Załącznik do zarządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
z dnia 21 listopada 2017 r. (poz. 77)

STATUT
NARODOWEGO INSTYTUTU ARCHITEKTURY I URBANISTYKI [1]

ROZDZIAŁ 1

POSTANOWIENIA OGÓLNE

§ 1. 1. Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, zwany dalej „Instytutem”, jest państwową instytucją kultury utworzoną zarządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 21 listopada 2017 r. w sprawie utworzenia państwowej instytucji kultury - Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki (Dz. Urz. MKiDN poz. 76) i działającą w szczególności na podstawie:

1) ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2017 r. poz. 862), zwanej dalej „ustawą”;

2) niniejszego statutu.

2. Instytut może używać skróconej nazwy NIAiU.

§ 2. 1. Siedzibą Instytutu jest miasto stołeczne Warszawa, a terenem działania - obszar Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Instytut może prowadzić działalność poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

§ 3. 1. Organizatorem Instytutu jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, zwany dalej „Ministrem”.

2. Instytut podlega wpisowi do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez Ministra i posiada osobowość prawną.

3. Nadzór nad Instytutem sprawuje Minister.

ROZDZIAŁ 2

ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSTYTUTU

§ 4. 1. Do zakresu działalności Instytutu należy prowadzenie badań nad historyczną i współczesną architekturą, urbanistyką oraz planowaniem przestrzennym, upowszechnianie wiedzy z zakresu tych dyscyplin i wiedzy o dobrach kultury z nimi związanych, w tym prowadzenie działań edukacyjnych, promocyjnych, wydawniczych i wystawienniczych.

1a. Instytut działa na rzecz kształtowania świadomości społecznej o dobrach kultury z zakresu architektury oraz urbanistyki z uwzględnieniem warunków i wymagań kompozycyjno-estetycznych, środowiskowych, ochrony dziedzictwa kulturowego oraz wysokiej wartości artystycznej, społecznej i historycznej.

2. Działania objęte zakresem ust. 1 i 1a, Instytut realizuje przez:

1) prowadzenie działalności badawczej, popularyzatorskiej i edukacyjnej służącej upowszechnianiu wiedzy z zakresu historycznej oraz współczesnej architektury, urbanistyki oraz planowania przestrzennego;

2) gromadzenie i przechowywanie zbiorów oraz tworzenie kolekcji obiektów dźwiękowych, audiowizualnych, ikonograficznych, dzieł artystycznych, makiet i spuścizn architektonicznych;

3) podejmowanie czynności wspierających współpracę architektów i planistów z sektorem nauki, edukacji oraz studiami projektowymi, służących profesjonalizacji oraz doskonaleniu zawodowemu;

3a) prowadzenie działalności edukacyjnej, w tym szkoleń, warsztatów, kursów i programów stypendialnych;

4) organizowanie oraz uczestnictwo w konferencjach, seminariach, sympozjach, warsztatach, wystawach i innych wydarzeniach w kraju i za granicą;

5) opracowywanie i wydawanie publikacji, w tym książek, czasopism i publikacji multimedialnych;

6) wspieranie jednostek samorządu terytorialnego oraz prowadzenie własnych programów i badań w zakresie rozwoju architektury, urbanistyki i planowania przestrzennego oraz włączania użytkowników przestrzeni publicznej w procesy projektowania i planowania;

6a) wydawanie opinii i ekspertyz dotyczących działań w zakresie architektury i urbanistyki, w tym działań przy dobrach kultury współczesnej na rzecz organów administracji publicznej i jednostek samorządu terytorialnego;

6b) rozpoznawanie potrzeb i udzielanie wsparcia merytorycznego inicjatywom społecznym działającym na rzecz zabezpieczania i upowszechniania dóbr kultury współczesnej;

7) realizowanie programów własnych oraz powierzonych do realizacji przez Ministra, mających na celu finansowanie lub dofinansowanie zadań podmiotów prowadzących działalność w zakresie dziedziny objętej przedmiotem działania Instytutu;

8) organizowanie na zlecenie Ministra czynności związanych z przyznawaniem nagród i stypendiów Ministra, w tym ogłaszanie i przeprowadzanie konkursów.

3. Instytut może realizować swoje zadania we współpracy z polskimi i zagranicznymi instytucjami kultury, z przedstawicielami administracji krajowej i zagranicznej, wydawnictwami, instytucjami edukacyjnymi i naukowymi, organizacjami pozarządowymi, mediami, a także innymi podmiotami działającymi w dziedzinie kultury.

ROZDZIAŁ 3

STRUKTURA ORGANIZACYJNA INSTYTUTU

§ 5. 1. Organizację wewnętrzną Instytutu określa regulamin organizacyjny nadany przez Dyrektora zgodnie z art. 13 ust. 3 ustawy.

