Wyrok WSA w Krakowie z dnia 28 marca 2018 r., sygn. II SA/Kr 115/18

Administracyjne postępowanie; Wodne prawo

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Joanna Tuszyńska Sędziowie : Sędzia WSA Mirosław Bator (spr.) Sędzia WSA Beata Łomnicka Protokolant: Maksymilian Krzanowski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 marca 2018 r. sprawy ze skargi R. N. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] listopada 2017 r. znak: [...] w przedmiocie naruszenia stosunków wodnych I. uchyla zaskarżoną decyzję; II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz skarżącego R. N. kwotę [...]zł (słownie: trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Wójt Gminy K. - L. decyzją z dnia 25 sierpnia 2017 r. nr [...] działając na podstawie art. 104 K.p.a. w związku z art. 29 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne po rozpatrzeniu wniosku S. N. w sprawie zmiany stosunków wodnych ze szkodą dla gruntów sąsiednich nakazał R. N. usunięcie w całości tj. do poziomu sąsiadującego terenu nasypu ziemnego zlokalizowanego na terenie działki nr [...], [...], [...] w K. mającego formę grobli biegnącej wzdłuż "[...]". Materiał pochodzący z przedmiotowego nadsypania, winien zostać przetransportowany poza obszar działek nr [...], [...], [...] w K. oraz usunięcie prefabrykowanego ogrodzenia betonowego zlokalizowanego na działkach nr [...] i [...] w K. , stanowiącego barierę dla wód powodziowych. W uzasadnieniu organ podał, że sprawa jest ponownie rozpatrywana bowiem Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 14 grudnia 2015 roku uchyliło decyzję Wójta Gminy K. - L. z dnia 21 października 2015 r. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy i uzupełnieniu dokumentacji o opinię drugiego biegłego z zakresu hydrologii, w dniu 11 lipca 2016 r. wydano kolejną decyzję w której organ prowadzący nakazał właścicielowi działki nr [...], [...], [...] i [...] w K. , usunięcie całości nasypu ziemnego mającego formę grobli biegnącej wzdłuż "[...]", zlokalizowanej na działkach nr [...], [...] i [...], oraz zmianę konstrukcji ogrodzenia z prefabrykowanych elementów betonowych na działkach nr [...] i [...] w K. , w postaci wymiany szczelnych paneli na elementy ażurowe. Po wniesieniu odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze powtórnie uchyliło decyzję i przekazało organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia. W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż w trakcie postępowania nie rozwiano wszelkich wątpliwości stron, tym razem, dotyczących opinii drugiego biegłego. Wskazano na brak wystarczającego uzasadnienia stanowiska organu w zakresie innego rozwiązania problemu, niż wynikające z oceny przedstawionej przez eksperta. W dniu 21.12.2016 r. przeprowadzono oględziny w terenie w celu weryfikacji dotychczasowych ustaleń stanu faktycznego na działkach nr [...], [...], [...], [...] w K. . W trakcie czynności wskazano, iż użytkowanie i zagospodarowanie ww. nieruchomości, nie uległo znaczącym zmianom. W ramach uzupełnienia dokumentacji dokonano opisu wolnych przestrzeni pod przedmiotowym ogrodzeniem, które według stanowiska jednej ze stron miały umożliwić odprowadzenie nadmiaru wód pod obiektem. Odnotowano, iż były one niedawno oczyszczane i odkopywane. S. N. oświadczył, iż ww. luki pomiędzy panelami muru, a gruntem w ostatnim czasie nie istniały i zostały odtworzone tuż przed terminem zaplanowanych oględzin. W trakcie dyskusji strony zgodnie oświadczyły, iż podtrzymują swoje wcześniejsze stanowiska w sprawie, złożone zarówno do protokołu jak i pisemnie do akt sprawy. W dniu [...].2017 r. przeprowadzono kolejne oględziny w terenie, w trakcie których opisano aktualny stan budynków mieszkalnych i gospodarskich (przede wszystkim piwnic) w pobliżu terenu objętego postępowaniem. W obrębie posesji R. N. wskazano występowanie w pomieszczeniach gospodarczych wysiąków wody gruntowej zarówno na posadzkach jaki ścianach. Podobna sytuacja zaistniała w piwnicy budynku [...]. W obrębie posesji zabudowanej budynkiem S. N., iż jego dom nie jest podpiwniczony, a w obrębie jego murów aktualnie brak jest śladów wody. S. N. wskazał, iż w przeszłości tj. przed remontem i zabezpieczeniem wylewki betonowej na podwórku jego posesji, podsiąki wody w okresie występowania wysokiego poziomu wód gruntowych były zjawiskiem częstym. Organ wskazał, że art. 29 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne wskazuje, iż właściciel gruntu nie może zmieniać stanu wody, a zwłaszcza kierunku odpływu znajdującej się na jego terenie wody opadowej ze szkodą, dla gruntów sąsiednich. To na właścicielu gruntu ciąży obowiązek usunięcia przeszkód oraz zmian w odpływie wody powstałych na jego gruncie wskutek przypadku lub działania osób trzecich, ze szkodą dla gruntów sąsiednich. Cytowany przepis odnosi się do sytuacji, gdy na skutek pewnych zdarzeń doszło do naruszenia naturalnych stosunków wodnych, przy czym musi to być naruszenie, które powoduje szkodę dla gruntów sąsiednich. W sytuacji, gdy doszło do naruszenia