu ustawa z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku służby wojskowej (Dz. U. Nr 61, poz. 609) oraz rozporządzenie wykonawcze z dnia 28 sierpnia 1934 r. przewidują podobny tryb zwolnienia z powszechnego obowiązku wojskowego i utraty z tego tytułu obywatelstwa polskiego. Skarżąca ponownie podkreśliła, że nie ujawniono dowodów na wszczęcie tej procedury w doniesieniu do C. S., brak jest też podstawy faktycznej i prawnej do dokonania tego. W zachowanej w polskich rejestrach mieszkańców teczki osobowej rodziny S. brak jest adnotacji o utracie obywatelstwa polskiego.

Na rozprawie w dniu 27 marca 2013 r. pełnomocnik Ministra Spraw Wewnętrznych został zobowiązany do przedłożenia do akt sprawy decyzji Ministra wydanych w postępowaniu wznowieniowym dotyczących sióstr skarżącej w terminie 14 dni, które zostały dołączone do akt sprawy. Obie decyzje dotyczące stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego przez siostry skarżącej wydane w wyniku wznowienia postępowań są decyzjami odmownymi. Natomiast wznowienie postępowań nastąpiło z urzędu, po uzyskaniu w sprawie dotyczącej skarżącej dokumentów w postaci pisma Konsula Generalnego RP w Jerozolimie z dnia [...] maja 1936r. i pism z 1953r. związanych z staraniami matki skarżącej o przywrócenie jej obywatelstwa polskiego.

W piśmie z dnia [...] kwietnia 2013 r. skarżąca wskazała, że decyzje dotyczące jej sióstr zostały zaskarżone, lecz z powodu uchybienia terminu do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, nie zostały rozpatrzone. Skarżąca podtrzymała swoje dotychczasowe twierdzenia, a pozostawanie w obiegu decyzji odmownych dotyczących jej sióstr nie może mieć znaczenia w sprawie, gdyż zostały wydane z naruszeniem prawa. Załączyła również dwa postanowienia stwierdzające uchybienie terminu do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy w stosunku do sióstr skarżącej.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw i podlega oddaleniu.

Na wstępie należy zaznaczyć, że środek zaskarżenia jakim jest skarga kasacyjna powinien spełniać wymogi formalne przewidziane dla każdego pisma procesowego w postępowaniu sądowym ( art. 49 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. - dalej p.p.s.a. ), jak też wymogi materialne przewidziane dla tego pisma procesowego w art. 176 p.p.s.a. Szczególne znaczenie ma zadośćuczynienie obowiązkowi wskazania podstaw kasacyjnych wraz z uzasadnieniem. Stosownie do treści art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwym zastosowaniu (pkt 1); naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (pkt 2).

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, co oznacza, że zakres jego kontroli ograniczony jest wyłącznie do oceny zarzutów podniesionych w skardze kasacyjnej. Z urzędu bierze pod rozwagę tylko nieważność postępowania (art. 183 § 1 p.p.s.a.), której przesłanki określa przepis art. 183 § 2 p.p.s.a. Związanie Naczelnego Sądu Administracyjnego podstawami skargi kasacyjnej wiąże się z koniecznością prawidłowego ich sformułowania w samej skardze, poprzez powołanie konkretnych przepisów prawa, którym zdaniem Skarżącego - uchybił Sąd Wojewódzki, uzasadnienia ich naruszenia, a w przypadku zgłoszenia zarzutu naruszenia prawa procesowego wskazania, że wytknięte naruszenie mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Podnosząc zarzut naruszenia prawa materialnego przez jego błędną wykładnię wykazać należy, że Sąd I instancji mylnie zrozumiał stosowany przepis prawa, natomiast uzasadniając zarzut niewłaściwego zastosowania przepisu prawa materialnego wykazać należy, iż Sąd stosując przepis popełnił błąd w subsumcji czyli, że niewłaściwie uznał, iż stan faktyczny przyjęty w sprawie nie odpowiada stanowi faktycznemu zawartemu w hipotezie normy prawnej zawartej w przepisie prawa. W obu tych przypadkach autor skargi kasacyjnej wykazać musi ponadto, jak w jego ocenie powinien być rozumiany stosowany przepis prawa, czyli jaka powinna być jego prawidłowa wykładnia bądź, jak powinien być stosowany konkretny przepis prawa ze względu na stan faktyczny sprawy, a w przypadku zarzutu niezastosowania przepisu - dlaczego powinien być zastosowany.