2. Zmiany regulaminu organizacyjnego dokonywane są w trybie określonym dla jego nadania.

3. Instytut może tworzyć filie, ośrodki i oddziały specjalistyczne.

4. Tworzenie, łączenie oraz likwidacja filii, ośrodków i oddziałów specjalistycznych Instytutu następuje na podstawie zarządzenia Dyrektora, po uzyskaniu zgody Ministra.

ROZDZIAŁ 4

ORGANY ZARZĄDZAJĄCE I DORADCZE INSTYTUTU

§ 6. Organami Instytutu są:

1) Dyrektor;

2) Rada Programowa, zwana dalej „Radą”;

3) Kolegium Programowe, zwane dalej „Kolegium”.

§ 7. 1. Dyrektor zarządza działalnością Instytutu i reprezentuje go na zewnątrz.

2. Do obowiązków Dyrektora należy realizacja zadań statutowych, a w szczególności:

1) odpowiedzialność za bieżącą działalność Instytutu;

2) przygotowanie programów działania oraz planów finansowych na każdy rok kalendarzowy;

3) sporządzanie sprawozdań z działalności i rocznych sprawozdań finansowych za każdy rok budżetowy;

4) nadzór nad mieniem oraz racjonalnym i efektywnym gospodarowaniem posiadanymi środkami finansowymi i materialnymi;

5) wydawanie zarządzeń i innych wewnętrznych aktów Instytutu.

3. Dyrektora powołuje i odwołuje Minister, w trybie określonym ustawą.

4. Dyrektor zarządza Instytutem przy pomocy zastępcy.

5. Zastępcę Dyrektora powołuje i odwołuje Dyrektor po uzyskaniu opinii Ministra.

§ 8. 1. Rada Programowa jest organem doradczym i opiniodawczym Instytutu.

2. W skład Rady wchodzi 7 członków, powoływanych spośród osób związanych z przedmiotem działania Instytutu.

3. Członków Rady powołuje na okres 4 lat Minister na wniosek Dyrektora.

3a. Dyrektor konsultuje skład Rady z przedstawicielami związków zawodowych działających przy Instytucie.

4. Pierwsze posiedzenie Rady zwołuje Dyrektor.

5. Członkowie Rady wybierają spośród siebie przewodniczącego i jego zastępcę.

6. Członkostwo w Radzie wygasa w czasie jej kadencji w razie:

1) zrzeczenia się członkostwa;

2) ubezwłasnowolnienia;

3) prawomocnego orzeczenia kary pozbawienia praw publicznych;

4) śmierci.

5) (uchylony)

6a. Minister odwołuje członka Rady z powodu choroby trwale uniemożliwiającej wykonanie obowiązków lub niewykonywania obowiązków członka Rady wynikających z niniejszego statutu lub regulaminu, o którym mowa w § 10 ust. 6.

7. W razie wygaśnięcia lub odwołania członkostwa w Radzie, Minister powołuje członków Rady zgodnie z ust. 2.

8. Za udział w pracach Rady jej członkowie nie otrzymują wynagrodzenia.

9. Koszty działania i obsługi Rady ponosi Instytut.

10. Pracownicy Instytutu nie mogą być członkami Rady.

§ 9. Do zadań Rady należy:

1) opiniowanie rocznych i wieloletnich programów działania Instytutu;

2) opiniowanie realizacji zadań Instytutu;

3) poszukiwanie nowych form wsparcia organizacyjnego, koncepcyjnego i finansowego działalności Instytutu;

4) wyrażanie opinii i składanie wniosków do Dyrektora we wszystkich istotnych sprawach związanych z działalnością Instytutu;

5) wyrażanie opinii i składanie wniosków do Ministra we wszystkich istotnych sprawach związanych z działalnością Instytutu.

§ 10. 1. Rada odbywa posiedzenia w miarę potrzeb, nie rzadziej jednak niż raz na pół roku.

2. Posiedzenia Rady zwoływane są przez przewodniczącego Rady.

3. W posiedzeniach Rady może uczestniczyć bez prawa głosu Dyrektor, przedstawiciel Ministra oraz inne osoby zaproszone przez przewodniczącego Rady.

4. Posiedzenia nadzwyczajne są zwoływane na żądanie:

1) co najmniej połowy ogólnej liczby członków Rady;

2) Ministra;

3) Dyrektora.

5. Posiedzenia Rady są protokołowane, a dokumentacja z posiedzeń jest przechowywana w Instytucie.

6. Szczegółowy tryb działania Rady określa uchwalony przez nią regulamin.

§ 10a. 1. Kolegium jest organem doradczym Dyrektora.

2. W skład Kolegium wchodzi przedstawiciel każdej komórki organizacyjnej Instytutu oraz przedstawiciel Dyrektora. W przypadku działania przy Instytucie związku zawodowego w skład Kolegium wchodzi również przedstawiciel związku zawodowego działającego przy Instytucie.

