Wyrok WSA w Kielcach z dnia 14 września 2017 r., sygn. II SA/Ke 442/17

Kombatanci

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jacek Kuza, Sędziowie Sędzia WSA Dorota Chobian (spr.), Asesor WSA Agnieszka Banach, Protokolant Starszy inspektor sądowy Katarzyna Tuz-Stando, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 września 2017r. sprawy ze skargi H. W. na decyzję Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania uprawnień kombatanckich oddala skargę.

Uzasadnienie

Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych decyzją z [...], po ponownym rozpatrzeniu sprawy H.W., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 127 § kpa oraz art. 1 - 4 i art. 22 § 1 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (tekst jednolity Dz.U. 2016 poz. 1255), utrzymał w mocy własną decyzję z 3 kwietnia 2017 r., odmawiającą przyznania uprawnień kombatanckich.

W uzasadnieniu Szef Urzędu podał, że ustawa o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego w artykułach od 1 do 4 enumeratywnie wylicza tytuły, które mogą być uznane za działalność kombatancką lub działalność z nią równoważną oraz kategorie represji uzasadniające przyznanie uprawnień kombatanckich.

Zdaniem organu wskazane przez stronę pobicie ciężarnej matki przez funkcjonariuszy UB i jego przedwczesne narodziny oraz represje ze strony władz państwowych wynikające z działalności konspiracyjnej ojca nie są represją w rozumieniu przepisów ustawy i nie stanowią podstawy do przyznania stronie uprawnień w niej określonych. Dodał, że nie jest władny do czynienia samodzielnych ustaleń odnośnie tego, jakie tytuły umożliwiają przyznanie uprawnień.

Dalej organ podniósł, że poruszana przez wnioskodawcę kwestia przyznania uprawnień "osoby represjonowanej" a nie uprawnień kombatanckich pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie sprawy. Omawiana ustawa określa zarówno rodzaje działalności jak i rodzaje represji, które stanowią podstawę przyznania uprawnień, a wskazany przez wnioskodawcę art. 2 pkt 7 nie znajduje zastosowania w przypadku represji jakich miał doznać w wieku prenatalnym w 1950 r. Przepis ten dotyczy bowiem osób, które poniosły śmierci, doznały uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia na czas powyżej siedmiu dni w grudniu 1970 roku na Wybrzeżu wskutek działania wojska lub milicji podczas wystąpień wolnościowych. Z kolei również powołany art. 4 ust. 1 pkt 4 stanowi, iż represjami w rozumieniu ustawy są okresy przebywania w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski na mocy skazania w latach 1944-1956, na podstawie przepisów wydanych przez władze polskie, przez sądy powszechne, wojskowe i specjalne albo w latach 1944-1956 bez wyroku - za działalność polityczną bądź religijną, związaną z walką o suwerenność i niepodległość. Z informacji podanych przez wnioskodawcę nie wynika, że jego matka przebywała w więzieniu lub w innym miejscu odosobnienia. Ponadto organ nie ma możliwości dowolnego interpretowania przepisów ustawy lub łączenia ich odrębnych fragmentów w celu utworzenia nowego przepisu.

W skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach skardze na powyższą decyzję H.W. zarzucił, że nie wnosił o zastosowanie art. 2 pkt 7 ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, lecz wskazał na podobieństwo do jego sprawy, we wniosku udokumentował również swój uszczerbek na zdrowiu na całe życie. Wniósł o zastosowanie art. 4 pkt 4 ww. ustawy podając, że działalność polityczna jego ojca ma odzwierciedlenie w represjach stosowanych przez służby bezpieczeństwa.

Dalej autor skargi podniósł, że ponieważ matka zasłaniała i broniła ojca, który był katowany przez funkcjonariuszy UB, sama została przez nich pobita. Postawa mamy miała charakter polityczny, a on był integralną częścią tego zajścia i atak na mamę był celowo skierowany przeciwko niemu. Dodał, że mama była wówczas w siódmym miesiącu ciąży. Ciąża była zaawansowana i widoczna. Po tym zajściu urodził się jako siedmiomiesięczny wcześniak z wagą 1,7kg w 1950 r., przeżył tylko dzięki wyjątkowej opiece i poświęceniu doktora odbierającego poród. Skarżący wskazał, że jako wcześniak nie miał w pełni ukształtowanego i sprawnego układu oddechowego. Ulegał bardzo częstym infekcjom dróg oddechowych i często przebywał w prewentoriach i sanatoriach. Ponadto na skutek represji pracowników UB doznał częściowego odkształcenia twarzy, krzywizny nosa z uszkodzeniem przegrody nosowej oraz niedowidzenia lewego oka. Dodatkowo jako dziecko nie mógł korzystać w pełni z zabaw i musiał unikać innych czynności wymagających wysiłku.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Swój wniosek o przyznanie uprawnień kombatanckich H. W. uzasadnił tym, że jest ofiarą represji albowiem urodził się " jako siedmiomiesięczny w wyniku dotkliwego pobicia mamy. Mama stanęła w obronie taty podczas rewizji i aresztowania taty - stosowano przemoc wobec ojca". Nadto do wniosku skarżący dołączył dokumenty, z których wynika, że jego ojciec był członkiem ZBOWID-u i został odznaczony Medalem Zwycięstwa i Wolności, jego matce przyznano po mężu uprawnienia kombatanckie, a rekomendację jego wniosku o przyznanie uprawnień Zarząd Wojewódzki Związku Kombatantów RP i BWP uzasadnił tym, że H.W. "jako dziecko poczęte i urodzone w 1950 r. czyli w okresie prześladowań rodziców za działalność patriotyczną wrogą wobec państwa do 1956 r." W związku z tym wnioskiem organ w piśmie skierowanym do skarżącego przytoczył pełną treść przepisów art.1, 2, 3 i 4 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 1255), dalej przywoływanej jako "ustawa", i zobowiązał go do wskazania tytułu, z jakiego ubiega się o przyznanie tych uprawnień. W odpowiedzi na to pismo H.W. wskazał, że uważa za właściwy art. 4 pkt 4, a w zasadzie jego część w brzmieniu "albo w latach 1944-1956 bez wyroku za działalność polityczna bądź religijną związaną z walka o suwerenność".