W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że w sprawie prawidłowo ustalono stan prawny będący podstawą rozstrzygnięcia, czyli ustawę z dnia 20 stycznia 1920r. o Obywatelstwie Państwa Polskiego ( Dz.U.R.P. Nr 7, poz.44 ), która obowiązywała w dacie zaistnienia zdarzeń mających znaczenie dla stwierdzenia nabycia oraz utraty obywatelstwa polskiego. W sprawie bezspornym jest, ze skarżąca M. G. - jako ślubne dziecko C. i S. S. wówczas obywateli polskich - nabyła obywatelstwo polskie przez urodzenie, w trybie art.4 w związku z art.5 powołanej ustawy. Nadto zgodnie z art.13 ustawy nadanie i utrata obywatelstwa polskiego, obejmowała żonę nabywającego lub tracącego obywatelstwo polskie, oraz jego dzieci w wieku do 18 lat. Z kolei art.11 ustawy regulował utratę obywatelstwa polskiego, zgodnie z pkt 1 utrata obywatelstwa następowała przez nabycie obywatelstwa obcego z tym, że osoby zobowiązane do czynnej służby wojskowej w Polsce mogły nabyć obywatelstwo obce dopiero po uzyskaniu zwolnienia od powszechnego wojskowego. Stąd też drugim aktem prawnym stanowiącym podstawę rozstrzygnięcia jest ustawa z dnia 23 maja 1924r. o powszechnym obowiązku wojskowym, w brzmieniu wynikającym z obwieszczenia Ministra Spraw Wojskowych z dnia 12 lipca 1933 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 60, poz. 455) oraz Rozporządzenia Ministrów: Spraw Wojskowych, Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości z dnia 28 sierpnia 1934 r., w sprawie wykonania ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym ustawy w brzmieniu wynikającym z obwieszczenia Ministra Spraw Wojskowych z dnia 12 lipca 1933 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 60, poz. 455) oraz Rozporządzenia Ministrów: Spraw Wojskowych, Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości z dnia 28 sierpnia 1934 r., w sprawie wykonania ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, w tym w szczególności przepisów ustawy w brzmieniu wynikającym z obwieszczenia Ministra Spraw Wojskowych z dnia 12 lipca 1933 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 60, poz. 455).

Odnosząc się w pierwszej kolejności do powołanych przez skarżącą w piśmie z dnia [...] kwietnia 2013r. wyroków NSA w sprawach: II OSK 1313/11 i II OSK 1525/11 należy stwierdzić, że Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podziela stanowisko w nich wyrażone, należy jednak mieć na uwadze, że wyroki te zapadły w sprawach w których stan faktyczny różnił się od stanu faktycznego w rozpoznawanej sprawie. Mianowicie w obu powołanych sprawach zasadnicze zagadnienie prawne sprowadzało się do oceny skutków prawnych jakie wywołała notatka Asystenta Kierownika ds. Obywatelstwa i Paszportów Wydziału Emigracji Rządu Palestyny z informacją, że Konsul RP został poinformowany o wydaniu wskazanej osobie ( ojcu skarżących ) aktu naturalizacji palestyńskiej oraz że polski paszport tej osoby został przekazany polskiemu Konsulowi. W powołanych sprawach zarówno Sąd I instancji jak i Naczelny Sąd Administracyjny zaprezentowali pogląd, że sama informacja o powiadomieniu Konsula RP o wydaniu aktu naturalizacji ojcu skarżących i zwrocie polskiego paszportu nie może być równoznaczne ze stwierdzeniem tego faktu przez Konsula w rozumieniu art.10 ust.1 lit.b ustawy z 1938r. o powszechnym obowiązku wojskowym ( II OSK 1313/11). Uzyskanie takiego zawiadomienia przez Konsula mogło co najwyżej prowadzić do wszczęcia z urzędu przez organ stosownego postępowania w sprawie stwierdzenia faktu posiadania obywatelstwa państwa obcego przez te osobę. Nie była to jednak okoliczność powodująca zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego z mocy prawa na podstawie art.10 ust.1 lit.b ustawy z 1938r.. Zwolnienie takie wymagało wydania określonej decyzji przez właściwy organ ( II OSK 1525/11 ).