stosunków wodnych, organ prowadzący postępowanie ma dwie możliwości. Po pierwsze może nakazać naruszającemu, wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom, po drugie, może nakazać właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego. Konstrukcja przepisu pozwala przyjąć interpretację, iż przywrócenie do stanu poprzedniego jest środkiem, który należy zastosować, gdy nie ma możliwości wykonania urządzeń zapobiegających szkodom albo, gdy z okoliczności sprawy wynika, iż ich wykonanie nie zapobiegnie szkodliwym wpływom na grunt sąsiedni. Rozważając zasadność wyboru przywrócenia stanu poprzedniego lub wykonania urządzeń zapobiegających szkodom, organ winien mieć na uwadze, iż nieruchomości sąsiednich nie powinny dotykać skutki bezprawnej zmiany stosunków wodnych na gruncie, a podjęte rozstrzygnięcie winno zapewniać skuteczne zapobieżenie szkodom. Podstawowym dowodem w przedmiotowym postępowaniu jest opinia biegłego powołanego w sprawie wraz z wyjaśnieniami zawartymi w piśmie z dnia 25.01.2017 oraz protokole ze spotkania eksperta ze stronami w dniu 7.02.2017 r. Z ekspertyzy wynika, iż powstanie grobli wzdłuż koryta [...] na terenie dz. nr [...], [...] i [...] w K. a także budowa wysokiego ogrodzenia z prefabrykatów betonowych otaczającego z dwóch stron działkę nr [...] w K. prowadzi do spiętrzenia prognozowanej wody powodziowej, porównując do sytuacji, gdy obie przeszkody nie istniały. Grobla usypana wzdłuż potoku nie tylko zakłóca naturalne stosunki wodne lecz w ocenie biegłego jako urządzenie wodne jest też nielegalna z prawnego punktu widzenia, ponieważ nie jej wykonanie nie uzyskano pozwolenia wodnoprawnego. Dodatkowym czynnikiem wskazanym w ekspertyzie, jest fakt, iż istnienie obu przeszkód tj. ogrodzenia grobli prowadzi także do znacznego wydłużenia czasu, w którym woda stagnuje po zalaniu terenu, powodując zwiększenie podsiąku kapilarnego np. w ścianach budynków. Należy zauważyć, iż ekspertyza p. [...] opiera się na sprawdzalnych danych, w tym pomiarach geodezyjnych, zebranych w trakcie prac terenowych. Przedmiotowe dane posłużyły do wykonania obliczeń hydrologiczno-hydraulicznych i przede wszystkim modeli komputerowych, które w dokładny sposób obrazowały wpływ na piętrzenie wód powodziowych konkretnych elementów zagospodarowania terenu czy tez przeszkód terenowych. Co do negatywnego wpływu ogrodzenia betonowego oraz grobli gruntowej wzdłuż skarpy potoku, tut. organ w pełni przyjmuje argumentację biegłego szczególnie po analizie dodatkowych wyjaśnień. W zakresie ogrodzenia pomimo chęci zastosowania urządzenia zapobiegającego szkodą, ustalono, iż proponowane wcześniej rozwiązanie w sytuacji wystąpienia ekstremalnych przepływów powodziowych podobnych do tych zaobserwowanych w 2010 r., może wiązać się z wysokim prawdopodobieństwem nieskuteczności. W takim przypadku należy zastosować takie rozwiązania, aby w maksymalny sposób zabezpieczyć tereny zagrożone przez zmianę stosunków wodnych na sąsiednich działkach. W tym konkretnym przypadku biegły wskazał wyraźnie, iż ażurowe panele, przestrzenie pod nimi czy też ich częściowe usunięcie, w trakcie powodzi nie zagwarantuje uniknięcia strat na działce nr [...] w K. . Odnośnie przestrzeni pomiędzy pierwszym panelem ogrodzenia, a gruntem, oględziny przeprowadzone w trakcie powtórnego rozpatrzenia sprawy dowiodły, iż ulegają one szybkiemu zamuleniu i tak naprawdę nie mają żadnego pozytywnego wpływu na odpływ wód. Co prawda w trakcie wizji w terenie były one zawsze świeżo odkopane, jednakże sam fakt, iż wystąpiła potrzeba takiej konserwacji, wskazuje na ich nieskuteczność, tym bardziej, iż w tym czasie znajdowały się poniżej poziomu gruntu na działce nr [...] w K. . W kwestii nasypu w kształcie grobli na działkach nr [...], [...], [...] w K. także uznaje się argumentację, że przeszkoda tego typu w sytuacji powstania dużej fali powodziowej doprowadzi do jej spiętrzenia a woda powodziowa uwięziona kilkadziesiąt godzin pomiędzy przeszkodami terenowymi w tym groblą, nie mając swobodnego ujścia do koryta potoku wywoła znacznie większe straty niż w sytuacji gdy ta sama ilość wody szybko wezbrawszy równie szybko znajdzie odpływ w potoku bez zbędnej stagnacji na działkach. W trakcie postępowania potwierdzono, że system drenarski na działkach [...], [...] w K. może jedynie pomóc w odprowadzeniu części wody w trakcie zwykłych opadów. Wydanie decyzji na podstawię art. 29 ust. 3 Prawa wodnego, poprzedza ustalenie po pierwsze, czy właściciel gruntu dokonał zmiany stanu wody na gruncie i po drugie czy zmiany te szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie. Zastosowanie powyższej regulacji jest uzależnione od wystąpienia skutku w postaci szkody. Zatem w przepisie tym nie ma mowy czy owa szkoda nastąpiła w wyniku działania legalnego czy nielegalnego. To, że zmiana stosunków wodnych związana jest z budową nie oznacza automatycznie, że organ nadzoru budowlanego staje się z tego powodu właściwy w zakresie badania zmiany stanu wody na gruncie i jego szkodliwego wpływu na grunty sąsiednie.