3. Kandydaturę na członka Kolegium może zgłosić każdy pracownik Instytutu.

4. Przedstawiciel komórki organizacyjnej Instytutu wybierany jest przez wszystkich pracowników Instytutu w głosowaniu tajnym. Przedstawiciel Dyrektora zostaje wyznaczony przez Dyrektora, natomiast przedstawiciel związku zawodowego zostaje wyznaczony przez tę organizację.

5. Głosowanie nad wyborem przedstawicieli komórek organizacyjnych przeprowadza Komisja Wyborcza w składzie trzech do pięciu osób, powołana przez Dyrektora spośród pracowników niekandydujących do Kolegium.

6. Dyrektor, na podstawie protokołu Komisji Wyborczej, w ciągu 7?dni roboczych wydaje zarządzenie stwierdzające skład Kolegium i podaje je do wiadomości pracowników.

7. Kadencja członka Kolegium trwa jeden rok.

8. Pierwsze posiedzenie Kolegium zwołuje Dyrektor.

9. Członkowie Kolegium wybierają spośród siebie przewodniczącego i jego zastępcę.

10. Uzupełnienia na okres do końca bieżącej kadencji składu Kolegium ze względu na:

1) wygaśnięcie członkostwa z powodu:

a) zrzeczenia się członkostwa,

b) ubezwłasnowolnienia,

c) prawomocnego orzeczenia kary pozbawienia praw publicznych,

d) śmierci;

2) odwołania z powodu choroby trwale uniemożliwiającej wykonywanie obowiązków lub niewykonywania obowiązków członka Kolegium wynikających ze statutu lub regulaminu, o którym mowa w § 10b ust. 2

- dokonuje Kolegium zgodnie z regulaminem, o którym mowa w § 10b ust. 2.

§ 10b.1. Do zadań Kolegium należy opiniowanie projektów przewidzianych do realizacji w Instytucie, planów rocznych i kilkuletnich oraz wsparcie Dyrektora w bieżącej działalności Instytutu.

2. Szczegółowy tryb działania Kolegium określa uchwalony przez nie regulamin.

ROZDZIAŁ 5

MAJĄTEK I FINANSE INSTYTUTU

§ 11. Minister zapewnia środki potrzebne do utrzymania i rozwoju Instytutu.

§ 12. Majątek Instytutu wykorzystuje się do celów wynikających z zakresu działania Instytutu.

§ 13. Instytut prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie i innych obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa.

§ 14. 1. Źródłami finansowania Instytutu są dotacje podmiotowe i celowe z budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, środki otrzymane od osób fizycznych i prawnych oraz z innych źródeł, z zastrzeżeniem § 15.

2. Minister przekazuje środki finansowe dla Instytutu w szczególności w formie dotacji:

1) podmiotowej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów;

2) celowej na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;

3) celowej na realizację wskazanych zadań i programów.

§ 15. 1. Instytut może prowadzić - jako dodatkową - działalność odpłatną na zasadach określonych w obowiązujących przepisach, zbieżną z celami statutowymi.

2. Działalność określona w ust. 1 może być prowadzona w zakresie:

1) produkcji i sprzedaży materiałów promocyjnych;

1a) sprzedaży druków, publikacji i wydawnictw,

2) najmu nieruchomości i lokali;

3) usług eksperckich, doradczych i szkoleniowych;

4) udostępniania mienia ruchomego Instytutu, w tym zbiorów, makiet i elementów infrastruktury wystawienniczej;

5) udzielania licencji w zakresie posiadanych majątkowych praw autorskich do utworów w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2025 r. poz. 24).

3. Dochody z działalności dodatkowej odpłatnej przeznacza się wyłącznie na realizację celów i zadań statutowych Instytutu.

§ 16. Dyrektor zapewnia terminowe sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego, obligatoryjne jego zbadanie przez firmę audytorską i przedłożenie go do zatwierdzenia Ministrowi. Wyboru firmy audytorskiej dokonuje Minister.

ROZDZIAŁ 6

REPREZENTACJA INSTYTUTU

§ 17. Do dokonywania czynności prawnych w imieniu Instytutu, w tym do składania oświadczeń woli w zakresie jego praw i obowiązków majątkowych, uprawniony jest Dyrektor.

§ 18. 1. Dyrektor może ustanawiać pełnomocników do dokonywania czynności prawnych w imieniu Instytutu, określając zakres pełnomocnictwa.

2. Udzielenie pełnomocnictwa wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

3. Udzielenie i odwołanie pełnomocnictwa podlega ujawnieniu w rejestrze instytucji kultury prowadzonym przez Ministra, z wyjątkiem pełnomocnictw procesowych.

ROZDZIAŁ 7

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

§ 19. Połączenia, podziału lub likwidacji Instytutu dokonuje Minister w trybie i na zasadach określonych w obowiązujących przepisach.

§ 20. Zmiany statutu dokonuje się w trybie określonym dla jego nadania.