Natomiast w niniejszej sprawie dowodem nie jest pismo, notatka Asystenta Kierownika ds. Obywatelstwa i Paszportów Wydziału Emigracji Rządu Palestyny informująca Konsula RP o nabyciu aktu naturalizacji palestyńskiej, ale pismo Konsula Generalnego RP w Jerozolimie z dnia [...] maja 1936 r., nr [...] adresowane do Ministra Spraw Wewnętrznych wraz załączoną do niego listą osób pod nazwą "Wykaz obywateli palestyńskich, byłych obywateli polskich, którzy zgłosili się w związku z utratą obywatelstwa polskiego", w wykazie tym pod nr 27 figuruje C. S. z B. Przesłany przez Konsulat Generalny RP w Jerozolimie wykaz osób został przekazany właściwym urzędom wojewódzkim celem wpisania do odpowiednich rejestrów. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazane pismo Konsula Generalnego RP z dnia [...] maja 1936r. ma decydujące znaczenie w niniejszej sprawie, zważywszy nie tylko na jego treść, ale na organ od którego pochodzi. Zgodnie bowiem z art. 15 ustawy z dnia 23 maja 1924r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz.U. 1933.60.455) władzami dla spraw, związanych z wykonywaniem obowiązku wojskowego przez obywateli polskich zamieszkałych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, są właściwe dla ich miejsca pobytu konsulaty polskie, względnie urzędy konsularne, pełniące czynności konsulów. Również w rozporządzeniu Ministrów Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości z dnia 28 sierpnia 1934r. wydanym w porozumieniu z Ministrami: Spraw Zagranicznych, Skarbu, Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Rolnictwa i Reform Rolnych, Przemysłu i Handlu, Komunikacji oraz Opieki Społecznej w sprawie wykonania ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, zmienionej i uzupełnionej rozporządzeniami Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 stycznia 1928 r., z dnia 29 listopada 1930 r. i ustawą z dnia 17 marca 1933 r. (Dz.U.1934.83.757 ) w § 24 postanowiono, że sprawy, związane z wykonaniem powszechnego obowiązku wojskowego przez obywateli polskich, przebywających poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, należą do urzędów konsularnych Rzeczypospolitej, wykonywających czynności konsularne (Poselstwa, Konsulaty Generalne, Konsulaty, Wicekonsulaty i Agencje Konsularne), natomiast zgodnie z § 26 Korespondencja między urzędami konsularnymi Rzeczypospolitej Polskiej a władzami administracji ogólnej i wojskowymi I i II instancji w sprawach wynikających z wykonania ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym odbywa się bezpośrednio Tym samym to konsul był organem właściwym w sprawach związanych z wykonaniem obowiązku wojskowego. Jeżeli zatem Konsul Generalny RP w Jerozolimie zawiadamia właściwe organy w Polsce o osobach byłych obywatelach polskich , będących obywatelami palestyńskimi, to mógł to uczynić tylko po wcześniejszym stwierdzeniu zwolnienia ich od powszechnego obowiązku wojskowego, gdyby tego nie uczynił osoby te nie byłyby byłymi obywatelami polskimi, ale nadal obywatelami polskimi. Stąd też nie można traktować w tożsamy sposób niniejszej sprawy z powołanymi sprawami II OSK 1313/11 i II OSK 1525/11, albowiem zasadniczą, fundamentalną różnicą jest rodzaj organu od którego pochodzi informacja o nabyciu obywatelstwa palestyńskiego. Skoro zarówno w piśmie z [...] maja 1936 r., jak i w wykazie Konsul wyraźnie stwierdził, że osoby wymienione na wykazie zgłosiły się w związku z utratą obywatelstwa polskiego, czyli już jako byli obywatele polscy, legitymujący się nowym obywatelstwem - palestyńskim, to oznacza iż wszelkie przesłanki z art. 11 ustawy o obywatelstwie polskim z 1920 r. zostały spełnione. Organ odwoławczy prawidłowo ustalił zatem, że ojciec skarżącej utracił obywatelstwo polskie, jako że nabył obywatelstwo obce (palestyńskie) i został zwolniony z powszechnego obowiązku wojskowego. Nadto w rozpoznawanej sprawie dodatkowym argumentem potwierdzającym fakt utraty obywatelstwa polskiego przez ojca skarżącej jest okoliczność, że matka skarżącej - jako świadoma utraty obywatelstwa polskiego na podstawie art. 13 ustawy o obywatelstwie polskim z 1920 r. z uwagi na utratę obywatelstwa polskiego przez jej męża C. S. - bezskutecznie ubiegała się w 1953 r. o przywrócenie jej obywatelstwa polskiego. Z uwierzytelnionych kopii pisma Urzędu Rady Ministrów z dnia [...] lipca 1953r. Nr [...], oraz pisma Kancelarii Rady Państwa z dnia [...] lipca 1953r. [...] wynika, że S. S. matka skarżącej wystąpiła do Rady Państwa "o przywrócenie obywatelstwa polskiego" i otrzymała odpowiedź negatywną, ze względu na zamieszkanie poza granicami Polski. Ta korespondencja z 1953r. w sposób jednoznaczny potwierdza fakt, że doszło do utraty obywatelstwa polskiego przez C. S., a wraz z nim obywatelstwo polskie utraciła jego żona i małoletnia wówczas skarżąca.

