Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 29 kwietnia 2016 r., sygn. II SA/Po 949/15

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Elwira Brychcy Sędziowie Sędzia WSA Edyta Podrazik (spr.) Sędzia WSA Izabela Paluszyńska Protokolant St. sekretarz sąd. Monika Pancewicz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 kwietnia 2016 r. sprawy ze skargi E. D. na decyzję Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] sierpnia 2015r. Nr [...] w przedmiocie odszkodowania za nieruchomość przejętą w trybie dekretu o reformie rolnej oddala skargę

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] maja 2015 r., nr [...], Starosta P. na podstawie art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2014 r., poz. 518 z późn. zm., dalej: "u.g.n.") odmówił ustalenia i wypłaty odszkodowania za nieruchomości opisane w księgach wieczystych Sądu Powiatowego w C. jako (1) U. t. [...], k. [...] (parcela nr [...]), matrykuła katastralna [...], księga budynkowa [...] - obecnie działka nr [...] Miasto U. oraz (2) U. t. [...], k. [...] (udział w nierozmierzonych podwórzach), matrykuła katastralna [...] - obecnie działka nr [...] Miasto U. z tytułu pozbawienia prawa własności do tych nieruchomości na podstawie art. 2 ust. 1 dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r., nr 3, poz. 13 z późn. zm., dalej: "dekret PKWN") na rzecz E. D. i D. K., spadkobierców po zmarłym M. D.

W uzasadnieniu organ I instancji wyjaśnił, że wnioskiem z dnia [...] listopada 2014 r. E. D. wystąpił o ustalenie przedmiotowego odszkodowania. Jako podstawę swojego żądania skarżący wskazał art. 129 ust. 5 pkt 3 u.g.n. W powyższym wniosku podniesiono, że wpis własności omawianej nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa został dokonany postanowieniem Sądu Powiatowego w C. z dnia [...] września 1959 r., na podstawie wniosku z dnia [...] września 1959 r., gdy tymczasem wówczas nie obowiązywał już dekret z dnia 6 maja 1945 r. o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego wrogich elementów (Dz. U. nr 7, poz. 30). E. D. oświadczył również, że wraz z D. K. jest spadkobiercą M. D., który z kolei wraz z M. D. była właścicielem rozważanej nieruchomości. Organ I instancji wyjaśnił następnie, że wspomniany wpis Skarbu Państwa jako właściciela poruszanej nieruchomości został dokonany na wniosek z dnia [...] września 1959 r i zaświadczeń Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w C. - Powiatowego Zarządu Rolnictwa z dnia [...] września 1959 r., nr [...]. Podstawą tego wpisu był art. 1 ust. 1 dekretu z dnia 8 sierpnia 1946 r. o wpisywaniu w księgach hipotecznych (gruntowych) prawa własności nieruchomości przejętych na cele reformy rolnej (Dz. U. nr 39, poz. 233) oraz art. 2 ust. 1 lit. b dekretu z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy wolnej (Dz. U. nr 3, poz. 13 z późn. zm.). Jednocześnie z aktu oskarżenia z dnia [...] maja 1948 r. wynika, że M. D., będąc obywatelem polskim zgłosiła w dniu [...] marca 1940 r. swoją przynależność do narodowości niemieckiej i otrzymała w związku z tym niemiecki dowód tożsamości II grupy. Organ I instancji ustalił ponadto, że obecnie przedmiotowa nieruchomość nie stanowi własności Skarbu Państwa, ani spadkobierców po M. i M. D. Mając na uwadze przedstawiony materiał dowodowy, Starosta P. uznał, że wspomniane zaświadczenia z dnia [...] września 1959 r. wyraźnie wskazują na przejęcie przedmiotowego gruntu wraz z zabudowaniami i wszelkimi przynależnościami na rzecz Skarbu Państwa, z przeznaczeniem na cele reformy rolnej. Jednocześnie zmiana właściciela tej nieruchomości nie została przeprowadzona w trybie postępowania wywłaszczeniowego, gdyż żaden akt wywłaszczeniowy nie został wydany. Nieruchomość ta przeszła natomiast na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 2 ust. 1 lit. b dekretu PKWN. Wymieniony akt normatywny pozostaje nadal w mocy i wywołuje skutki prawne. Jednocześnie nie przewidywał on żadnej formy odszkodowania za przejęte grunty. Tym samym brak jest podstaw do zastosowania w niniejszej sprawie art. 129 ust. 5 pkt 3 u.g.n., skoro przejście własności w świetle art. 2 dekretu PKWN następowało z mocy prawa, bez wynagrodzenia. Jeżeli natomiast zmiana właściciela nieruchomości nastąpiła ex lege, wpis do księgi wieczystej ma wyłącznie deklaratoryjny charakter. Jednocześnie ze względu na wystąpienie skutków dekretu PKWN w dniu 13 września 1944 r. brak jest powodów do stosowania przepisów ustawy z dnia 20 lipca 1950 r. o zniesieniu sankcji oraz ograniczeń w stosunku do obywateli, którzy zgłosili swoją przynależność do narodowości niemieckiej (Dz. U. nr 29, poz. 270).