Zgodnie z art. 6 kpa organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. Oznacza to, że organ ani nie może nakładać na stronę obowiązków ani też nie może przyznawać jej uprawnień, jeżeli nie przewidują tego konkretne normy prawne. Jeśli chodzi o uprawnienia kombatanckie, o które wystąpił skarżący, podstawy ich przyznania zostały szczegółowo określone w przepisach ustawy, a mianowicie w jej artykułach od 1 do 4. H.W. urodził się w 1950 roku, więc nie może budzić żadnych wątpliwości, że w stosunku do niego nie zachodzi żadna z przesłanek wymienionych w art. 1 oraz art. 2 pkt 1-6 ustawy. Nie powołuje się on na to, że doznał uszkodzenia ciała na Wybrzeżu w grudniu 1970 r., dlatego nie ma także w sprawie zastosowania art. 2 pkt 7 ustawy. Nie przebywał on ani w niewoli ani w więzieniach lub poprawczych obozach pracy bądź koloniach pracy, tak więc nie może mieć zastosowania art. 3 ustawy.

Zgodnie z art. 4 ustawy

1. Przepisy ustawy stosuje się również do osób, które podlegały represjom wojennym i okresu powojennego. Represjami w rozumieniu ustawy są okresy przebywania:

1) z przyczyn politycznych, narodowościowych, religijnych i rasowych:

a) w hitlerowskich więzieniach, obozach koncentracyjnych i ośrodkach zagłady,

b) w innych miejscach odosobnienia, w których warunki pobytu nie różniły się od warunków w obozach koncentracyjnych, a osoby tam osadzone pozostawały w dyspozycji hitlerowskich władz bezpieczeństwa,

c) w innych miejscach odosobnienia, w których pobyt dzieci do lat 14 miał charakter eksterminacyjny, a osoby tam osadzone pozostawały w dyspozycji hitlerowskich władz bezpieczeństwa;

2) z przyczyn narodowościowych i rasowych w gettach;

3) z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych:

a) w więzieniach oraz poprawczych obozach pracy i poprawczych koloniach pracy podległych Głównemu Zarządowi Obozów i Kolonii Poprawczych NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR,

b) na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR;

4) w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski na mocy skazania w latach 1944-1956, na podstawie przepisów wydanych przez władze polskie, przez sądy powszechne, wojskowe i specjalne albo w latach 1944-1956 bez wyroku - za działalność polityczną bądź religijną, związaną z walką o suwerenność i niepodległość.

2. Przepisy ustawy stosuje się także do osób, które jako dzieci zostały odebrane rodzicom w celu poddania eksterminacji lub w celu przymusowego wynarodowienia.

Jeśli chodzi o art. 4 ust. 1 pkt 4 należy go odczytywać w ten sposób, że represjami w rozumieniu ustawy są okresy przebywania w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski na mocy skazania w latach 1944-1956, na podstawie przepisów wydanych przez władze polskie, przez sądy powszechne, wojskowe i specjalne albo w latach 1944-1956 bez wyroku - za działalność polityczną bądź religijną, związaną z walką o suwerenność i niepodległość. Tak więc aby móc ubiegać się o przyznanie uprawnień kombatanckich na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 4 ustawy, strona musi wykazać, że w latach 1944-1956 przebywała w więzieniu lub innym miejscu odosobnienia. Tymczasem skarżący na taką okoliczność nawet się nie powołuje, pomijając już kwestię jej wykazania. Nie twierdzi również, że jako dziecko został odebrany rodzicom w celu poddania eksterminacji lub w celu przymusowego wynarodowienia, tak więc nie zachodzi także postawa do przyznania uprawnień na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy.

Reasumując, ustawodawca nie przewidział możliwości przyznania uprawnień kombatanckich w takiej sytuacji, jaką opisuje skarżący (a więc, że w domu jego matka została pobita przez funkcjonariuszy SB przez co on urodził się jako wcześniak z pewnymi uszkodzeniami ciała). Dlatego też organ nie mógł uwzględnić wniosku skarżącego o przyznanie uprawnień kombatanckich albowiem gdyby to uczynił, działałby bez podstawy prawnej, a więc z rażącym naruszeniem art. 6 kpa.

Pozostałe, przytoczone w skardze okoliczności, dotyczące złego stanu zdrowia, z uwagi na wyżej wskazany brak podstawy do uwzględnienia wniosku nie mogą mieć wpływu na dokonaną ocenę prawidłowości zaskarżonej decyzji

Mając powyższe na uwadze skargę jako niezasadną należało oddalić, o czym Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach orzekł na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zmianami).

Źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/