Dlatego też podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 11, art.13 ustawy z dnia 20 stycznia 1920r. o obywatelstwie Państwa Polskiego, polegający na jego niewłaściwym ich zastosowaniu zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego jest niezasadny. Jak wskazano bowiem wyżej organy dokonały prawidłowej subsumpcji powołanych przepisów do ustalonego stanu faktycznego, a Sąd I instancji prawidłowo przeprowadził kontrolę w tym zakresie.

Niezasadny jest również zarzut naruszenia art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim, polegający na braku stwierdzenia kiedy i na jakiej podstawie prawnej ojciec skarżącej utracił obywatelstwo polskie. W uzasadnieniu tego zarzutu skarżąca powołała się na sprawę II OSK 1868/08, w której sformułowano następujący pogląd " W przypadku gdy ma być wydana decyzja odmawiająca potwierdzenia posiadania polskiego obywatelstwa osobie, która obywatelstwo polskie posiadała, istota rozstrzygnięcia sprawy polega na stwierdzeniu, kiedy i na jakiej podstawie prawnej osoba ta utraciła obywatelstwo polskie" Przede wszystkim przypomnieć należy treść powołanego przepisu art.17 ust.4, która jest następująca " Posiadanie i utratę obywatelstwa polskiego stwierdza wojewoda. Odmowa stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego lub jego utraty następuje w drodze decyzji administracyjnej. Treść tego przepisu jest jasna, a wynika z niego jedynie jaki organ jest właściwy w sprawie i w jakiej formie następuje odmowa stwierdzenia posiadania obywatelstwa. Natomiast odnosząc się do powołanego poglądu w sprawie II OSK 1868/08 należy stwierdzić, że pogląd ten jest zasadny zważywszy na stan faktyczny sprawy w której został sformułowany. Mianowicie w sprawie II OSK 1868/08 organy wydały decyzje odmawiające stwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego, lecz oba organy I i II instancji wskazały na różne podstawy utraty obywatelstwa, a w konsekwencji i różne terminy. W takich okolicznościach sprawy teza zawarta w wyroku NSA w sprawie II OSK 1868/08 jest w pełni zasadna. Natomiast w rozpoznawanej sprawie nie miała miejsca taka sytuacja, zarówno organ I instancji jak i organ II instancji wskazały na tą samą podstawę prawną utraty obywatelstwa tj art.11 pkt 1 ustawy z 20 stycznia 1920r. tj nabycie obcego obywatelstwa i zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego i przyjęły tą samą datę tj [...] maja 1936r. Stąd też sformułowany w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art.17 ust.4 powołanej ustawy jest bezprzedmiotowy.

Bezprzedmiotowy jest również zarzut sformułowany jako pominięcie i niezastosowanie przepisów ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku służby wojskowej, w tym w szczególności art. 89 ust. 3 w zw. z art. 15 oraz art. 90 ustawy w brzmieniu wynikającym z obwieszczenia Ministra Spraw Wojskowych z dnia 12 lipca 1933 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 60, poz. 455) oraz Rozporządzenia Ministrów: Spraw Wojskowych, Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości z dnia 28 sierpnia 1934 r., w sprawie wykonania ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, w tym w szczególności przepisów § 404-424 rozporządzenia. Tak sformułowany zarzut w skardze kasacyjnej nie mógł być uwzględniony, a to z uwagi na niejasne, nieprecyzyjne jego sformułowanie. Przede wszystkim nieprawdziwy jest zarzut polegający na pominięciu i niezastosowaniu art.89 ust.3 w zw. z art.15 oraz art.90 ustawy, w zaskarżonej decyzji organ wskazał powołane wyżej przepisy ustawy, a także § 421 powołanego rozporządzenia oraz dokonał ich wykładni ( str.2 uzasadnienia wyroku ), a Sąd I instancji zaakceptował to stanowisko. Niepoprawnie jest również sformułowany zarzut dotyczący § 404-424 rozporządzenia. W tym miejscu podkreślić należy, że tak jak nie może stanowić podstawy skargi kasacyjnej powołanie całego aktu prawnego ( wyrok NSA z dnia 24 listopada 2006r. sygn. akt II OSK 1313/06 ), tak również nieprawidłowe jest oparcie skargi kasacyjnej poprzez tylko ogólne wskazanie numeru przepisów § 404-424 rozporządzenia, bez wskazania konkretnego przepisu lub przepisów, podaniu na czym polega naruszenie prawa i uzasadnieniu tej formy naruszenia. Wskazane przepisy mimo, ze zawarte w jednym rozdziale XI zatytułowanym "Zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego", regulują szereg różnych zagadnień związanych .

Natomiast zarzut naruszenia prawa procesowego dotyczy art. 3 § 1 i 2, art. 134, art. 141 § 4, art. 145 § 1 pkt 1 lit. c, art. 151, a także art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) w zw. z art. 7, 11, 76, 77, 80, art. 107 § 3 i 138 § 2 k.p.a., a polega zdaniem skarżącego na tym, że sąd I instancji błędnie ustalił stan faktyczny w sprawie nie uwzględniając podniesionych w skardze zarzutów naruszenia wskazanych przepisów Kodeksu postępowania i oddalił skargę. Przede wszystkim Sąd I instancji nie ustalał stanu faktycznego w sprawie, ustalenia te czynił organ, Sąd zaś kontrolując zaskarżoną decyzję nie dopatrzył się naruszenia przepisów postępowania. Ponadto należy zwrócić uwagę, że w sprawach tego rodzaju jak niniejsza ustalenie, zebranie materiału dowodowego jest niejednokrotnie bardzo utrudnione stąd też tak istotny jest czynny udział strony w postępowaniu dowodowym. W takich okolicznościach należy zgodzić się z dokonaną oceną materiału dowodowego w sprawie i przyjęcie, że C. S. utracił obywatelstwo polskie najpóźniej w dniu 1 maja 1936r. Utrata obywatelstwa przez ojca skarżącej spowodowała zaś jego utratę przez małoletnią wówczas skarżącą.

Te wszystkie względy powodują, że podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty nie są trafne i brak jest podstaw do uchylenia zaskarżonego wyroku. Uzasadnia to oddalenie skargi kasacyjnej na podstawie art.184 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U.

Źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/